Masofaviy ta’lim tizimini tanlashning eng muhim mezonlari




Download 1.31 Mb.
bet16/16
Sana24.01.2023
Hajmi1.31 Mb.
#39255
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16
Bog'liq
40-60

Masofaviy ta’lim tizimini tanlashning eng muhim mezonlari:

  • Har qanday apparat va dasturiy ta’minot platformasida o’rnatish;

  • Tizim xavfsizligi;

  • Oddiy, intuitiv veb-interfeys;

  • Tashkilot uchun ishlatiladigan funktsiyalar tizimida mavjudligi masofaviy ta’lim texnologiyalaridan foydalangan holda elektron ta’lim – kurslarni ishlab chiqish va tahrirlash, turli xil dars elementlari to’plami mutaxassisliklar;

  • Rus tilini qo’llab-quvvatlash;

  • Kursning modulliligi;

  • Funktsional imkoniyatlarni kengaytirish uchun tashqi modullarni birlashtirish;

  • Ishlatiladigan xalqaro standartlarni (IMS, SCORM) qo’llab-quvvatlash elektron ta’lim;

  • Aloqa shakllarining mavjudligi;

  • Balli-reyting tizimini tashkil qilish imkoniyati;

  • Aralashtirilgan ta’limda tizimdan foydalanish.

Masofaviy ta’lim tizimini tahlil qilish: Moodle LMS Moodle – bu Avstraliyada ishlab chiqilgan modulli yo’naltirilgan dinamik ta’lim muhiti. Avstraliyada Moodle Foundation tomonidan boshqariladigan xalqaro rivojlanish guruhi 10 yildan ortiq vaqt davomida ushbu tizim ustida ishlamoqda. Moodle doimo rivojlanib bormoqda, chunki butun dunyo bo’ylab ishlab chiquvchilar va foydalanuvchilar jamoalarining birlashgan tajribasi uni doimiy ravishda yangi vositalar bilan to’ldirishni ta’minlaydi. Tizim ko’plab o’quv elementlari va manbalarni yaratishga imkon beradi, shuning uchun Moodle-dagi kurslar shunchaki ma’ruzalar va topshiriqlar to’plami emas. Tajribali o’qituvchi tomonidan yaratilgan Moodle tizimidagi kurs tashqi qiyofasi va maqsadi bilan farq qiladigan bir-birini to’ldiruvchi elementlarning tuzilishiga o’xshaydi. Ma’ruzalar, topshiriqlar va testlar kabi standart o’quv elementlaridan tashqari, Moodle tizimida o’quv jarayonini diversifikatsiya qilishga yordam beradigan lug’at, vikilar, bloglar, forumlar, seminarlar qo’llaniladi. Yaxshi rivojlangan Moodle aloqa tizimini ta’kidlash kerak. Forumda siz guruhlarda munozaralar o’tkazishingiz, xabarlarni baholashingiz, ularga har qanday formatdagi fayllarni biriktirishingiz mumkin. Shaxsiy xabarlarda va sharhlarda – muayyan muammoni o’qituvchi bilan shaxsan muhokama qiling. Suhbatda munozara real vaqtda amalga oshiriladi. Agar mana shu miqdordagi mablag ‘etarli bo’lmasa ham, Moodle ochiq manbada tarqatiladi va bu har bir ta’lim loyihasining xususiyatlari uchun uni “keskinlashtirish” imkonini beradi:
boshqa axborot tizimlari bilan integratsiya qilish; yordamchi funktsiyalar yoki hisobotlar bilan yangi xizmatlar bilan to’ldirish; tayyor holda o’rnatish yoki butunlay yangi qo’shimcha modullarni ishlab chiqish (faoliyat). Moodle o’quvchilarning rivojlanishini nazorat qilishning qulay vositasini taqdim etadi. Moodle har bir talabaning portfelini yaratadi va saqlaydi: barcha taqdimotlar, o’qituvchilarning baholari va sharhlari, forumdagi xabarlar. Talabalarning faolligi, ularning tarmoqdagi o’quv ishlari vaqtini “davomat” ni boshqarishga imkon beradi. Natijada o’qituvchi o’z vaqtini samaraliroq o’tkazadi. U talabalar to’g’risidagi statistik ma’lumotlarni to’plashi mumkin: ko’rilgan ma’ruza materiallari, qurib bitkazilgan uy binolari, testlarda ishlash va boshqalar. Shunday qilib, talabalar mavzuni qanday tushunganliklarini tushunish oson va shularni inobatga olgan holda keyingi o’rganish uchun material taklif qiladi. Moodle LMS-ning asosiy afzalliklaridan biri bu uning dunyoda keng ommalashganligidir. Tizim 100 dan ortiq mamlakatlarda 60 mingdan ortiq installyatsiyaga ega va bir necha o’nlab tillarga tarjima qilingan. Moodle foydalanuvchilar hamjamiyatida siz tizimdan foydalanish tajribangiz bilan o’rtoqlashishingiz va boshqa foydalanuvchilarning bu haqda foydali ma’lumotlarini bilib olishingiz mumkin. Moodle.net ma’lumotlariga ko’ra Rossiya Federatsiyasida 1000 dan ortiq o’rnatish ro’yxatdan o’tgan. Moodle platformasining o’ziga xos xususiyati shundaki, uning asosida elektron ta’limning yangi yo’nalishlaridan biri bo’lgan massiv onlayn kurslarni (MOOC) o’tkazishni tashkil etish mumkin. DOT Markazi SDU o’qituvchilari uchun malaka oshirish kurslarini o’tkazadi, u erda o’qituvchilar Moodle-da mustaqil ravishda kurslarni rivojlantirish uchun zarur bilimlarni oladilar. Samara davlat universiteti filologiya fakulteti o’qituvchilari tomonidan o’quv jarayonini tashkil qilish uchun Moodle platformasidan foydalanish Rossiyaning aksariyat universitetlari LMS Moodle-dan elektron ta’lim muhiti sifatida foydalanadilar. Asadullina L.I. “Universitet o’qituvchisining aralash o’qitishda vakolatlari” asarida yozadi:

53. Bulutli texnologiyalar yordamida masofaviy ta’lim tashkil etish.



“Bulut”, “bulutli texnologiya” atamalari hozirgi kunda yangi atama sifatida fanga kirib keldi hamda amaliyotda qo’llanilyapti. “Bulutli texnologiya” o’zi nima? “Bulutli texnologiya” ni qayerda qo’llash mumkin? Web-texnologiya rivojlanishi bilan yangi on-layn platformalar, yangi on-layn xizmat turlari ham paydo bo’la boshladi. “Elastic Computing Cloud” atamasini birinchi bo’lib Amazon kompaniyasi 2006 yilda qo’llay boshladi. Bu platformada Snapchat hozir ham faol ish olib boradi. Hech qancha vaqt o’tmasdan “Cloud”, “Computing Cloud” atamalari Google kompaniyasi tomonidan ham qo’llanildi. “Bulut” atamasi metafora sifatida ishlatilib, dasturiy ta’minot hisoblanadi. - 190 - “Bulutli texnologiya” nafaqat fayllarni saqlash uchun joy, balki juda keng imkoniyatlarga ega platformadir. Masalan, biznes sohasidan tortib, dasturiy ilovalarni “bulutli muhit” da ishlab chiqish, testlash, shuningdek, avtomatik ta’lim texnologiyalarini qo’llash imkoniyatlarini ham taklif qiladi. Bulutli texnologiyalar dastlab axborot texnologiyalari (AT) sohasining yetukkompaniyalari tomonidan ishlatilgan boʻlsa-da, keyinchalik kuchli hisoblash resurslarini talab qiladigan ishlarda hamda axborotlarni saqlash va qayta ishlash uchun boshqa sohalarda ham ishlatila boshlandi. Hozirda “bulutli xotira”lar (Dropbox kabi), “bulutli server”lar (pullik boʻlsa-da, lekin ishonchli) va “bulutli xizmat turlari (servis)” mavjud bo’lib, ko’p ilovalar “bulutli xizmat turlari” dan foydalanadilar. Bularga misol qilib Instagram, Feysbuk, messenjerlar, elektron pochta xizmatlari, on-layn ta’lim sohasida Google on-layn ilovalari, Zoom-konferensiyalar, LMS-tizimlari, Smart – ta’lim texnologiyalari, shuningdek, taksi, taomlarni buyurtma qilish xizmatlarini taklif qiluvchi web-ilovalarni keltirish mumkin. Bulutli texnologiyalar ta’lim jarayonini tashkil qilsihning yangi usuli bo’lib, ta’lim jarayonini tashkil etishning an’anaviy usullariga muqobil variantni taklif qiladi, shaxsiy ta’lim, jamoaviy o’qitish va interfaol imkoniyatlar yaratadi. O’zbekiston ta’lim tizimida “bulutli” texnologiyalarni o’quv jarayoniga qo’llash masalasi hali yetarlicha o’rganilmagan bo’lib, adabiyatlar ham yetarli emas. Ya’ni, ta’lim jarayonida zamonaviy shaxs nafaqat bilim va ko’nikmalar to’plamini to’plashi, balki mustaqil ravishda va boshqa shaxslar bilan birgalikda mazmunli maqsadlar qo’yish, o’z-o’zini tarbiyalash vaziyatlarini yaratish, izlash va ko’nikmalarga ega bo’lishi, muammolarni hal qilish vositalari va usullarini ishlab chiqa olishi kerak. Ana shu maqsadlarni amalga osirishga bulutli texologiyalar juda qo’l keladi. Unda bolalar hamkorlikda chiza va yoza oladigan oddiy online insturentlardan tortib, murakkab hamkorlikdagi texnologik loyihalar ham mavjud. Bu jarayonda pedagoglar va talabalar faol bo’lishi kerak. Bu jarayonga SaaS – texnologiyalar ko’proq mos keladi. Bulutli texnologiyalarni ta’limda qo’llash tizimlariga elektron kundalik, elektron jurnallar (talabalar va professor-o’qtuvchilarning shaxsiy kabinetlari), interfaol tizimlar (o’quvchilar o’zaro axborot almashinishlari uchun tematik forumlar), axborot qidiruv tizimlari (o’qituvchi nazorati yoki nazoratisiz o’quvchilar ma’lum o’quv masalalarini yecha olishi) ni misol qilsih mumkin. Shuningdek, ta’lim sohasida hujjatlar bo’yicha o’qituvchi va xodimlarning hamkorligi. Masalan, ta’lim dasturi yoki yillik reja. Ushbu hujjat ma’muriyat xodimlari va har qanday yo’nalish uchun mas’ul bo’lgan o’qituvchilar (psixolog, fan o’qituvchisi yoki sog’liqni saqlash uchun mas’ul) tomonidan yuritilishi mumkin. Har kim hujjatning o’z qismi uchun javobgardir va boshqa bloklarga o’zgartirish kirita olmaydi. Bulutda hamkorlik qilish uchun siz bulutli xotirada hujjat yaratishingiz yoki joylashtirishingiz va uni havola yoki elektron pochta manziliga ega bo’lganlar bilan baham ko’rishingiz kerak. Bulutli texnologiyalarni ta’limda qo’llashda talabalarning birgalikdagi loyiha ishini samarali tashkil qilish mumkin. Talabalarga loyihalar uchun mavzular beriladi. Keyin ularni 2 guruhga bo’linadi. Har bir guruhning o’z vazifalari bo’ladi. Nazoratchi (o’qituvchi) hujjatni yaratadi va talabalarga hujjatga kirish huquqini beradi. Bu - 191 - havolalar yoki elektron pochta manzillari ham bo’lishi mumkin. Talabalar uyda yoki ta’lim muassasasida loyiha ustida ishlashadi, hujjatlarni mazmunan to’ldiradilar, ya’ni topshiriqni bajaradilar. Ishni yakunlashgach, loyiha bulut xotirasida saqlanadi. Agar kerak bo’lsa, o’qituvchi o’quvchilar tuzatishlar kiritishi uchun sharhlar qoldiradi. Bunday tizimlarga masalan, Google Docs ni keltirish mumkin. Uning asosiy afzalligi hujjatlarni (matnlar, rasmlar, taqdimotlar, jadvallar) birgalikda tahrirlash imkoniyatidir. Bulutli texnologiyalardan masofaviy ta’limda ham unumli foydalanish mumkin. O’qituvchi o’quvchilarga elektron kundalik yordamida topshiriq taklif qiladi. Masalan, yozma topshiriqlar. Talaba hujjat yaratadi yoki hujjat bilan ishlaydi. O’qituvchi o’zgartirilgan hujjatni ko’rishi mumkin, chunki u tizim ga kirish huquqiga ega bo’ladi. Bulutli texnologiyalarni qabul qilish tizimdan hujjatni qabul qilish kabi bo’lib, qaytarib bo’lmaydigan jarayondir. Bulutli texnologiyalarning kamchiliklari ham mavjud: Tarmoqqa bog’liqlik (internet on-layn aloqa mavjud bo’lishi); Server-kompaniyaga bog’liqlik (bulutli texnologiyani taqdim etayotgan kompaniya serverida ma’lumotlar saqlanganligi sababli, kompaniya shartlariga bog’liqlik); Shaxsiy ma’lumotlarni himoyalash masalasi; Xavfsizlik masalalari (serverga hakerlar hujumi bo’lishi mumkin); Qandaydir sabablarga ko’ra serverdagi ma’lumotlar o’chib ketishi mumkin; Uzoq qishloq va tog’li hududlarda internet o’rnatilmaganligi yoki aloqaning barqaror emasligi; va boshqalar. Bulutli texnologiyalarning tez tarqalishi oldimizga bulutli xizmatlarni ta’lim muassasasi tizimiga integratsiya qilish vazifasini qo’yadi. Bulutli hisoblash ta’lim, ilmiy tadqiqotlar va amaliy ishlanmalar, shuningdek, masofaviy ta’lim sohasida keng qo’llash istiqbollariga ega. Ta’lim jarayonida bulutli texnologiyalardan foydalanish ta’lim maydonini ochiq qilish imkonini beradi. Yaqin yillarda bu sohadagi o’sish yuqori ko’rsatkichlarda bo’lishi kuzatilyapti. Kelajakda bulutli hisoblash har bir kishi deyarli har kuni foydalanadigan instrument bo’lib qoladi.

54. Masofaviy ta’limda internet texnologiyasi.


Masofaviy ta'limni tashkil etishda ushbu jarayonning bevosita ishtirokchilari - talabalar ham, o'qituvchilar ham, masofaviy kurslar koordinatorlari, maslahatchilar va o'quv guruhlari kuratorlari katta rol o'ynaydi. Ularning barchasi aniq pedagogik muammolarni hal qilish uchun Internet imkoniyatlaridan foydalanadilar. Bundan tashqari, agar stajyorning Internetni foydalanuvchi darajasida o'zlashtirishi etarli bo'lsa, u holda o'qituvchilar va kuratorlardan belgilangan didaktik vazifalar doirasida telekommunikatsiya muhitida kursantlarning ishini tashkil etish uchun ma'lum bilim va ko'nikmalar talab qilinadi:
telekommunikatsiya muhitining maqsadi, dizayn xususiyatlari va ishlashini bilish; tarmoq ichida axborotni saqlash va uzatish shartlarini bilish; asosiy tarmoq axborot resurslari va ular bilan ishlash xususiyatlarini bilish; telekommunikatsiya loyihalarini tashkil etish va o‘tkazishning o‘ziga xos xususiyatlarini bilish; tematik telekonferensiyalarni tashkil etish va o‘tkazish xususiyatlarini bilish; bilim uslubiy asoslar tarmoqda o'qituvchi va talabalarning ishini tashkil etish; foydalanuvchining tarmoqdagi xatti-harakatlarining asosiy qoidalarini, telekommunikatsiya odobi asoslarini bilish; elektron pochta, telekommunikatsiya, tarmoq axborot xizmatlari bilan ishlash qobiliyati; tarmoq orqali olingan ma'lumotlarni tanlash va qayta ishlash qobiliyati; tarmoqdagi ma'lumotlarni qidirish qobiliyati; yordamida tarmoq orqali ma'lumotlarni uzatish uchun tayyorlash qobiliyati matn muharriri, grafik muharriri va kerakli yordamchi dasturlar; tarmoq o'quv loyihasini, tematik telekonferentsiyani tashkil qilish, ishlab chiqish va o'tkazish qobiliyati.
Uzluksiz o'quv muhitini yaratish uchun uning tarkibiy qismlarining uchta darajadagi o'zaro ta'siri zarur:
o'quv kurslarini tashkil etish va rejalashtirish, o'quv materiallarini ishlab chiqish va kursantlarni ular bilan ta'minlash uchun mas'ul bo'lgan tashkilot tarkibiy bo'linmalarining o'zaro hamkorligi amalga oshiriladigan boshqaruv elementlari darajasi; ta'lim jarayoni ishtirokchilarining o'zaro ta'sirining darajasi: o'qituvchilar, kursantlar, koordinatorlar; etkazib berish elementlari darajasi, shu jumladan o'quv ma'lumotlari va o'quv qo'llanmalarini etakchi tashkilotdan talabaga etkazib berishning turli telekommunikatsiya vositalari, shuningdek kursantdan o'qituvchiga hisobot materiallari va imtihon varaqalarini etkazib berish vositalari.
Masofaviy ta'lim jarayonini muvaffaqiyatli boshqarish uchun kursantlarga ish vaqtini rejalashtirishga, o'quv materiallariga yo'naltirishga va barcha belgilangan muddatlarga rioya qilgan holda o'qishni muvaffaqiyatli yakunlashga yordam beradigan turli xil eslatmalar, kursantlarning dars jadvallari, qo'llanmalar va tushuntirishlardan foydalanish tavsiya etiladi.
O'quv kursining optimal davomiyligini hisoblash juda muhim, chunki uning davomiyligi juda uzoq bo'lsa, uning samaradorligi pasayadi. Kurslarning modulli konstruktsiyasi bilan rejaga birinchi navbatda kamroq qisqa muddatli modullarni, so'ngra katta va nihoyat yana qisqa modullarni kiritish mantiqan to'g'ri keladi.
Masofaviy ta'limni tashkil etish turli kasb-hunar mutaxassislarini jalb qilishni talab qiladi: menejerlar va kurs tashkilotchilari, pedagogik koordinatorlar va kuratorlar, o'qituvchilar, o'quv materiallarini ishlab chiqish bo'yicha yuqori malakali metodistlar, o'quv jarayonini texnik ta'minlashda ishtirok etadigan texnik mutaxassislar va tizim operatorlari. .
O'qituvchilar-kuratorlar va o'qituvchilar-koordinatorlarga alohida e'tibor qaratish lozim, bunda fikr-mulohazalarni ta'minlash va trening ishtirokchilari o'rtasidagi aloqani tashkil etish muhim ahamiyatga ega. Ular o‘qituvchilik sohasida yuqori malakaga ega bo‘lishi, o‘rganish nazariyasiga ega bo‘lishi, ta’lim muhitini yaratish va boshqarish, o‘quv kursi strukturasini boshqarish, pedagogik texnologiyalar va telekommunikatsiyalarni bilish, o‘quv materialini taqdim eta olishi kerak. (taqdim etish qiziqarli yangi material, savollar berish, dars o'tkazish va fikr-mulohazalarni tashkil qilish), kursantlar bilan muloqot qila olish.
O'qituvchi-kurator talabalar va o'qituvchilar va kurs mualliflari o'rtasidagi aloqani ta'minlaydi, shuningdek, kurs bo'yicha savollarga tezkor javob beradi, hisobot materiallarining o'z vaqtida taqdim etilishini nazorat qiladi. O'qituvchi-koordinator talabalarni sohada, ya'ni asosida qo'llab-quvvatlaydi viloyat markazi, bu asosiy tashkilot bilan bog'liq. U bir vaqtning o'zida bir nechta shaxslarda ishlaydi: kotib, ma'mur, texnik maslahatchi va o'qituvchi-maslahatchi. U individual guruh mashg'ulotlarini tashkil etishi, texnik muammolarni hal qilishi, kursantlarga ko'rsatmalar berish, ularning ishini baholash va nazorat qilish, kurs hujjatlarini yuritish qobiliyatiga ega bo'lishi kerak.
Texnik mutaxassislar (ular nafaqat muhandislar, balki foydalaniladigan tarmoq texnologiyalarining o'ziga xos xususiyatlarini tushunadigan metodistlar yoki ma'murlar ham bo'lishi mumkin) texnik muammolarni imkon qadar tezroq hal qiladilar, masofaviy ta'limning muhtoj ishtirokchilariga texnologiya bilan ishlash uchun zarur maslahatlar yoki texnik yordam ko'rsatadilar. .
Jarayon ishtirokchilarining har biri boshqa mutaxassislar va bir-biri bilan muloqot qilishlari mumkin. Ishtirokchilar o'rtasidagi o'zaro ta'sir har qanday ta'lim dasturining kalitidir.
Kursantlar ko'pincha mustaqil ravishda ishlaydi. Agar ular o'qituvchi yoki hamkorga savol berish istagi bo'lsa, unda ular biroz harakat qilishlari kerak (savol matnini tuzing, uni elektron pochta orqali yuboring va javobni kuting). Bu, bir tomondan, kursantni material haqida ko'proq o'ylashga majbur qiladi, savollarning matni ustida o'ylaydi, boshqa tomondan, bu ishda beparvolikka olib kelishi mumkin, agar biron sababga ko'ra kursant savol berishni xohlamasa, darsni tark etadi. muammo hal etilmagan, bu bilan uning bilimida ma'lum bir bo'shliqqa yo'l qo'yiladi. Shu sababli, kurs dasturlari kursantlar va o'qituvchilar o'rtasidagi, kursantlarning o'zlari, shuningdek kursantlar va o'quv materiallari o'rtasidagi o'quv sifati va motivatsiyasini oshirish uchun interaktiv o'zaro aloqani maksimal darajada rag'batlantirishi kerak. Tashkilot yordam berishi mumkin guruh ishi kursantlar, tez-tez savol-javob almashish, loyiha ishi va hokazo.
Kursant va o'qituvchi o'rtasida fikr-mulohazalarni ta'minlash kursantlarning faoliyatini, ulardagi muammolarni doimiy ravishda kuzatib borish imkonini beradi. Qayta aloqa mexanizmi o'qitishning har bir bosqichi uchun maqsad va vazifalarning bajarilishini tekshirishga qaratilgan. qayta aloqa har qanday shaklda, shu jumladan nazorat testlari (boshlang'ich, oraliq, yakuniy), muhokamalar, telekonferentsiyalar shaklida o'tkazilishi mumkin. Buning uchun siz turli xil anketalar va testlardan foydalanishingiz mumkin, ularga javoblar uchun kursantlar formaning kerakli qatoriga javob kiritishlari yoki taklif qilingan bir nechta variantlardan to'g'ri javobni tanlashlari va keyin uni elektron pochta orqali yuborishlari kerak.
Masofaviy ta’lim jarayonida kursantlarning savollariga o‘qituvchilarning tezkor javob berishini tashkil etish juda muhim. Kompyuter telekommunikatsiyalari buning uchun barcha zarur shart-sharoitlarni yaratib, ma'lumotlarni elektron pochta orqali tezkor uzatishni ta'minlaydi yoki telekonferentsiya doirasida maslahatlar tashkil etadi.
Masofaviy ta'lim bilan ushbu jarayon ishtirokchilari bir-birlarini ko'rmaydilar, agar, albatta, videokonferentsaloqa qo'llanilmasa, aloqa, qoida tariqasida, og'zaki shaklda sodir bo'ladi. Shu sababli, muloqot jonli, shaxsiy bo'lishi uchun ishtirokchilarni bir-biri bilan tanishtirish orqali o'quv jarayonini shaxsiylashtirish mumkin.
O'qituvchining funktsiyalari o'z oldiga qo'yilgan vazifalar bo'yicha o'quv jarayonini nazorat qilish, kursantlarga muammoli masalalar bo'yicha maslahat berish, o'rganilayotgan masala bo'yicha muhokamalarni tashkil etish va o'tkazish, shuningdek, o'quv materialini o'zlashtirish darajasini nazorat qilishdan iborat.

55. O‘zbekistonda masofaviy taʻlim tizimining rivojlanish tendensiyalari.


Zamonaviy axborot va kommunikatsiya texnologiyalari vositalarini taʻlim jarayoniga kirib kelishi anʻanaviy o‘qitish usullariga qo‘shimcha ravishda yangi o‘qitish shakli - masofaviy o‘qitish yaratilishiga omil bo‘ldi. Zamonaviy texnologiyalar masofaviy oliy pedagogik taʻlimni yangicha tashkil qilinishiga asos yaratadi. Bunday taʻlimda pedagoglar, kompyuter dasturchilari va mutaxassislari yordamida yangi o‘qitish kurslarini yaratishlari lozim bo‘ladi. Zamonaviy taʻlim tizimi o‘qituvchidan masofaviy o‘qitish tizimiga tayyor bo‘lmog‘ini, yaʻni ilg‘or o‘qitish texnologiyalarni (Internet, Keys, TV – texnologiyalar va h.k.) o‘zlashtirgan bo‘lishini taqozo etmoqda. Oliy taʻlim muassasasini boshqarishni avtomatlashtirish, o‘quv jarayoniga axborotkommunikatsiya texnologiyalarini (AKT) joriy etish O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan tasdiqlangan “2017 - 2021 yillarda Oliy taʻlim tizimini kompleks rivojlantirish dasturi”ning eng asosiy yo‘nalishlaridan biri hisoblanadi. Ayni vaqtda, mazkur yo‘nalish bo‘yicha XXI asr talablariga mos keluvchi konseptual qarashlar mavjud bo‘lmaganligi sababli oliy taʻlim muassasalarining ayrim faoliyatlaridagina axborot tizimlarini joriy etilganini ko‘rishimiz mumkin. Oliy taʻlim muassasasi faoliyatini to‘liq axborotlashtirish oliy taʻlim tizimidagi yangi islohotlar hisobiga murakkablashib, baʻzi normativ-huquqiy hujjatlarga tegishli o‘zgartirishlar kiritilishini taqozo etmadi. Buning uchun axborotlashtirishning eng birinchi vazifasi mavjud jarayonlarni reinjenering qilishdan iborat bo‘ladi. Ushbu yo‘nalishda Janubiy Koreya, Buyuk Britaniya, Daniya, va Rossiya kabi davlatlarning tajribasi o‘rganilganda, axborotlashtirishning asosiy maqsadi birinchi navbatda taʻlim sifatini oshirishga qaratilgan bo‘lsa, keyingi o‘rinda jarayonlarni avtomatlashtirish orqali oliy taʻlim 200 muassasasi xodimlari va professor-o‘qituvchilari faoliyatida ko‘p takrorlanadigan vazifalar uchun ketadigan vaqtni tejashga qaratilgan. Taʻlim sifatini oshirishda asosiy eʻtibor taʻlim kontentlarini yaratish va ulardan ochiq foydalanishni tashkil etishga qaratilgan. Masofaviy taʻlimda (MT) turli taʻlim modellari qo‘llaniladi, biroq ularning barchasiga xos bir xususiyat mavjud, bu ham bo‘lsa, unda barcha o‘quvchi va o‘qituvchilar masofa jihatidan ajratilishidir. Barcha taʻlim turlari kabi MTning ham har xil modellari mavjud. Bu taʻlim jarayonining quyidagi asosiy tarkibiy qismlari: fan mazmunining bayoni; o‘qituvchilar bilan o‘zaro bevosita va bilvosita muloqot; amaliy topshiriqlarning bajarilishi; talaba bilimini nazorat qilish va baholashdan iborat bo‘ladi. Har bir model shu kabi tarkibni hamda uni amalga oshiruvchi texnologiyalarni qo‘llaydi. MTning turli modellari nafaqat qo‘llaniladigan texnologiyalar, balki boshqarilish darajasi, o‘qituvchi va o‘quvchilarning masʻuliyati bilan ham farqlanadilar. Ayrim modellarda o‘qituvchilar va taʻlim muassasasi, xuddi anʻanaviy taʻlim tizimi auditoriyalarida o‘qitilganidek, taʻlim jarayonini boshqarish funksiyasini to‘liq saqlab qoladi. Boshqa turlarida esa, taʻlimni boshqarish taʻlim oluvchilarga o‘tadi. Ilmiy manbalarning tarixiy analitik tadqiqoti shuni ko‘rsatdiki, ko‘plab mualliflar masofaviy o‘qitish modellarini tuzishga o‘z eʻtiborlarini qaratishgan, jumladan, E.S.Polat rahbarligidagi jamoa o‘z monografiyalarida quyidagi 6 ta modelni ko‘rsatganlar. Hozirgi davrda dunyodagi rivojlangan mamlakatlar taʻlim muassasalarida masofaviy usulda taʻlim berishning ana shu oltita modeli qo‘llanib kelinmoqda: Eksternat turi bo‘yicha o‘qitish. Bu shaklda o‘qitish quyidagi qulayliklarga ega: birinchidan, iqtidorli talabalar uchun vaqtdan samarali foydalanish imkonini beradi; ikkinchidan, malakasini oshirishga ehtiyoj sezayotgan va shu yo‘nalishda bevosita amaliyotda faoliyat ko‘rsatayotgan mutaxassislarga qisqa muddat davomida o‘z malakalarini oshirish imkoni yaratiladi. Masofaviy usulda eksternat shaklida taʻlim beruvchi oliy taʻlim muassasasi misolida London universitetini taʻkidlash mumkin.

56. Avtonom o‘qitish modeli haqida tushuncha bering


Bu shakldagi o‘qitish dasturlari mustaqil taʻlim olish
tamoyilida tashkil etilib, televideniye, radioyeshittirishga asoslangan bo‘ladi.
Talabalarni o‘qitishda asosiy o‘qitish vositalari bo‘lib, sunʻiy yo‘ldosh orqali translyatsiya qilinadigan radio va telelektsiyalar hisoblanadi. Bu holatda mutaxassislarning ishlab chiqarishdan ajralmagan holda, o‘z malakalarini oshirishlari va qo‘shimcha mutaxassisliklarni egallashlarida qulayliklar yaratiladi.Bu kabi tizimga Amerika televizion loyihasini misol qilib, keltirish mumkin. Ushbu modelning asosiy kamchiliklari sunʻiy yo‘ldosh orqali uzatiladigan axborotning qimmatliligi va talabalarning belgilangan maʻlum vaqtda yashash joylaridagi markazda bo‘lishlari shart ekanligidir. Boshqacha qilib aytganda, bilim berishning bunday usuli aniq belgilangan vaqt va aniq joyga bog‘liq bo‘ladi.
Multimedia dasturlariga asoslangan, norasmiy, integrallashgan o‘qitish modeli.
Bu shakldagi MT tizimi asosan mustaqil malaka oshirish, qo‘shimcha mutaxassislikni egallash va til o‘rganish kabilar bo‘yicha o‘qituvchilar yoki taʻlim muassasalarga murojaat qilish zarurati bo‘lmaydigan dasturlardan iborat bo‘lib, kompyuter va teleradio tizimlari orqali o‘rganish vositasi hisoblanadi va oliy taʻlim tizimida kam
qo‘llaniladi. R.Taning va I.Seynonlar chet ellardagi MO‘ texnologiyalaridan foydalanuvchi taʻlim muassasalarida ishlab chiqilgan modellarni o‘rganib, quyidagiuch MT modellarini ajratib ko‘rsatgan.Maslahat modeli. Rasmiy yozishmalar (korrespondensiya) modeli. Boshqariluvchi mustaqil o‘qitish modeli. T.P.Voronina,
V.P.Kashitsin, O.P.Molchanovalar monografiyasida MTning to‘rt modeli ko‘rib chiqiladi, bular: anʻanaviy sirtqi, ochiq – televizion taʻlim (teletaʻlim), virtual sinflar va virtual universitetlar.
Quyida keltirilgan barcha modellarda taʻlim xizmatlarining potentsial
isteʻmolchilari, ommaviy axborot vositalari, radio va televideniye yoki boshqa bir taʻlim muassasasi tanlanib, kirish sinovlaridan o‘tgan va ularning barcha zaruriy hujjatlari rasmiylashtirilgan, deb ko‘zda tutiladi. Bular: eksternat turida o‘qitish , bir universitet negizida o‘qitish, maxsus masofali o‘qitish maqsadida tashkil etilgan avtonom taʻlim muassasalari modellari YUNESKO tomonidan tan olingan MT
modellari: 3.24- rasm. masofali o‘qitish maqsadida tashkil etilgan avtonom taʻlim muassasalari modellari Quyida MTning uchta modeli keltirilgan. Albatta, ular MTga bo‘lgan barcha yondashuvlarni aks ettirmaydilar. Lekin ular taʻlim boshqaruvini o‘qituvchidan
o‘quvchi tomonga o‘zgarishini ifodalovchi ikkita eng chetki holat va o‘rtacha holatni aks ettiradilar.

57. Bulutli texnologiya tushunchasi


Bulutli texnologiyalar - bu model iste’molchiga ATni servis sifatida internet orqali namoyon qiladi. Bulutli hisoblashlarning yuzaga kelishida “virtualizatsiya” texnologiyalarining ahamiyati juda katta hisoblanadi. Birinchi bo’lib 1960-yilda virtualizatsiya texnologiyalari IBM taklif qilingan ammo qimmat meynfreym kompyuter texnologiyalarini arzon x86 protsesorli kompyuter serverlariga o’tgandan so’ng virtualizatsiya termini ancha vaqtgacha esdan chiqarildi. 2000- yildan boshlanib holat o’zgara boshladi, shu yillarga qadar WMware x86 razryadli virtualizatsiyada monopoliyani qo’lga kiritdi. 2005-yilda WMware kompaniyasi virtual mashinalarni DTdan foydalangan xolda bepul tadbiq qildi. 2006-yilda Microsoft kompaniyasi “Microsoft virtual PC” Windows versiyasini ishga tushirildi. 2006-yilda Amazon kompaniyasi o’z qurilmalarida virtual serverlarni kengaytirish orqali “Amazon Elastic Compute Cloud” yuzaga keldi buning yana asosiy sabablaridan biri virtual serverlarni boshqa qurilmalarga (iste’molchilarga) ijaraga berish orqali bulutli texnologiyalarni kelib chiqishiga turtki bo’ldi. Bulut - AT- infratuzilma tashkilotlarining innavatsion modeli (konsepsiya) xisoblanib, u alohida ajratilgan va taqsimlangan konfiguratsiyalangan apparat va tarmoq resurslaridan, dasturiy ta’minotdan tashkil topgan va ular masofadagi provayderlarni ma’lumotlar markazida yotadi.
“Bulutli texnologiyalar” tushunchasi (inglizcha “cloud computing”)ingliz va rus man'balarda keng ishlatiladi. O‘zbek tilida bu termin tarjimasidan muallif foydalangan. T.N. Nishonboyevning “Servisga yo‘naltirilgan arhitektura” monografiyasida ham ushbu termin ko‘p ishlatilgan.[6] Bugungi kunda biz bulutli hisoblash (cloud computing) deb ataydigan hisoblash tarmog‘i jadallik bilan rivojlanmoqda. Axborot texnologiyalari sohasidagi Google (GoogleDrive), Yandex (Yandex disk), Microsoft (OneDrive), Apple (iCloud), DropboxInc, Cisco, Oracle va boshqa ko‘plab yirik kompaniyalar bugun o‘z bulutli xizmatlar spektrini kengaytirishga katta eʻtibor qaratishmoqda. Ko‘plab xizmatlar bulutli tarmoqqa kiritilmoqda va foydalanuvchilar ular orasidan o‘ziga kerakli xizmatlarni bulutdan olish imkoniyati yaratilgan. Dunyo miqyosida keng rivojlangan va rivojlanishda davom etayotgan bulutli hisoblash tizimlari O‘zbekistonda ham bugun rivojlanishda davom etmoqda. Masalan, Huawei kompaniyasi bilan hamkorlikda yaratilgan Maʻlumotlarni qayta ishlash markazi (MQIM) ning ishga tushirilishi O‘zbekistonda ham bulutli xizmatlarni rivojlantirish uchun katta ishlar olib borilayotganligini ko‘rsatadi. Bugungi kunda bulutli hisoblashlar sohasi va ular taqdim etayotgan xizmatlar spektri ham kengayib bormoqda. Xizmatlarning ko‘payishi va qulayligi sababli uning isteʻmolchilari soni ham ortmoqda. Bulutli xizmatlarga talablar va murojaatlar ortishi bilan tizimga tushuvchi yuklama miqdori ham ortmoqda. Bulut provayderlari esa o‘z xizmatlarini taqdim etishda quyidagilarni maqsad qilib ko‘yadi: - Tarmoqning doimiy ishlashini taʻminlash; - QoS ni taʻminlash va h.k

58. Bulut texnologiyasining rivojlanishi


Hozirgi kunda bulut xizmatlarini Google (GoogleDrive), Yandex (Yandex disk), Microsoft (OneDrive), Apple (iCloud), DropboxInc, Cisco, Oracle kabi kompaniyalar taqdim etadi. Bulutda ishlovchi dasturlardan internetga ulangan har qanday foydalanuvchi brouzer orqali fodalanishi mumkin. Masalan, Gmail xizmati elektron pochtadan yoki Google Docs ofis hujjatlaridan hech qanday qo‘shimcha dasturlarni o‘rnatmasdan turib, brouzer orqali foydalanish imkonini beradi. Bulutdagi maʻlumotlarni saqlash xizmatlaridan ham internetga ulanishni o‘zi va brouzer kifoya qiladi. Baʻzi holatlarda maxsus kliyent dasturi ham talab etilishi mumkin. Bunda foydalanuvchiga bulutda joylashgan joy taqdim etiladi. Bu joyga foydalanuvchi o‘zining fayllarini saqlab qo‘yishi mumkin. Amazon web-services, (AWS) Amazon korxonasi tomonidan taqdim etiluvchi bulutda joylashgan web xizmatlar infratuzilmasi hisoblanadi. Bu infratuzilma har xil xizmatlarni taqdim etadi. Ulardan maʻlumotni saqlash, Amazon S3, virtual serverlar ijarasi, hisob-kitoblar resurslarining taqdim etilishi, Amazon EC2. Amazon S3 online web xizmati har qanday hajmdagi maʻlumotlarni saqlashni va ularda xohlagan vaqtda dunyoning har qaysi nuqtasidan internet orqali foydalanish imkonini taqdim etadi. Amazon EC2, yaʻni elastic computer cloud web xizmati bulutda joylashgan hisobkitoblar quvvatlarini, resurslarini taqdim etadi. Korporativ mijozlar uchun dasturiy taʻminot ishlab chiqaruvchi Oracle kompaniyasi bulutli xizmatlar bozorida o‘z raqobatchilari bilan nisbatan barcha segmentlarda raqobatlashib bormoqda. Bir necha yil avval IT sohasi giganti Oracle Partner Network - birinchi hamkorlikdagi bulutli mahsulotini anons qildi. 19 Malumotni qayta ishlash markazlarini ish jarayonini tahlil qilish. Maʻlumotlarni qayta ishlash va saqlash markazining asosiy xizmatlari; - Cloud computing - Bulutli hisoblash; - Colocation - uskunalarni joylashtirish; - VDI - virtual ish stoli; - VPS - virtual server. Maʻlumotlarni qayta ishlash va saqlash markazi qo‘shimcha xizmatlari o‘z ichida quyidagilarni jamlagan: - Videokonferensaloqa; - Maʻlumotlarni rezervlash; - Telekommunikatsion infrastruktura; - Milliy kontentni rivojlantirish; - Veb-hosting. Bulutli hisoblashlar konsepsiyasini qo‘llash ssenariylaridan foydalanilganda, qo‘llanadigan texnologiyalarda, qiyin va muammoli masalalarda, hamda tadrijiy rivojlanish davomida ommaviy va tijorat sektorlarida faol muhokama jarayonida aniqlashtiriladigan va asoslanadigan afzalliklarda muhim hisoblanadi. Shu bilan birga, taʻrif, xossalar, xarakteristikalar va ularning muvofiqligi vaqt o‘tishi bilan o‘zgarib rivojlanib boradi, shu boisdan bulutli hisoblashlar ekotizimi (bulutli ekotizim) deb ataluvchi tushunchaga murojaat qilish maqsadga muvofiq, zero oxirgi paytlarda bu 1.3- rasmda keltirilgan ko‘rinishga ega bo‘lishga ulgurgan.
59. O‘zbekistonda bulutli texnologiyalarning rivojlanishi.
Bugungi kunda jaxondagi ko‘plab davlatlar qatori O‘zbekistonda ham bulutli texnologiya qo‘llanilishni 7 boshlagan. O‘zbekistonda “O‘zbektelekom” AK “UZCLOUD” maʻlumotlarni qayta ishlash markazini ishga tushirilgan. “O‘zbektelekom” AK tomonidan ishga tushirilgan “UZCLOUD” maʻlumotlarni qayta ishlash markazi O‘zbekiston Respublikasining birinchi Prezidentining 2015-yil 6-martdagi “2015-2019 yillarda yo‘l-transport infratuzilmasini va muxandislik kommunikatsiyalarini modernizatsiya qilish va rivojlantirish dasturi to‘g‘risida” dagi PQ-2313 son Qaroriga va O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Axborot – kommunikatsiya texnologiyalarini yanada rivojlantirishga oid qo‘shimcha chora tadbirlar to‘g‘risida»gi qarori. 19.02.2018y. №Pq-5349 son Qaroriga muvofiq amalga oshirilgan. Loyiha bo‘yicha jami Toshkent, Buxoro va Qo‘qon shaxarlarida Maʻlumotlarni qayta ishlash va saqlash markazlarini yaratish ko‘zda tutilgan. Hozirgi vaqtda Toshkent shahrida Maʻlumotlarni qayta ishlash va saqlash markazini tashkil etish ishlari amalga oshirilgan. Mazkur loyihadan maqsad Maʻlumotlarni qayta ishlash va saqlash markazi resurslariga o‘sib borayotgan talabning qondirilishi, texnik imkoniyatlarning kengaytirilishi, shuningdek, bulutli hisoblash bazasida yangi xizmatlarni taqdim etish bo‘lib hisoblanadi. Loyiha doirasida bulutli biznesni boshqarishga mo‘ljallangan ActivePlatfom dasturiy platforma joriy etilgan. ActivePlatfom innovatsion dizayni AT-servislari va Internet buyumlar sohasidagi servislarni boshqarish imkonini beradi. Bulutli servis xizmatlari barcha turlarini ilg‘or texnologiyalar bilan taqdim etish uchun yagona platformaning joriy etilishi yangi maʻlumotlarni qayta ishlash markaziga mahsulotlar portfelining diversifikatsiyasi imkoniyatlari va «O‘zbektelekom» kompaniyasining bozordagi so‘zsiz ustunligini taʻminlaydigan keng imkoniyatlarni ochib beradi. Data-markaz joriy konfiguratsiyasi 160 bleyd-server, 1 petabayt sig‘imli maʻlumotlar saqlash ombori bilan kelajakda 10 petabaytgacha serverlar sonining kengaytirish imkoniyatini taqdim etadi. 8 MQIM (maʻlumotlarni qayta ishlash markazining) ishonchliligi darajasi Uptime Institute klassifikatsiyasi bo‘yicha Tier III xalqaro tizimiga muvofiq keladi, yaʻni MQIM infrastrukturasining rezervlanishi «N+1» formulasi bo‘yicha taʻminlanadi, bunda ishonchlilik koyeffitsiyenti 99.982(%) foizni tashkil etadi. Bu data-markazi barcha muhandislik tizimostilaridan rezervlanish imkoniyatiga egaligini anglatadi va MQIM ishlarini to‘xtatmasdan taʻmirlash-profilaktika ishlarini amalga oshirishga imkon beradi. Yangi O‘zbektelekom MQIM mijozlariga bulutli servislar orasida VPS “Virtual server” xizmatini taqdim etishga tayyor. Mijozlar “bulutda” xususiy infrastrukturani yaratish va tunu kun jaxonning istalgan nuqtasida to‘liq izolyatsiyalangan avtonom infrastrukturaga ulanish imkoniyatiga ega bo‘lish uchun bulutli platforma yordamida MQIM hisoblash quvvatini ijaraga olishlari mumkin. Bundan tashqari, UZCLOUD mijozlari tadbirkorlarga Internet tarmog‘i vositasida biznesni rivojlantirish imkonini taqdim etadigan veb-hosting xizmatidan foydalanishlari mumkin. “O‘ZBEKTELEKOM” AK uchun O‘zbekistonda MQIM qurish loyihasi to‘liq Huawei kompaniyasi (infrastruktura, server uskunalari, virtualizatsiya tizimi) bilan hamkorlikda amalga oshirilgan birinchi bulutli data-markaz bo‘lib hisoblanadi. Loyiha amalga oshirilganidan so‘ng “O‘zbektelekom” AK davlat tashkilotlari va yirik korporativ mijozlar, shuningdek, xususiy shaxslar uchun xizmatlar, shuningdek, biznes doirasini kengaytirib, zamonaviy AKT xizmatlarini taqdim etish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Kerakli fayllarni axborot tashuvchi qurilmalar – disketa, kompakt-disk, fleshka va tashqi xard-disklardan tashqari, hozirda «bulutli» servislarda saqlash kengroq tarqalmoqda. Bu turdagi keng tarqalgan xizmatlar – Yandeks.Disk, Google Drive, Dropbox kabilardan xabaringiz bor. Bu kabi xizmatlarning o‘zbekcha versiyalari ham mahalliy dasturchilar tomonidan ishlab chiqilgan bo‘lib, u FileCloud.uz servisidir
60. Bulutli infrastruktura taqdim etadigan xizmatlar

“Bulut” so‘zi axborot texnologiyalar tarafidan ishlatilganda xizmatlarni internet orqali taqdim etuvchi texnologiya, infratuzilma tushuniladi. Maʻlumotni bir kompyuterdan boshqa joyda, boshqa mamlakatda joylashgan kompyuterga yuborilganda, u maʻlumot yetib borishi uchun juda ko‘p tarmoqlarni bosib o‘tadi. Bunda maʻlumot yuboruvchining kompyuteridan chiqib uning provayderi tomon, provayderdan uning tarmoqlari bo‘ylab boshqa tarmoqlardan o‘tib ulkan internet tarmog‘i bo‘ylab yo‘l bosib o‘tadi va mo‘ljallangan kompyuterga yetib boradi. Bulut infratuzilmasi bir-biri bilan ulangan juda ko‘p, har xil tarmoqlar qurilmalaridan, kommututorlar, marshrutizatorlar, serverlar va boshqa har xil qurilmalardan tashkil topgan bo‘ladi. Mana shu butun boshli infratuzilmani umumiylashtirib bulut deb ataladi. Bulutdan faqatgina maʻlumot yuborish uchun foydalanilmaydi, balki maʻlumot almashinuvi bulutdan foydalanish imkoniyatlaridan biri xolos. Bundan tashqari bulutda, yaʻni infratuzilmada joylashgan serverlarda ishlovchi maxsus dasturlar bo‘ladi. Ular bulutda joylashgan dastur xizmatlarini taklif etadi. Bulutli servislarning eng keng tarqalgani bu Dropbox – fayllarni saqlash xizmati, GoogleDocs – ofis ilovalari, SalesForce – CRM hamda ERP tizimlaridir. Bulutli servislardan foydalanish uchun ko‘p hollarda foydalanuvchida internet tarmog‘i va brauzer bo‘lsa bas, baʻzida esa foydalanuvchi qurilmasiga ushbu servisni ishlatishda qulay bo‘lishi uchun maxsus dastur ilovalar o‘rnatiladi. Masalan, Word, Excel dasturlarida qilinadigan ishlarni GoogleDocs orqali bemalol bajarish mumkin, buning uchun kompyuterda ofis ilovalari bo‘lishi shart emas. Bulut infrastrukturasi taqdim etadigan xizmatlardan yana biri bu maʻlumotni saqlash xizmati. Bunday xizmatlarga Dropbox, Microsoftning Skydrive va Google drive xizmatlari yorqin misol bo‘la oladi. Bu xizmatlardan tashqari masalan biron bir murakkab jarayonni bajarish uchun kompyuterning resurslari kamlik qilishi mumkin. Bunday holatda bulutdan foydalanish mumkin. Murakkab jarayonlar bulut resurslaridan foydalangan holatda bulutda bajarilish imkoniyati ham mavjud. 10 Obvibase Google Drive va Dropbox bilan birlashganda buni juda osonlashtiradi. Masalan, yuqoridagi "Tekshirish" ustunidagi fayl ikonkalari Google Drive-da saqlangan PDF-fayllarni anglatadi va ularni bosish yangi ichki oynada oldindan ko‘rishni ochadi. Bu bir necha sabablarga ko‘ra salqin. Birinchidan, mehnat taqsimoti mavjud: biz hech qachon ixtisoslashgan xizmatlar kabi fayllarni saqlashni amalga oshira olmaymiz. Ikkinchidan, Obvibase singari, Google Drive va Dropbox-da juda kuchli bepul rejalar mavjud. Va nihoyat, hech qanday bog'liqlik yo‘q: agar siz Obvibase-dan foydalanishni to‘xtatish to‘g'risida qaror qabul qilsangiz, CSV formatiga ma'lumotlarni eksport qilishingiz kerak va bu ma'lumotlar Google Drive yoki Dropbox-ga ilova qilingan doimiy havolalarni o‘z ichiga oladi. ma'lumotlar bazasi yozuvlariga 1.1- rasm. Google Drive va Dropbox birlashishi. Bugungi kunda, bulut xizmatlarini taqdim etish bo‘yicha dunyo yetakchilari, axborot-kommunikatsiya sohasidagi kabi Google (GoogleDrive), Yandex (Yandex disk), Microsoft (OneDrive), Apple (iCloud), DropboxInc, Cisco, Oracle va boshqalardir. Bizning respublikada ham asosiy eʻtibor bulutli hostingni rivojlantirishga qaratilgan, misol uchun UZDisk ni keltirish mumkin. UZDisk - bu o‘zimizning Dropbox analogimizdir. UZDisk TAS-IX xududida joylashgan fayllarni saqlash bulutli xizmati hisoblanadi. Bu xizmat uchun trafik butunlay bepul ekanligi muhim faktordir. Xuddi shunga o‘xshash TAS-IX xududida joylashgan bulutli xizmatlardan yana biri bu filecloud.uz. Bu bulutli xizmat turida maʻlumotlarni saqlash hamda office dasturlarida ishlash imkoniyati ham mavjud
Download 1.31 Mb.
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16




Download 1.31 Mb.

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Masofaviy ta’lim tizimini tanlashning eng muhim mezonlari

Download 1.31 Mb.