Boshlang`ich ta’lim pedagogikasi fanining predmeti, maqsadi, vazifasi, ilmiy tadqiqot metodlari

Boshlang`ich ta’lim pedagogikasi fanining predmeti, maqsadi, 
vazifasi, ilmiy tadqiqot metodlari. 

Hozirgi kunda boshlang’ch maktab ta’limini integrasiya qilish haqida ko’p gapirilayapti. Bu tushunarli
– kichik maktab o’quvchisi atrofdagi olamni bir butunligicha qabul qiladi.Uning uchcun
tabiatshunoslik,rus tili, musiqa va boshqa o’quv predmetlarini nomi emas, balkiatrofdagi olam
ob’yeklarining tovushlar, hajmlarning turli tumanligi mavjuddir.Bolalarning tabiat va kundalik
hayotdagi barcha narsalarning bog’liqligini ko’rishga o’rgatishkerakligigni o’qituvchi sezadi,biladi.
Ta’limni integrasiyalash fikri xalq ta’limida tabaqalashtirish va individuallashtirish bilan birga
muhokama qilina boshladi.Agar kichik maktab ta’limini tabaqalashtirish asosida kitob, darslik va
boshqa adabiyotlar bilan mustaqil ishlashga tayyorgarlik darajasi hamda kichik maktab yoshida
qiziqishlarni faol shakllantirish etsa, integrasiyaning asosi qilib turli fanlarni o’rganish ob’yektlari
bo’lgan ba’zi umumiy tushunchalarni chuqurlashtirish, aniqlashtirish va kengaytirish mumkin. 
Ta’limni integratsiyalashning asosiy maqsadi boshlang’ich maktabdayoq tabiat va jamiyat haqida
yaxshi tasavvur asoslarini qo’yishi va ularning rivojlanishi qonunlariga o’z munosabatlarini
shakllantirishdir.Mana shuning uchun kichik maktab o’quvchisi predmet yoki voqealik hodisalarining
bir necha tomondan ko’rish muhimdir: mantiqiy va emotsional tomondan , badiiy asarda va ilmiy
ommabop maqolada ,biolog, so’z ustasi , rassom, musiqachi nuqta nazardan va boshqalar.

Asosiy fanlarni o’zlashtirish va olamdagi bor narsalarning qonuniyatlarini tushunishda predmetlar ichidagi va predmetlararo aloqalarni
o’rnatish ta’limga integratsiyalashga yondashuvning metodik asosidir.Bunga turli darslarga, tushunchalarga ko’p marotaba qaytishi , 
ularni chuqurlashtirish va boyitish , shu yoshga tushunarli bo’lgan bo’lgan muhim belgilarni aniqlash orqali erishish mumkin.Shunday
qilib yaxshi shakllangan tuzilish va o’kazish tartibga ega bo’lgan , tarkibiga shu o’quv predmetiga tegishli bo’lgan tushunchalar guruhi
kiritilgan har qanday dars integratsiyaga asos qilib olinishi mumkin. 
Integrasiya kursi - o'quv fanlaridan biri bo'lib, fanlararo bilimlarni (integrativ bilimlarni) chuqurlashtirish va oshirish, ularni
shakllantirish uchun o'rganiladi. U har xil turlar,usullar, uslublar, fanlararo integrasiya ob'ektlari asosida tuzilgan.
Integrasiya kurslarining sinflarga bo'linishini turli asoslarda qilish mumkin: maqsad va muammolar asosida : maktab tabiiy- ilmiy
tizimidagi vazifalari asosida: qo'shiluvchi fan tarmoqlari asosida integrasiya usullari va yo'llari asosida: o'quv rejasidagi o'rni asosida: 
kursni o'rganishda sarflangan vaqt asosida: o'quvchilar uchun qiyinli darajasi asosida va h.k. Shuni e'tiborga olamizki, bu kurslarning
mualliflari odatda o'z oldilariga bir necha maqsad va muammolarni echish masalasini qo'yadilar, shu sabali kurslar ko'p maqsadli, turli
vazifali bo'ladi. 
Ko'p miqdordagi dasturlar va ularni tadbiq etishga urinishlarini ko'rib chiqib, biz bu kurslar qurilishining asosiy yo'nalishlarini
ajratishimiz va ularni moxiyatiga qarab sinflarga bo'lishimiz mumkin. Integrativ ta'limning sinflarga bo'linishi (klasifikasiya).
1. Ko'p fanlar integrasiyasi. 
Ularni ya'ni universal yoki bir necha asosiy tizim kurslarini almashtiruvchi umumiy deb ham atash mumkin. Masalan, o'qish, tabiat, 
rasm darslarining bitta umumiy darsga birlashtirish.
Odatda, bunday kurslarning mualliflari tabiiy fanlar materiallarini birlashtirib, ularni bir ma'lum tizimga keltirishida va o'z kurslarini
integrativ yoki kompleks (umumiy) deb ataydilar. Ko'rinib turibdiki boshlang'ich ta'lim tizimidagi tabiiy fanlar materiallarini berishda
to'g'ri ketma-ketlikga faqat darslar tuzilishini saqlab qolibgina erishish mumkin. Ba'zi e'tiborli olimlar ta'kidlaydilarki, bu ananaviy
maktablarda ham tabiiy fanlarni ketma-ket o'rganish yo'li b ilan ham hal qilinmoqda. Bir qator olimlar boshlang'ich ta'limga ham
darslarga ajratib o'qitish ananalari tarqalgan deb hisoblaydilar. 

Zamonaviy bilimlarning har bir bo'limini qamrab oluvchi asosiy fanlar asosida tuziladi. Ular
qatoriga pedagokika, pedogogik texnologiya,pedogogik psixologiya, inson yoshi
psixologiyasi, fan rivojlanishi jarayoni o'rganuvchi pedagogik psixologiya, fanning insonning
boshqahayot jarayonlariga bog'liqligini o'rganuvchi: kibernetika-boshqarish, aloqa va
informasiyani qayta ishlash: informasiyaning tuzilishi va xususiyatlarini uning shaxs
shakllanishidagi o'rnini o'rganuvchi informatika inson hayotining turli jarayonlarida ilmiy
yo'nalish bo'lgan sistemalarning aloqalrini o'rganuvchi sinergetikaning qo'llanishi. Bu
sinfdagi integrativ kurslarni mazmuni shu fanlar ma'nosi va strukturasi asosida tuziladi. 
4.Umumiy ilmiy tushunchlar, qonuniyatlar,nazariyalar asosidagi kurslar.Bu asosda integrativ
kurslar yaratish haqidagi fikrlar yaxshi natijalar berdi. Mualliflar orasida yuqori darajadagi
umumiylikni bildiruvchi tushunchalar: “materiya”, “harakat”,”modda”, “maydon”, 
“energiya” va boshqalar ko'p ishlatildi. Qonunlar orasida sermahsuli tabiatni saqlash
qonuni, odamlarining ish faoliti tufayli rivojlanishi, tabiatga tuyg'u bilan qarash bo'ldi.
Nazariyalar orasidagi integrativ kurs yaratish uchun asos bo'lib asosiy tabiiy – ilmiy
nazariyalar xizmat qiladi. Shunisi e'tiborga oyiqki, bu asosda integrativ kurslar yaratishga
urishlar ko'p bo'lgan bo'lsa ham, ular qovushmaganligi va ma'lum ketma-ketlikga , didaktik
maqsadga ega eamsligi bilan ajralib turadi.