Boshqaruv tamoyillariga umumiy nuqtai nazar




Download 10.28 Kb.
Sana14.05.2023
Hajmi10.28 Kb.
#59691
Bog'liq
1.Kirish-WPS Office
Bola huquqlarini buzganlik uchun javobgarlik, Nazmiddin Sirojiddinov Rustem O’gli Operatsion Tizimlar Amaliyot(2), 27-maktab, Umarov Abrorbek BMI

1.Kirish

1.1. Ijtimoiy iqtisodiy tizimlarning ta'rifi


Ijtimoiy iqtisodiy tizimlar deganda jamiyatdagi tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqarish, taqsimlash, ayirboshlash va iste’mol qilish tizimlari tushuniladi. Ushbu tizimlar ko'pincha davlat va xususiy mulkning aralashmasi, shuningdek bozor kuchlari va davlat tomonidan tartibga solishning mavjudligi bilan tavsiflanadi. Ijtimoiy iqtisodiy tizimlarni boshqarish istalgan natijalarga erishish uchun shaxslar, korxonalar va hukumatlar faoliyatini muvofiqlashtirishni nazarda tutadi. Ushbu muvofiqlashtirish ijtimoiy va iqtisodiy muhitni har tomonlama tushunishga asoslangan siyosat, strategiya va rejalarni ishlab chiqishni talab qiladi. Ijtimoiy iqtisodiy tizimlarni boshqarish, shuningdek, tizim va uning tarkibiy qismlarining o'z maqsadlariga erishishda davom etishini ta'minlash uchun uning ishlashini monitoring qilish va baholashni o'z ichiga oladi. Ijtimoiy iqtisodiy tizimlarni samarali boshqarish uchun iqtisodiyot, ijtimoiy fanlar va davlat boshqaruvi tamoyillari haqida asosiy tushunchaga ega bo‘lish zarur. Bu tizimning ishlashida bozorlar, hukumatning roli va fuqarolik jamiyatining rolini tushunishni o'z ichiga oladi. Bundan tashqari, iqtisodiy va ijtimoiy tizimlarning o‘zaro ta’siri, davlat siyosatining tizim faoliyatiga ta’sir etishdagi o‘rni haqida tushunchaga ega bo‘lish muhimdir. Nihoyat, ijtimoiy iqtisodiy tizimlarni boshqarishda texnologiyaning rolini, tizimning samaradorligi va samaradorligini oshirish uchun undan qanday foydalanish mumkinligini tushunish muhimdir.
Boshqaruv tamoyillariga umumiy nuqtai nazar:
Ijtimoiy iqtisodiy tizimlarni boshqarish murakkab va ko'p qirrali jarayondir. U tizimni samarali va samarali boshqarish uchun zarur bo'lgan bir qator tamoyillarni o'z ichiga oladi. Ijtimoiy iqtisodiy tizimlarni boshqarishning asosiy tamoyillariga quyidagilar kiradi:

1. Rejalashtirish: Rejalashtirish har qanday tizimni muvaffaqiyatli boshqarish uchun zarurdir. Rejalashtirish maqsadlar va maqsadlarni belgilash va ularga erishish uchun strategiyalarni ishlab chiqishni o'z ichiga oladi. Shuningdek, u maqsadlarga erishish uchun resurslarni baholash va ularni taqsimlashni o'z ichiga oladi.


2. Tashkil etish: Tashkil etish tizim ichidagi rol va mas'uliyatni taqsimlashni o'z ichiga oladi. Shuningdek, u tizimning samarali ishlashini ta'minlaydigan tuzilmalar va jarayonlarni ishlab chiqishni o'z ichiga oladi.

3. Nazorat: Nazorat tizimning ish faoliyatini nazorat qilishni va kerak bo'lganda tuzatish choralarini amalga oshirishni o'z ichiga oladi. Shuningdek, u tizimning belgilangan maqsadlarga erishish yo'lidagi muvaffaqiyatini baholashni ham o'z ichiga oladi.

4. Muloqot: Muloqot har qanday tizimni muvaffaqiyatli boshqarish uchun zarurdir. Bu tizimning turli manfaatdor tomonlari o'rtasida ma'lumot almashishni o'z ichiga oladi.

5. Etakchilik: Etakchilik qarashni ishlab chiqish va tizimning manfaatdor tomonlarini unga erishish uchun rag'batlantirishni o'z ichiga oladi. Shuningdek, u ko'zlangan maqsadlarga erishish uchun strategiyalarni ishlab chiqish va rejalarni amalga oshirishni o'z ichiga oladi.

6. Qaror qabul qilish: Qaror qabul qilish tizim ish faoliyatini tahlil qilish va yuzaga kelishi mumkin bo'lgan muammolarni hal qilish yo'llarini aniqlashni o'z ichiga oladi. Shuningdek, u tizimning rivojlanishini baholashni va kerak bo'lganda tuzatish choralarini ko'rishni o'z ichiga oladi.

7. Innovatsiyalar: Innovatsiyalar yangi g‘oyalarni ishlab chiqish va tizim ish faoliyatini yaxshilaydigan yechimlarni amalga oshirishni o‘z ichiga oladi.

Bu tamoyillar har qanday ijtimoiy iqtisodiy tizimni muvaffaqiyatli boshqarish uchun zarurdir. Ular tizimga o'z maqsadlari va maqsadlariga erishish imkonini beradigan strategiya va rejalarni ishlab chiqish uchun asos yaratadi.

Ijtimoiy iqtisodiy tizimlarni boshqarishning umumiy maqsadi maqsadli maqsadlarga erishish uchun resurslardan samarali va samarali foydalanishni ta'minlashdir. Ushbu maqsadga erishish uchun qaror qabul qilish va resurslarni taqsimlashda boshqaruv tamoyillari qo'llaniladi. Bu tamoyillarga quyidagilar kiradi:

1. Rejalashtirish: Rejalashtirish maqsadlar va ularga erishish uchun strategiyalarni belgilashni o'z ichiga oladi. Mavjud resurslarni va har bir variant bilan bog'liq potentsial xavf va foydalarni hisobga olish muhimdir.

2. Tashkil etish: Tashkil etish, kerakli maqsadlarga erishish uchun resurslar va tadbirlarni tashkil qilishni o'z ichiga oladi. Bunga rollar va mas'uliyatlarni aniqlash, tizimlar va tartiblarni o'rnatish kiradi.

3. Etakchi: Etakchilik odamlarni kerakli maqsadlar sari ishlashga undash va ilhomlantirishni o'z ichiga oladi. Shuningdek, u aniq taxminlarni belgilash va fikr-mulohazalarni bildirishni o'z ichiga oladi.

4. Nazorat: Nazorat maqsadlarga erishishni ta'minlash uchun faoliyatni monitoring qilish va baholashni o'z ichiga oladi. Bunga samaradorlik ko'rsatkichlarini belgilash va kerak bo'lganda tuzatish tadbirlarini amalga oshirish kiradi.

Ushbu tamoyillar istalgan maqsadlarga erishish uchun resurslardan samarali va samarali foydalanishni ta'minlash uchun ijtimoiy iqtisodiy tizimlarni boshqarishda qo'llaniladi.

Etakchilikning roli


Ijtimoiy iqtisodiy tizimlarni boshqarishda etakchilikning roli ko'rib chiqildi. Natijalar etakchilik ijtimoiy iqtisodiy tizimlarni muvaffaqiyatli boshqarishning asosiy omili ekanligini ko'rsatdi. Rahbarlardan tashkilot haqida aniq tasavvurga ega bo'lishi, xodimlarni rag'batlantirish va jalb qila olishi, resurslarni samarali boshqarishi kutiladi. Rahbarlar, shuningdek, ishonch va hamkorlik muhitini yaratish, shuningdek, kerak bo'lganda o'zgarishlarni osonlashtirish qobiliyatiga ega bo'lishi kerak.


Bundan tashqari, rahbarlar nizolarni boshqarishi va ochiq muloqot muhitini yaratishi kerak. Va nihoyat, rahbarlar tashkilotni uning missiyasi va maqsadlariga mos keladigan tarzda boshqarish qobiliyatiga ega bo'lishi kerak. Ushbu tadqiqot natijalari shuni ko'rsatadiki, ijtimoiy iqtisodiy tizimlarni samarali boshqarishda etakchilik roli muhim ahamiyatga ega.

Muloqotning roli

Ushbu tadqiqotda ijtimoiy iqtisodiy tizimlarni boshqarishda aloqaning roli o'rganildi. Aniqlanishicha, aloqa har qanday ijtimoiy iqtisodiy tizimni muvaffaqiyatli boshqarish uchun muhim ahamiyatga ega, chunki u manfaatdor tomonlar o‘rtasida axborot, g‘oyalar va fikr almashish imkonini beradi. Muloqot, shuningdek, har qanday tizimni samarali boshqarish uchun muhim bo'lgan manfaatdor tomonlar o'rtasidagi munosabatlar va ishonchni rivojlantirish imkonini beradi. Bundan tashqari, aloqa ijtimoiy iqtisodiy tizimni muvaffaqiyatli boshqarish uchun muhim bo'lgan manfaatdor tomonlar o'rtasida birlik va umumiy maqsad tuyg'usini yaratish uchun ham ishlatilishi mumkin. Nihoyat, aloqa tizimidagi muammolarni aniqlash va hal qilish uchun ishlatilishi mumkin, bu esa barcha manfaatdor tomonlarga foyda keltiradigan yechimlarni ishlab chiqish imkonini beradi.

Rejalashtirishning roli

Ushbu tadqiqotda ijtimoiy iqtisodiy tizimlarni boshqarishda rejalashtirishning roli ko'rib chiqildi. To'g'ri rejalashtirish har qanday ijtimoiy iqtisodiy tizimni muvaffaqiyatli boshqarish uchun zarur ekanligi aniqlandi. Rejalashtirish mavjud resurslarni aniqlash va baholashga, erishilishi kerak bo'lgan maqsad va vazifalarni aniqlashga, ularga erishish uchun qo'llaniladigan eng yaxshi strategiya va usullarni aniqlashga yordam beradi. Rejalashtirish, shuningdek, potentsial xavflarni aniqlashga va ularni kamaytirish strategiyalarini ishlab chiqishga yordam beradi. Rejalashtirish ijtimoiy iqtisodiy tizimlarni muvaffaqiyatli boshqarishning muhim tarkibiy qismidir, chunki u mavjud resurslardan samarali va samarali foydalanishga, ko‘zlangan maqsad va vazifalarga erishishga yordam beradi, degan xulosaga keldi.

Qaror qabul qilishning roli

Ijtimoiy iqtisodiy tizimlarni boshqarishda qaror qabul qilishning roli o'rganildi. Ijtimoiy iqtisodiy tizimda qabul qilingan qarorlar tizim faoliyatiga bevosita ta’sir etishi aniqlandi. Ushbu tadqiqot natijalari shuni ko'rsatadiki, qaror qabul qiluvchilar o'z qarorlarining tizimga ta'siridan xabardor bo'lishlari va tizim manfaatlariga mos keladigan qarorlar qabul qilishga intilishlari kerak. Bundan tashqari, qaror qabul qiluvchilar o'z qarorlarining tizimda mavjud bo'lgan resurslarga ta'sirini, shuningdek, qarorlari bilan bog'liq potentsial xavflarni bilishlari kerak. Bundan tashqari, qaror qabul qiluvchilar qaror qabul qilishda yuzaga kelishi mumkin bo'lgan manfaatlar to'qnashuvidan xabardor bo'lishlari kerak. Nihoyat, qaror qabul qiluvchilar o'z qarorlarining tizimning manfaatdor tomonlariga ta'siridan xabardor bo'lishlari va barcha manfaatdor tomonlarning manfaatlariga mos keladigan qarorlar qabul qilishga intilishlari kerak.

Tashkiliy tuzilmaning roli



Ushbu tadqiqot ijtimoiy iqtisodiy tizimlarni boshqarishda tashkiliy tuzilmaning roliga qaratildi. Natijalar shuni ko'rsatdiki, tizimning tashkiliy tuzilishi o'z maqsadlariga erishish nuqtai nazaridan tizimning muvaffaqiyatiga ta'sir qiladi. Tashkiliy tuzilmani uchta asosiy tarkibiy qismga bo'lish mumkin: hokimiyat ierarxiyasi, vazifalarni taqsimlash va resurslarni birlashtirish.

Vakolat ierarxiyasi tashkiliy tuzilmaning eng muhim tarkibiy qismidir, chunki u boshqaruvning turli darajalarining roli va mas'uliyatini belgilaydi. Vazifalarni taqsimlash ham muhim ahamiyatga ega, chunki u vazifalarni tegishli xodimlarga topshirishga yordam beradi. Resurslarning integratsiyasi tizim resurslaridan eng samarali tarzda foydalanishni ta'minlash uchun zarur.
Download 10.28 Kb.




Download 10.28 Kb.

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Boshqaruv tamoyillariga umumiy nuqtai nazar

Download 10.28 Kb.