• Hujayra nazariyasining asosiy qoidalari.
    		•

    Biolog 10 indd




    Download 6.63 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet29/186
    Sana13.05.2023
    Hajmi6.63 Mb.
    #59241
    1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   186
    Bog'liq
    biologiya 10 uzb
    Kurs ishi1 surxandaryo, DVIGATELLARNING KO‘RSATKICHLARINI OSHIRISH USULLARI VA ULARNI RIVOJLANISH ISTIQBOLLARI., Science and Human, ASIL ABBOS FERRARI, abdikerimova g operatsion sistemasi, axborotni muhofaza qilish, bayonnoma, Tahorat olinayotganida o\'qiladigan duolar, Scan 20230522 (2), REFERAT O\'ZI, Shaxsiy varaqa Mohicha
    19
    -rasm. Plazmatik membrananing tuzilishi.
    Hayotning hujayra darajasida DNK va RNK ning biologik funksiyalari, 
    matritsali sintez reaksiyalari, hujayra hayotiy jarayonlarining fermentativ 
    boshqarilishi kabi muhim hodisalar sodir bo‘ladi. Hujayra darajasidan boshlab 
    genetik axborotni nasldan naslga o‘tkazish orqali avlodlar davomiyligi va 
    hayotning uzluksizligi ta’minlanadi. 
    Evolutsiya natijasida hujayralarning ixtisoslashuvi tufayli bir-biridan shakli, 
    jarayonlari, funksiyalari bilan farqlanadigan xilma-xil hujayralar kelib chiqqan. 
    Bu esa o‘z navbatida to‘qima va organlarning paydo bo‘lishi va pirovardida 
    mustaqil hayot kechiradigan yaxlit tizim, ya’ni ko‘p hujayrali organizmlarning 
    kelib chiqishiga olib keldi. Shuning uchun ham hujayra tiriklikning eng kichik 
    tuzilish va funksional birligi hisoblanadi (20-rasm).
    Hujayra nazariyasining asosiy qoidalari. Hujayra nazariyasi – barcha 
    tirik organizmlar kelib chiqishi, tuzilishi, rivojlanishining bir ekanligini e’tirof 
    etuvchi umumbiologik qonuniyatdir. 
    Teodor Shvann va Mattias Shleyden hujayra haqida to‘plangan ma’-
    lumotlarga asoslanib hujayra nazariyasini yaratdilar (1838–1839-yillar). 
    O‘simlik va hayvon organizmlari uchun umumiy hisoblangan hujayraviy 
    tuzilish tamoyillarini ko‘rsatib berdilar. 
    Hujayra nazariyasining bundan keyingi rivojlanishi ko‘pgina kashfi yotlarga 
    bog‘liq. Rudolf Virxov hujayrasiz hayot yo‘qligi, hujayra faqat avval mavjud 
    hujayralarning bo‘linishidan paydo bo‘lishi, hujayra hayotning hamma 
    xossalariga ega bo‘lgan eng kichik morfologik element ekanligi va hujayraning 
    asosiy struktura elementi protoplazmasi bilan yadrosi ekanligini isbot qilib 
    berdi. Karl Ber barcha ko‘p hujayrali organizmlarning rivojlanishi bitta tuxum 
    hujayradan boshlanishini isbotladi. Hozirgi vaqtda hujayra nazariyasining 
    asosiy qoidalari quyidagilardan iborat: 
    1. Hujayra tiriklikning tuzilish, funksional va rivojlanish birligidir.
    20-rasm. 1 – hayvon hujayrasi; 2 – o‘simlik hujayrasi; 3 – bakteriya hujayrasi.

    36
    37
    2. Har bir yangi hujayra dastlabki hujayraning bo‘linishi natijasida hosil 
    bo‘ladi.
    3. Bir va ko‘p hujayrali organizmlarning hujayralari tuzilishi va fi ziologik 
    jarayonlari jihatidan o‘xshash.
    4. Ko‘p hujayrali organizmlarda har xil ixtisoslashgan hujayralar birgalikda 
    to‘qimalarni hosil etadi.
    5. Hujayraviy tuzilish irsiy axborotning saqlanishi va nasllarga berilishini 
    ta’minlaydi.

    Download 6.63 Mb.
    1   ...   25   26   27   28   29   30   31   32   ...   186




    Download 6.63 Mb.
    Pdf ko'rish