Brauzerlar va ularning turlari

Brauzerlar va ularning turlari.

Reja
I. Kirish
1 . Mashhur brauzerlar
II. Asosiy qism
2.1
Tekstli brauzerlar
2.2
Oflayn brauzerlar
2.3
Internet Explorer, Opera va boshqa brauzerlar bilan tanishish.
Internet tarmog’ida qidiruvni tashkil etish.
III. Xulosa.
IV.Foydali adabiyotlar.


Veb yorituvchi yoki bráuzer (ingl. Web browserdan) — qidirish, veb-

saytlarni koʻrib chiqish (asosan WWWdan), ular bilan ishlash, kiritish va bir
sahifadan ikkinchisiga oʻtish uchun moʻlgalllangam programma taʼminoti.

Mashhur brauzerlar

Mozilla Firefox


Opera


Flock

Internet Explorer

Maxthon — Internet Explorer asosida yaratilgan

Safari — Konqueror kodiga asoslangan

Google Chrome - Google shirkatining brauzeri
Unchalik mashhur boʻlmagan brauzerlar

Netscape Navigator


KonquerorGaleonEpiphany


Kazehakase


Charon

Arachne

K-Meleon

slimbrowser
Tekstli brauzerlar

Lynx

Links

W3M

Netrik

Elinks

Internet Browser
Oflayn brauzerlar

HTTrack

Offline Explorer

Teleport Pro

WebZip
Mobil telefonlar uchun

Opera Mini - oʻzining safida absolyut lider
[1]
.




Opera. Opera - bu Oslodagi Opera Software (Norvegiya) kompaniyasi

tomonidan yaratilgan kichikkina va oddiygina brauzer. Bu brauzer juda
kam vaqt ichida yuklanadi va disk hajmiga minimal talablar qo’yadi. ning
afzalligi HTML standartlariga to’liq Opera mos kelishidir. Ancha obro’li
brauzerlar o’tkazib yuboradigan teglarni yozishdagi noaniqliklar
(masalan, yopuvchi teglarni qoldirib ketish, noto’g’ri o’rnatish va h.k.) bu
brauzerda to’g’ri aks etmaydi. Opera ni 5.0 Java, kaskadli stillar
jadvallari va DHTML qo’llab-quvvatlaydi.

Opera foydalanishning tezligi bo’yicha birinchi o’rinlarda turmasa-da,
ko’pchilik ishlab chiquvchilar kodning to’g’riligiga amin bo’lish uchun
o’z saytlarini da tekshirishni davom ettirmoqdalar.



Internet Explorer brauzeri interfeysi va u bilan ishlash
Dastavval mavzu bo’yicha tayanch tushunchalarni keltiramiz:

SITE yoki WEB-SITE. Veb-sayt ko’plab veb-sahifalarni va
giperbog’liqliklarni o’zida mujassamlashtirgan veb-hujjat.

Browse (Brauze) – biror veb-sahifadagi giperbog’lanishlarni ochib ko’rish
hamda ma’lumotlar bilan tanishish va ularni o’rganish jarayoni. Biror veb-
sahifada uni amalga oshirish shu sahifani yoki biror axborotni qidirish amaliga
teskari amal deb ham tushunish mumkin, ya’ni kalitli so’zlarni biror veb-sayt
yoki sahifaga kiritish kerak bo’ladi. Broq “browse” amali orqali esa aksincha,
shu sayt yoki sahifadagi qaysi so’zlar kerakli ma’lumotlarni o’zida mujassam
etganligini topish kerak bo’ladi. Shuning uchun ma’lumotlarni topishda qidiruv
o’tkazish “browse” amaliga nisbatan qulayroq hisoblanadi.

WWWdan

axborot

manba´i

sifatida
,
matnli

ma´lumotlar

uchun
esa
HTML
-
format
va
qidiruvni
amalga
oshirishda
esa
indeks
yaratishdan
foydalanadi.So´rovnimani
interpretasiya
qilish ko´pincha
sodda
sintaksisga
asoslanga holda amalga oshiriladi. Eng yirik qidiruv tizimi
hosoblanmish
Google
,
Yahoo Search
va
Microsoft

Live Search

mana shu uslubda
ishlaydi. Natijani ko´rsatish Qidiruv natijasi ko´rsatadigan sahifa ko´pgina qidiruv
tizimlari tomonidan ikkiga: tabiiy ro´yxat va homiylar
linklariga
ajratiladi.
Homiylar linklari to´lov asosida qidiruv indeksiga kiritilgan bo´lsa, tabiiy ro´yxatda
qidirilayotgan kalit-so´z qatnashgan bo´lsagina ko´rsatiladi.Foydalanuvshiga
qidiruv tizimidan foydalanishni osonlashtirih maqsadida natijalar muvofiqlik
boy´icha (
Ranking
) saralanadi, lekin har bir qidiruv tizimi saralash uchun o´z
me´yorlariga egadir. Bu me´yorlarga quyidagilar kiradi:
ma´lumotning ahamiyati (
Google
uchun
PageRank
-ko´rsatkichi)
har bir topilgan malumotda qidirilayotgan kalit-so´zning qanchalik ko´p uchrashi
va joylashgan o´rni so´ralgan ma´lumotni baholash va soni boshqa sahifalardan
ushbu
kalit-so´z
qatnashgan
sahifaga
qanchalik ko´p linklar berilganligi
link beriladigan sahifalarning sifati.

Brauzerning asosiy vazifasi

Veb-sahifalarni ochish va umuman Internetdan foydalanish uchun
foydalanuvchi maxsus dasturlarga muhtoj. Xususan, buning uchun
brauzer kerak - bu sizga turli xil Internet saytlarini ochishga imkon
beruvchi maxsus dasturiy ta'minot. Brauzerning asosiy maqsadi bu
Internet-navigatsiya, garchi ba'zi dasturlar elektron pochta mijozining
funktsiyalari, fayllarni yuklab olish uchun ilovalar va boshqalarni o'z
ichiga olishi mumkin. U erda minglab bepul va pullik brauzerlar mavjud.
Dasturning tashqi ko'rinishi mutlaqo bepul, bepul dastur sifatida
yaratilgan, shuning uchun ko'plab brauzerlar bepul tarqatiladi. Eng
mashhurlari Internet Explorer, Opera, Mozilla Firefox, Gugl xrom va
hokazo. Brauzerning asosiy vazifasi veb-sahifalarni ochishdir va har bir
dastur o'z xususiyatlariga qarab ularni o'z-o'zidan ochib beradi. Shunday
qilib, agar Internet Explorer-da sayt mukammal ko'rinishga ega
bo'lsa,
Safari yoki Avant-da
, shunchaki o'qib bo'lmaydigan bo'lib qolishi
mumkin. Texnologiyalarda bir-biriga yaqin brauzerlarda ham bir xil sayt
boshqacha ko'rinishi mumkin, matnli yoki mobil brauzer haqida nima
deyishimiz mumkin? Sayt tuzishda ushbu vaziyatni hisobga olish kerak.
Aks holda, foydalanishga jiddiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. Brauzer -
to'g'ridan-to'g'ri foydalanuvchilarning kompyuterlariga o'rnatiladigan
dasturlar, shuning uchun ular saytning qidiruv tizimini targ'ib qilishga
ta'sir qilmaydi. Biroq, foydalanuvchilar turli xil brauzerlardan
foydalanishlari mumkinligini hisobga olish kerak. Brauzerlarning turlari.
Brauzer avvalgi Internet bilan birga paydo bo'ldi va bugungi kunda ushbu
dasturlarning ko'p turlari mavjud. Keling, asosiylarini ajratib ko'rsatishga

harakat qilaylik: 1) Buyruqlar satri brauzeri. Bu eng "qadimiy" brauzer

bo'lib, undan ozgina odamlar - Internetning birinchi foydalanuvchilari va
ishlab chiquvchilari foydalanganlar. Bu manzilni buyruq satriga
kiritgandan so'ng kompyuterga biron bir faylni yuklab olishga imkon
berdi (qoida tariqasida, URL manzili IP manzili bo'lgan). 2) Matn brauzeri.
Bugungi kunda u juda mashhur emas, ammo u hali ham ishlatiladi.
Bundan tashqari, bunday dasturlar, qoida tariqasida, tezroq va
samaraliroq ishlaydi. Bunday dasturlarning o'ziga xos xususiyati
shunchaki matnni multimedia vositasi holda yuklab olishdir. 3)
Multimedia brauzerlari (IE, Mozilla Firefox va boshqalar) - ikkala matnni
va barcha multimedia ob'ektlarini yuklab oladigan dasturlar - rasmlar,
videolar, musiqa va hk. 4) Brauzer qo'shimchalari - bu interfeys va
keyinchalik qo'shilgan ba'zi funktsiyalardan tashqari har qanday brauzer
uchun deyarli bir xil bo'lgan dasturlar. Bunga Internet Explorer-ga
asoslangan barcha brauzerlar kiradi. Ular ishlatiladigan atrof-muhit bilan
uzviy bog'liq bo'lgan brauzerlar ham mavjud. Odatda ular to'liq
kompyuter dasturi bilan ta'minlangan. IE (Windows), Lynx (Lynux) va
boshqalar bunga misoldir. Bundan tashqari, brauzerlarning mobil
versiyalari
ham ishlab chiqilmoqda
, ularni alohida guruhga ajratish
mumkin. Opera Mini ushbu sohada haqiqiy kashshofga aylandi. Brauzer
urushi. Bozor dasturiy ta'minot Internet foydalanuvchilari uchun
Microsoft va uning kamroq taniqli raqiblari kabi gigantlar allaqachon
o'zlashtirishni boshladilar. 90-yillarda Internet Explorer va Netscape
Navigator bir-biri bilan raqobatlashadigan "brauzer urushi" kabi bir
hodisa paydo bo'ldi. Ular bir-birlaridan shunchalik farq qiladiki, veb-
ustalar hatto maket turini tanlashga majbur bo'lishdi. Ko'pincha saytlarda
reklama "- ostida ..." joylashtirilgan. Urushda IE yutqazdi, o'sha paytga
kelib Windows operatsion tizimi bilan birlashtirilib, bozorning deyarli 90
foizini egalladi. Bu brauzerni tanlagan foydalanuvchilar soni. Biroq, urush
tugaganidan keyin ham, turli xil ishlab chiquvchilarning brauzerlari bir-biri
bilan raqobatlashishda davom etmoqda. Shunday qilib, bir necha yil oldin
Opera paydo bo'ldi - dastur IEga qaraganda ancha engil va tezroq.
Ko'proq ishonchlilik va xavfsizlikni ta'minlaydigan Mozilla haqida nima
deyishimiz mumkin? Ko'pgina Internet-foydalanuvchilar Internet
Explorer-ga ega bo'lishlariga qaramay, mavjud brauzerlar doirasi
kengayishda davom etmoqda. Foydalanuvchilarning o'zlari uchun bu
faqat afzalliklarni keltiradi - natijada raqobatdagi eng yaxshi echimlar
paydo bo'ladi va veb-sayt egalari va ishlab chiquvchilar uchun bunday
"urush" ko'p tashvish tug'dirmaydi. Bugungi kunda brauzerlar
avvalgilaridan bir-biridan unchalik farq qilmaydi, va hozirda ko'pgina
brauzerlarda saytni eng yaxshi ko'rinishda namoyish etishga imkon
beruvchi brauzer tartibini yaxshilayapti va takomillashtirmoqda. ROSSIYA
FEDERATSIYASI TA'LIM VA ILMIY VAZIRLIGI"Bryansk davlat texnik

universiteti" FSBEI GEKafedra: "Kompyuter texnologiyalari va

tizimlari"O'qitadigan fani: "Innovatsiyalar menejmenti"ESSAY"Mavzusida
Qiyosiy tavsif brauzerlar "Tugallandi:09-IS (b) guruh talabasiShidlovskiy
D.S.Tekshirgan: Roshchin S.M.Bryansk 2013 yilKirish2. Brauzer tarixi3.
Zamonaviy brauzerlarXulosaAdabiyotlar ro'yxatiKirish Endi odamlar ikkita
"parallel ravishda" yashaydilar dunyolar - moddiy va raqamli, shuning
uchun Internet nima ekanligini va u erga qanday etib borishni bilish juda
muhimdir. Rasmiy ravishda, faqat oddiy kompyuter dasturlari, brauzerlar,
aslida, Internet va odamlar o'rtasidagi asosiy bog'lovchi bo'g'inga aylandi
va bizning virtual olamni idrok qilishimiz ular berilgan vazifalarni qanday
bajarayotganlariga bog'liq. Turli xil brauzerlarning mavjudligi
foydalanuvchini Internetda ishlash uchun qaysi brauzer eng yaxshisi
degan savolga olib keladi. Ushbu savolning
bir nechta jihatlari mavjud
,
masalan, qaysi brauzer tezroq, qaysi biri ishonchli, qaysi funktsional va
hokazo. Shuning uchun ushbu ishning maqsadi eng qulay va amaliy
Internet-brauzerlarni aniqlashdir. Buning uchun bir nechta muammolarni
hal qilish kerak, ya'ni brauzer ta'rifini ochish, ularning tarixini kuzatish,
tez-tez ishlatiladigan brauzerlar ishini tavsiflash, qiyosiy xarakteristikani
tuzish, xulosalar chiqarishZamonaviy adabiyotlarda bu masalaga kam
e'tibor beriladi. Internetga kelsak, bu erda juda ko'p manbalar yaratilgan.
Ular keng tarqalganligidan qat'i nazar, ikkala alohida brauzerlarga ham,
turli qiyosiy tahlillarga, tavsiflarga va testlarga bag'ishlangan.
Shuningdek, u brauzer urushlari haqida hikoya qiladi va brauzer
tushunchasini aniqlaydi. Axir, siz brauzer versiyalarini Internetdan
o'zingiz yuklab olishingiz va o'zingizning tahlilingizni qilishingiz
mumkin.Dastlab, qo'yilgan savolni aniqlash uchun biz
brauzer
tushunchasini aniqlaymiz
, uning turlarini taqdim etamiz va
brauzerlarning tarixini qisqacha tavsiflaymiz. Keyinchalik, turli xil
brauzerlarda qandaydir tadqiqotlar olib boramiz. Keling, ularning
xususiyatlari, afzalliklari va kamchiliklarini aniqlaymiz. Olingan
ma'lumotlardan biz taqdim etilgan brauzerlarning qiyosiy tavsifini
tuzamiz. Oxir-oqibat, qo'yilgan savolning barcha tomonlarini o'rganib
chiqib, xulosalar chiqaramiz.1. "Brauzer" tushunchasi. Brauzer turlari
Brauzer (ingliz tilidan "brauzer" - "ko'rib chiqish", "aylantirish") - bu
Internetdagi tarkibni ko'rishga imkon beruvchi maxsus dastur. Bu sizga
tarmoqning barcha axborot manbalariga kirishga imkon beradi. Brauzer
yordamida siz rasmlarni, ovozli va videofayllarni, turli xil matnli
ma'lumotlarni ko'rishingiz va yuklab olishingiz mumkin ( elektron kitoblar,
yangiliklar, jurnallar, latifalar) va boshqalar.Brauzerlarning bir nechta
turlari mavjud:buyruq qatori brauzeri. Eng qadimgi brauzerlar ushbu
turdagi. Ular matn va grafikalarni ko'rish imkoniyatini bermaydi. Ushbu
brauzerlar faqat raqamli manzillar (IP) yordamida navigatsiyani qo'llab-
quvvatlaydi. Hozirgi kunda ular deyarli ishlatilmaydi, shuning uchun men

ularni batafsil ko'rib chiqmayman.to'liq ekranli brauzer. Multimediya

(rasmlar, animatsiya va boshqalar) Internet-resurslarsiz qo'llab-
quvvatlanadigan matnli brauzer. Uning yordamida siz faqat matn va
havolalarni ko'rishingiz mumkin. Aksariyat foydalanuvchilar multimediyani
qo'llab-quvvatlaydigan brauzerlar yordamida Internetda bemalol yurishga
odatlanganligi sababli, siz faqat matnni namoyish etadiganlarni
unutmasligingiz kerak. Albatta, bunday turdagi
brauzerlar kam ishlatiladi
,
ammo ularning sahifalarini yuklash tezligi juda ta'sirli. Ko'pgina sahifalar
deyarli darhol grafikasiz va bezaksiz, jadvalsiz yuklanadi. Eng mashhur
to'liq ekranli brauzerlardan biri bu Lynix operatsion tizimiga kiritilgan
Lynx.multimedia qo'llab-quvvatlashi bilan brauzer. Bugungi kunda eng
keng tarqalgan va mashhur brauzerlar. Ular Internetda taqdim etilgan
deyarli har qanday ma'lumot bilan ishlashga imkon beradi, global
Internetdan foydalanuvchilarning 99 foizi intensiv va har kuni ushbu
brauzerlarning imkoniyatlaridan foydalanadi. Eng ko'p ishlatiladigan:
Internet Explorer, Opera, Mozilla, Netscape Navigator.Bundan tashqari,
brauzer qo'shimchalari deb ataladi. Ular to'liq ishlaydigan brauzerlar
uchun qo'shimcha dasturlar. Ko'pincha plaginlarni ishlab chiquvchilar
Internet Explorer-dan foydalanadilar. Qo'shimcha dasturlar "dvigateldan
foydalanadi ushbu brauzerda. Shuning uchun ularning ushbu sohadagi
imkoniyatlari Internet Explorer bilan mutlaqo bir xil. Qo'shimcha dasturlar
shunchaki interfeysni o'zgartiradi va Microsoft dasturchilari qoldirib
ketgan ba'zi xususiyatlarni qo'shadi. 2. Brauzer tarixi Birinchi mashhur
GUI brauzeri NCSA Mosaic edi. Birinchi brauzerlardan biri ochiq manba
bo'lib, ba'zi boshqa brauzerlar (Netscape Navigator va Internet Explorer)
uni o'zlariga asos qilib oldilar. Ushbu brauzerning kamchiliklari bor edi,
ammo deyarli barchasi Netscape Navigator brauzerida yo'q qilindi (ba'zi
Netscape xodimlari NCSAdan bo'lgan va Mosaikni ishlab chiqishda
ishtirok etgan) Netscape turli xil operatsion tizimlar uchun (UNIX,
Windows, Mac OS) Netscape Navigator-ni chiqazdi va sezilarli darajada
erishdi. muvaffaqiyat, shu jumladan tijorat. Bu Microsoft-ni Internet
Explorer brauzerini chiqarishga undadi.Netscape-dan farqli o'laroq,
Microsoft darhol IEning mahalliylashtirilgan versiyasini chiqazdi. 1995
yilda Microsoft Windows 95 operatsion tizimini chiqardi, unda o'rnatilgan
brauzer yo'q edi, ammo bir muncha vaqt o'tgach tizim yangilanishida
(Windows 95 OSR2) brauzer (Internet Explorer 3.0) qurildi. Bundan
tashqari, Microsoft brauzerida standartlarga mos kelmaydigan HTML
kengaytmalarni qo'shdi va bu Microsoft brauzeri tomonidan bozorni
monopollashtirish (95% dan ortiq) bilan yakunlangan brauzer urushining
boshlanishi deb hisoblash mumkin.Bozorning yo'qolishi sababli,
Netscape-ning daromadi pasayib ketdi va uni AOL sotib oldi va Netscape
brauzerining dastlabki kodi bepul MPL (Mozilla Public License) ostida
chiqarildi. "Mozilla" nomi dastlab Netscape brauzerida paydo bo'lgan va

Mosaic + qotil uchun qisqartma edi. Biroq, ushbu kodni ishlatmaslik

to'g'risida qaror qabul qilindi va buning o'rniga Netscape 6 uchun yangi
dvigatel (Gecko) yozildi, dastlab standartlarni to'liq qo'llab-quvvatlashga
qaratildi, buning asosida Mozilla Suite-ga kiritilgan brauzer, pochta va
elektron pochta mijozi keyinchalik yaratildi va veb-sahifa
muharriri.Keyinchalik Mozilla Foundation brauzerni umumiy paketdan
alohida etkazib berishga va ishlab chiqishga qaror qildi va Mozilla Firefox
loyihasi paydo bo'ldi. Firefox tarkibida IE yoki boshqa brauzerlar
etishmayotgan va asta-sekin mashhurlikka erishadigan ko'plab
xususiyatlar mavjud.IE brauzeri tomonidan bozorni monopollashtirish
boshqa oqibatlarga olib keldi - Microsoft brauzerni ishlab chiqishni deyarli
to'xtatdi va u 4-versiyadan 6-versiyaga deyarli o'zgargan: u boshqa
brauzerlarga qaraganda standartlarni qo'llab-quvvatladi, foydalanish va
ish tezligi va foydalanish tezligi jihatidan orqada qoldi. Ushbu holat
Microsoft-ni brauzerni qayta ishga tushirishga undadi va ettinchi versiya
ba'zi o'zgarishlar bilan chiqdi (tablar qo'shildi, standartlarni qo'llab-
quvvatlash
yaxshilandi
, ish tezligi va foydalanuvchilarga qulay interfeys
yaxshilandi). 2009 yil 19 martda Microsoft Internet Explorer-ning 8-
versiyasini va 2011-yil 14-martda Internet Explorer-ning 9-versiyasini
chiqardi va uni Yandex, Mail.ru va Rambler kabi kompaniyalar bilan
birgalikda Rossiya bozorida faol targ'ib qilmoqda.1995 yilda Opera
brauzeri paydo bo'ldi. Dastlab, Opera bepul dastur sifatida tarqatildi, bu
uning dunyoning aksariyat mamlakatlarida past darajada mashhurligini
va MDH mamlakatlarida juda mashhurligini tushuntirishi mumkin. Biroq,
2005 yildan beri Opera ham bepul tarqatiladi.brauzer tarmog'i Internetni
ko'rib chiqishAgar kurashning asosiy taktikasi brauzerlarga o'ziga xos,
nostandart imkoniyatlarni qo'shish bo'lmasa, brauzer urushi
korporatsiyalar uchun toza tijorat korxonasi bo'lar edi. Eng katta farqlar
hujjatlarni interfaol qiladigan skript tili bo'lgan JavaScript-ni qo'llab-
quvvatlashda edi. Natijada, ko'plab saytlar ba'zi brauzerlar uchun
"optimallashtirildi" va boshqa brauzerlarda yaxshi ishlamadi.Internet
Explorer 8-da Microsoft dastlab brauzerlarga dvigatellarning qaysi
versiyalaridan foydalanish kerakligini (DOCTYPE sarlavhasi noto'g'ri
ishlatilishi kerak bo'lganligi sababli eskirishi kerak) aytib beradigan HTML-
sharhini kiritishni taklif qildi, bu esa standartlardan foydalanishni
ko'rsatmaganligi sababli standartlarni himoya qiluvchilarni g'azablantirdi.
Keyinchalik, IE8 "quirks mode" dan ko'ra "standartlar rejimi" ga suyanishi
va agar sharh topilsa, oldingi versiyani taqlid qilish rejimidan foydalanishi
ma'lum qilindi.2008 yilda Google brauzerlar bozorida raqobatga "yordam
berishga" qaror qildi va bepul Chromium loyihasi asosida o'zining Chrome
brauzerini chiqazdi. Chrome brauzeri ba'zi yangiliklarni o'z ichiga oladi
(avariyalarni izolyatsiya qilish, inkognito rejimi va boshqalar). Windows
XP, Windows Vista, Windows 7, Linux va Mac OS uchun versiyalar

chiqarildi.2009 yil boshida Microsoft kompaniyasi Gazelle nomli yangi

brauzerni ishlab chiqayotgani haqida e'lon qildi. Yangi brauzer ko'p
o'yinchi uchun xos bo'lgan resurslarni taqsimlash tamoyillarini qo'llaydi
operatsion tizimlaribu Microsoft-ga ko'ra uning xavfsizligini
yaxshilaydi.2009 yil sentyabr oyida, Rossiya Federatsiyasining federal
aloqa va axborot texnologiyalari bo'yicha hukumat komissiyasi ochiq
tender natijalariga ko'ra
ishlab chiqaruvchini tanlab
, hukumat tashkilotlari
uchun o'z brauzerini ishlab chiqish niyatida ekanligi ma'lum bo'ldi. Shunisi
ajablanarliki, Opera va Firefox Internet Explorer foydasiga rad etilmoqda,
chunki ular "foydalanuvchi ma'lumotlarini Google qidiruv tizimiga
uzatmoqda", garchi bu ikkala dasturning sozlamalarida osongina
o'chirilgan bo'lsa. 3. Zamonaviy brauzerlar Windows Internet Explorer -
1995 yildan beri Microsoft tomonidan ishlab chiqilgan bir qator
brauzerlar. Windows operatsion tizimlari bilan birga. Foydalanuvchilar
soni bo'yicha birinchi o'rinni egallaydi (2010 yil aprelda bozor ulushi -
59,95%, 2011 yil yanvarida - 45,99% (GlobalStats ma'lumotlariga ko'ra).
Rossiyada LiveInternet portalining ma'lumotlariga ko'ra, 2011 yil mart
oyida 27,4% bilan ikkinchi o'rinda) foydalanuvchilar, birinchi o'rinni
31,6% bilan Opera brauzeri egallaydi, garchi ushbu parametrlarni
o'lchashning o'ziga xos xususiyatlari tufayli, ularning taxminiy
qiymatlarini taxmin qilish mumkin .. Explorer - 1999 yildan beri eng ko'p
ishlatiladigan veb-brauzer bo'lib, 2002-2003 yillarda eng yuqori
ko'rsatkichga erishdi. Biroq, so'nggi paytlarda uning ulushi tez sur'atlar
bilan pasayib bormoqda, bu Mozilla Firefox, Google Chrome, Safari,
Opera va boshqa brauzerlarga imkoniyat yaratdi. Hozirgi kunda
brauzerning so'nggi barqaror versiyasi Internet Explorer 9 hisoblanadi.
Internet Explorer Mobile (Windows CE va Windows Mobile uchun), Mac
uchun Internet Explorer va UNIX uchun Internet Explorer kabi boshqa
operatsion tizimlar uchun. bepul yuklab olish mumkin va u Microsoft
Windows-ning noqonuniy nusxasiga o'rnatilganda ham ishlaydi, ammo
litsenziya shartnomasi Internet Explorer-ni faqat Windows oilasining
operatsion tizimi uchun qonuniy litsenziyasi bilan o'rnatishga imkon
beradi. Mozilla Firefox bu Mozilla Corporation tomonidan ishlab chiqilgan
va tarqatiladigan Mozilla Application Suite-ning bir qismi bo'lgan bepul
brauzer. Dunyodagi eng mashhur ikkinchi brauzer va bepul dasturiy
ta'minot orasida birinchi - 2012 yil yanvar oyida uning bozordagi ulushi
24,78% ni tashkil etdi. Ba'zi mamlakatlarda, xususan Germaniya va
Polshada brauzer ma'lum muvaffaqiyatlarga ega - bu eng mashhur
brauzer bo'lib, uning ulushi mos ravishda 55% va 47% ni tashkil qiladi.
Rossiyada Firefox 2011 yil iyul oyiga kelib foydalanuvchilarning 30,74%
ulushiga ega bo'lgan ish stoli brauzerlari orasida birinchi o'rinda.
Brauzerda ko'plab
tablarga ega interfeys mavjud
, imlo tekshiruvi,
terayotganingizda qidiruv, "jonli xatcho'plar", yuklab olish menejeri,

qidiruv tizimlari bilan bog'lanish maydoni mavjud. Microsoft Windows,

Mac OS X va Linux uchun rasmiy ravishda chiqarilgan yangi xususiyatlar
kengaytmalar yordamida qo'shilishi mumkin. Norasmiy qurishlar
FreeBSD, BeOS va boshqa Unixga o'xshash operatsion tizimlarda mavjud.
Brauzer kodi ochiq va uch karra GPL / LGPL / MPL litsenziyasi bo'yicha
tarqatiladi.Dastlab brauzer dastlab "Feniks" deb nomlangan. Bir muncha
vaqt o'tgach, savdo markasidagi mojaro sababli brauzer "Firebird" deb
o'zgartirildi, ammo keyinchalik shu nom shu sababga ko'ra "Firefox" ga
o'zgartirildi. Biroq, Firefox Buyuk Britaniyadagi Charlton kompaniyasining
savdo belgisi bo'lib chiqdi, bu ingliz qurilishi haqida "dialog" da aks
etgan.Brauzerning ba'zi xususiyatlari:qalqib chiquvchi oynalarni
blokirovka qilish (ing. pop-up);tabli varaqlash (bitta oynada bir nechta
sahifalar);qidiruv tizimlari va lug'atlarida o'rnatilgan qidiruv paneli;"Jonli
xatcho'plar" deb nomlangan - RSS-lentalarni integratsiya qilish
mexanizmi;o'zini tutish va tashqi ko'rinishini sozlash uchun deyarli
cheksiz imkoniyatlar, shu jumladan kengaytmalar, mavzular va
uslublardan foydalanish orqali;ko'plab kengaytmalarni qo'llab-quvvatlash
- ularning barchasi boshqa brauzerlarga qaraganda Firefox uchun bir
necha baravar ko'proq
yaratilgan
;o'rnatilgan veb-ishlab chiqaruvchi
vositalar;brauzerning o'zi ham, uning kengaytmalari ham avtomatik
yangilanadi (1.5-versiyadan);Tarkibni darhol namoyish qilish (sahifa to'liq
yuklanmagan bo'lsa ham, bemalol kezishni davom ettirishga imkon
beradi, bu ayniqsa sekin ulanishi va ko'milgan ob'ektlarning ko'pligi bilan
seziladi);Sayt parollari va sertifikatlarini boshqa barcha parollarni (3-DES
nosimmetrik shifrlash algoritmidan foydalangan holda) shifrlaydigan va
foydalanuvchi sertifikatlariga kirishni himoya qiladigan "asosiy parol" ni
o'rnatish qobiliyati bilan ishonchli saqlang. Shunday qilib, tajovuzkor
kompyuterga jismoniy kirish huquqiga ega bo'lsa ham, saqlangan
parollarni o'g'irlash (ajratib olish) qiyin. Asosiy parolni birinchi marta
kiritganingizda, uning taxminiy sifati (sindirish qiyinligi) ko'rsatiladi.Opera
- Opera Software tomonidan ishlab chiqarilgan veb-brauzer va Internet
uchun dasturiy ta'minot to'plami. 1994 yilda Norvegiyaning Telenor
kompaniyasining bir guruh tadqiqotchilari tomonidan ishlab chiqilgan.
1995 yildan beri birinchi versiya mualliflari tomonidan yaratilgan Opera
Software mahsuloti. Opera va Opera Mobile-ning umumiy bozordagi
ulushi 2011 yil iyun oyida 2,98% ni tashkil etdi. Bundan tashqari, Opera
Mini 1,25 foiz ulushga ega edi. Rossiyada brauzer foydalanuvchilari foizi
dunyo bo'yicha o'rtacha ko'rsatkichdan ancha yuqori. 2011 yil iyunda
Opera Mini Opera Mini bilan birgalikda 37,4% foydalanuvchilar bilan
Rossiyada mashhurlik bo'yicha birinchi o'rinni egallaydi.
Shunday qilib,
bugungi kunda biz o'rganib brauzerlar bo'lishi uchun siz bilan bo'ladi. Turlari,
ayrim va boshqa ta'minotni farqlar - bu yerda siz e'tibor kerak nima. Agar nima
bor, agar Aslida, bu masala, shuning uchun qiyin emas. Va brauzerlar haqida bir

necha kishi eshitgan emasmiz. Bugungi dunyoda, bu asosiy ta'minot standart

xavfsizlik ta'minoti ajralmas qismi bo'ldi. Shunday qilib, faqat boshlanuvchilar
uchun bu haqda nima ma'lum. ning aniq brauzer nimaga harakat qilaylik, valar
farqlar qanday mavjud. Agar kompyuteringiz uchun eng yaxshi variantni
boshqarish mumkin keyin. INTERNETGA OYNA
chiqish brauzer o'zi bilishini ko'rib kerak bo'ladi. brauzerlar turlari va
qo'shimcha imkoniyatlar - savol ko'proq oddiy. Bu ostida nima ekanligi aniq
bilib olish muhim narsa ega, boshlash uchun. siz bilan muomala nima dasturi
bilan?
Brauzer - Internet deb atalish oyna. aniq va turli veb-sahifalarni ziyorat
uchun dasturiy dastur. Ba'zan veb brauzerini chaqirdi. atamasining kelib
chiqishi juda oson. Bu yerda ingliz tilida yordamga keladi. Bu ko'rinishi - bu
ko'rib haqida Axir, agar siz, deb o'ylayman. A, brauzer mos ravish, onlayn
resurslar turli tomosha qilish uchun yordam beradi dastur. Bu qiyin deb hech
narsa tushmadi. Lekin brauzerlar turli turlari bor. Va bu yordamni ta'minlashni
turlicha bo'lishi. Nima uchun e'tibor qilish kerak? veb-brauzer nima? O'zingiz
uchun nima uchun?
Internet tarmog’ida foydalanuvchilarga tarmoq
resurslaridan erkin foydalanish imkoniyatini berish uchun WEB serverlar
quriladi. Bunday serverlarda Internetda taqdim etilgan axborotning katta qismi
jamlangan bo’ladi. Foydalanuvchining ixtiyoriy axborotni olish tezligi bunday
serverlarni qanday qurishga bog’liq.
WEB-serverda mijoz kompyuteri tizimini tashkil qilishning umumiy
tamoyillari nuqtai nazaridan mijoz-server texnologiyalari ishlatiladi. Bunda
serverda, odatda, WEB-serverda aks ettiriladigan barcha ma’lumotlarni
saqlaydigan MB va ilovaning server qismi o’rnatiladi, foydalanuvchining ishchi
stansiyasida esa axborotni ko’rish uchun ancha oddiy vosita o’rnatiladi. Bu
tizimda WEB ilovaning server qismi «qalin» server ko’rinishida taqdim etiladi,
mijoz mashinasida esa «yupqa» mijoz o’rnatilgan bo’ladi.
Hozirgi kunda oddiy WEB-serverni yaratish texnologiyasini ancha oddiy
vazifa deb hisoblasa bo’ladi. Asosiy qiyinchilik server sahifasini badiiy
bezashdan iborat. Tarmoqdagi u yoki bu serverning muvaffaqiyati ko’p jihatdan
aynan sahifalar qanday bezatilganiga bog’liq. Axborot sahifalarga qanday
bo’linganligi va matndagi murojaatlar qanday belgilanganligi ham muhim rol
o’ynaydi. WEB-serverni yaratishning ushbu muhim jihatlari hozir katta qiziqish
uyg’otmaydi, avval WEB-serverni o’zining asosini nima tashkil etishi va
foydalanuvchilarning kompyuterlarida qanday savollar yechilishi kerakligi bilan
tanishish talab etiladi. Axborotni taqdim etishning qulayligi avvalambor

foydalanuvchilarning ishchi stansiyalarida o’rnatilgan vositalarga bog’liq

bo’lganligi sababli WEB serverni yaratishda ishlatiladigan texnologiyalarni
o’rganishni aynan ulardan boshlaymiz.
WEB-texnologiyasining hozirgi kunda brauzerlar deb ataladigan axborotni
ko’rish uchun o’ndan ortiq turli vositalar mavjud.
Ko’pchilik WEB-serverlari ishlab chiquvchilari (WEB-dizaynerlar) WEB-
dizaynning muhim muammolaridan biri – har biri HTML va ssenariylarni turlicha
qo’llab-quvvatlaydigan brauzerlar va platformalarning ko’pligi to’g’risida bir
fikrdalar. Har bir yangi brauzerning chiqishi bilan ularning tavsiflari va
imkoniyatlari yaxshilanadi, lekin bu avvalgi versiyalar yo’q bo’lib ketishini
anglatmaydi..
Web-dizaynda qat’iy qoidalar yo’q. Bosh vazifa sahifaning mazmunini
imkon qadar ko’p foydalanuvchilar erkin foydalanadigan qilishdan iborat
bo’lganligi sababli, oldinga intilish uchun tajriba ham mavjud vositalarni
e’tiborga olgan holda yangi texnologiyalarni ishlatish ham bir xil darajada
muhimdir. Dizaynerlik qarori muvaffaqiyatining garovi auditoriyaning
ehtiyojlarini tushunish va sahifa qanday ishlatilishi to’g’risida aniq tasavvurga
ega bo’lishdadir.
Netscape Navigator va Microsoft Internet Explorer brauzerlari.
Bozorda ikki asosiy brauzer: Netscape Navigator va Microsoft Internet
Explorer ustunlik qiladi. Ularning birgalikda barcha versiyalarini qo’shganda,
hozirda ishlatilayotgan brauzerlarning tahminan 90 %ni (yoki undan ko’prog’ini)
tashkil etadi.
Bu
ikki
brauzer
bozorda
hukmronlik
qilish
uchun
o’zaro
raqobatlashmoqda. Ular kurashining natijasi sifatida HTML teglarining firma
kolleksiyasi hamda turli texnologiyalarning bir-biriga mos bo’lmagan amalga
oshirishlari (Dynamic HTML, hamda JavaScript va Cascading Style Sheets –
kaskadli stillar jadvallari) yuzaga keldi. Boshqa tomondan, Netscape va
Microsoft o’rtasidagi raqobat, umuman olganda, WEB-muhitning tez
rivojlanishiga ko’maklashdi.
Microsoft Internet Explorer brauzeri
Netscape Navigator brauzeri
Ba’zi bir hujjatlashtirilgan farqlar quyidagilardan iborat: o’ziga
o’rnatiladigan shriftlarni qo’llab-quvvatlashning mavjud emasligi; CSS filtrlari va
o’tishlar (matn elementlari uchun ishlatiladigan obyektdan tushadigan soya
kabi vizual effektlar)ni qo’llab-quvvatlashning mavjud emasligi; multimediani
boshqarish elementlari (odatda mualliflik multimedia dasturiy vositalari

tomonidan yaratiladigan o’tishlar va animatsiyalar effektlari)ning mavjud

emasligi; DHTML ni amalga oshirish bilan bog’liq muammolar.
Brauzerlar nafaqat kompyuterga balki uyali telefon, PDA va boshqa kichik
elektron mashinalarga ham ishlab chiqarilmoqda.
Opera. Opera - bu Oslodagi Opera Software (Norvegiya) kompaniyasi
tomonidan yaratilgan kichikkina va oddiygina brauzer. Bu brauzer juda kam
vaqt ichida yuklanadi va disk hajmiga minimal talablar qo’yadi. Uning afzalligi
HTML standartlariga to’liq Opera mos kelishidir. Ancha obro’li brauzerlar
o’tkazib yuboradigan teglarni yozishdagi noaniqliklar (masalan, yopuvchi
teglarni qoldirib ketish, noto’g’ri o’rnatish va h.k.) bu brauzerda to’g’ri aks
etmaydi. Operani 5.0 Java, kaskadli stillar jadvallari va DHTML qo’llab-
quvvatlaydi.
Opera foydalanishning tezligi bo’yicha birinchi o’rinlarda turmasa-da,
ko’pchilik ishlab chiquvchilar kodning to’g’riligiga amin bo’lish uchun o’z
saytlarini tekshirishni davom ettirmoqdalar.
Lynx. Lynx – bu faqat matnni ko’rishni ta’minlaydigan bepul tarqatiladigan
brauzer, sizga Webdan tez va ishonchli erkin foydalanishni taklif etadi. U Web-
sahifani bazaviy funksional tavsiflar bo’yicha tekshirish uchun yaroqli bo’lgan
standart sifatida mashhur bo’ldi. Oddiyligiga qaramay, bu brauzer eskirmaydi.
Lynx har doim takomillashtiriladi va zamonaviylashtiriladi. Hozir u jadvallar,
shakllar va hatto JavaScript ni ham ta’minlaydi!
Agar qaysi brauzerlar eng ko’p ishlatilishi ma’lum bo’lsa, qaysi
texnologiyadan foydalanish va teskari moslik uchun qayerdan chiziq o’tkazish
to’g’risida qaror qabul qilish oson bo’ladi. Eng ishonchli axborotni, albatta,
sahifa tashriflarining statistikasini yuritish bilan olish mumkin.
Internetda brauzerlar to’g’risida statistik ma’lumotlarni taqdim etadigan
bir qancha sahifalarni topish mumkin. Bu sahifalardagi statistika ushbu saytlarni
o’ziga tashrif buyurishlarning tahliliga asoslangan bo’lib, bu statistik tanlanmani
shunday tipdagi saytlar bilan qiziqadigan tor doiradagi foydalanuvchilargacha
cheklaydi, ehtimol yangi avtomobillarni xarid qilish yoki teleko’rsatuvlar
dasturlari bilan qiziqadigan foydalanuvchilar boshqa brauzerlarni ishlatishar.
BrowserWatch saytida joylashgan statistik ma’lumotlar har bir alohida olingan
brauzerning versiyalari, kichik versiyalari va undan kichik versiyalari to’g’risida
batafsil ma’lumot beradi.