|
Mustaqil ishlarni olib borish metodlari
|
| bet | 6/9 | | Sana | 18.10.2022 | | Hajmi | 190 Kb. | | #27415 |
Bog'liq asatillayeva Geografiya darslarida innovatsion texnologiyalardan talaba-varaqasi-354181100131-3, 8-13-ma\'ruza (1), raqali iqtisodiyot qo'llanma2.2 Mustaqil ishlarni olib borish metodlari.
Mustaqil ishlarni o’tkazish o’rni va metodlari o’quv materiali, topshiriqlarni qaysi maqsadda bajarilishiga qarab har xil bo’ladi. Masalan: tayanch bilimlarini qayta tiklashga oid topshiriqlar ko’pincha yangi materialni o’rganish oldidan bajariladi. Bunday topshiriqlar geografiya darsliklarida, deyarli har bir mavzu oldidan beriladi. Tayanch bilimlarni qayta tiklashga oid topshiriqlar yangi materialni o’rganish jarayonida ham bajarilishi mumkin.
Geografiya kursida o’quvchilar juda ko’p matematik kartalar bilan ishlaydilar. O’quvchilarning matematik kartalarni o’qiy olishga, kartalarda geografik ob’yekt va hodisalarni “ko’ra olishga”, kartadan bilim manbai tarzida foydalanishga o’rgatib borish lozim.
Ob’yekt va hodisalarni karta asosida xarakteristika berish uchun o’quvchilar bilan dastlab uning rejasini ko’rib chiqish va reja punktlarini bajarish bo’yicha metodik ko’rsatma berish talab etiladi. Yuqoridagi ko’rsatmalar va tayyorgarlikdan, o’quv ish usullarini egallaganlaridan keyin o’quvchilar mustaqil ish bajarishga kirishishlari mumkin.
Mustaqil ishlarning samarasi, o’quvchilarning tayyorgarligiga, o’qituvching ijodiy faoliyati, mahorati, tajribasi va qamrov doirasiga bog’liq.
Uzluksiz ta’lim tizimi, xususan kasbiy ta’limni rivojlantirish borasida belgilangan ustivor maqsadlarni amlag oshirish mamlakat iqtisodiyotini murakkab hamla kо‘p turdagi ehtiyojlarini qondirishga qodir, yetuk malakali kadrlar tayyorlashning yuqori sifatini ta’minlashga qaratilgan. Kadrlar tayyorlash milliy modeli va dasturini hayotga tatbiq etish jarayonini muntazam ravishda tahlil qilib borish taqazo etiladi. Shuningdek , iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy va ma’naviy sohalardagi bugungi ilg‘or о‘zgarishlar ta’lim tizimining moddiy texnik bazasi tubdan yangilanayotgan ta’lim muassasalarida yangi texnika va texnologiyalardan foydalanish keng yо‘lga qо‘yilganligi nazarda tutgan holda milliy modelning mazmun va mohiyati buni amalga oshirish jarayonlariga doir olib borilayotgan ilmiy tatqiqot ishlarini ham takomillashtirish zaruriyati yuzaga kelmoqda.
Milliy dasturni amalga oshirishda yangi talablar qо‘yilmoqda. Kadrlar tayyorlash milliy dasturini amalga oshirish hayotga tatbiq etish hech bir mubolag‘asiz strategik maqsadlarimiz – farovon, qudratli, demokratik davlat, erkin fuqarolik barpo etishning asosi bо‘lmog‘i zarur.
Mamlakatimiz prezidenti tomonidan qо‘yilgan asosiy maqsad– uzluksiz ta’lim tizimining ilg‘or rivojlanish i bilan dolzarblashadi;... Biz farzandlarimizning nafaqat jismoniy, ma’naviy sog‘lom о‘sishi balki ularning eng zamonaviy inteliktual bililarga ega bо‘lgan uyg‘un rivojlangan insonlar bо‘lib XXI asr talablariga tо‘liq javob beradigan barkamol avlod bо‘lib voyaga yetishi uchun zarur barcha imkoniyat va sharoitlarni yaratishni о‘z oldimizga maqsad qilib qо‘yganmiz.
О‘zbekistonda ta’lim sohasida mamlakat yalpi ichki maxsulotning 10–12 % i va ta’lim tizimiga davlat byudjetining 35 % dan ortig‘i sarflanayotganligining о‘zi ham ta’limga nafaqat katta ahamiyat kasb etganini kо‘rsatdi.
Maktab ta’lim tizimida boshqa fanlar qatori geografiya ta’limi ham о‘ziga xos о‘rni bor. Geografiya insoniyat yashovchi sayyora, ya’ni yer haqida tо‘liq tasavvur hosil qilish uchun ma’lumot berish yagona о‘quv fanidir. Geografiya ta’limi yer kurrasida ruy beruvchi tabiiy va sotsial iqtisodiy jarayonlar va xodisalarni о‘rgatadi deb ta’kidlab bu ta’lim о‘quvchilarda yer haqidagi ilmiy dunyoqarashlarni shakllantiradi, sotsial iqtisodiy bilimlarni tarkib toptiradi, dunyo davlatlari va turli regionlardagi jamiyat va tabiatning о‘zaro bog‘liqligi, geografitk obyekt, jarayon va xodisalar haqidagi bilim va tushunchalar bilan qurollantirish alohida ta’kidlangan. IX – sinf «Jahon iqtisodiy– ijtimoiy geografiyasi » kursida uch soat mobaynida “insoniyatning” global muammolari о‘rgatishni rejalashtirilgan har tomonlama intelektual rivojlangan avlodni tarbiyalash mas’uliyati yuklatilgan maktab tizmida dunyoni global muammolarini bilish muhim vazifalardan hisoblanadi.
“ Bugungi kunda , umumiy e’tirofga kо‘ra XXI asr globallashuv va chegaralarni barham topish davri, axborot kommunikatsiya texnologiyalari va internet asri Umumiy о‘rta maktab ta’limida geografiya о‘quv fani yer planetasini umumiy va ma’lum bir xududlarda inson va tabiat munosabatlarini asosiy jihatlarini va qirralarini о‘rganadi. Umumiylik bilan xususiylik sifatlari bо‘lgan geografiya о‘quv fanlarida bо‘lajak avlod mushohadasi keng bilimli aniq bо‘lish unga ta’lim berayotgan muallimning bilim darajasi va kasbiy mahoratiga bog‘liq. Shuni ta’kidlash tо‘g‘ri bо‘ladiki xususiylik bilan umumiylikning о‘zaro bog‘liqligi geoekologik muammolarning ta’riflashda namoyon bо‘ladi . bu masalalarni о‘rta maktab geografiya ta’limida aniq tasavvur etib о‘quvchilar ongiga yetkazish qatolr geografiya ta’limi muammolari bilan bog‘liq birinchi galda insoniyatning umumgeograf bashorat muammosi nimalardan ibora va uning mazmuni va mohiyatini tushini olishi kerak qolversa , umugeografik vaumumekologik muammolar muayyan xudud mintaqalarida butun bо‘yi bastini ya’ni qanday ekanligini namoyon etadi. О‘rta maktabning 5–9 sinf о‘quvchilari akdemik litseyning I–II bosqich talabari, shuningdek kasb–hunar kollejlarida asosiy umumta’lim va moddiy dunyoviy bilimlarni о‘rganib ta’lim beoishni mamlaktimizda raqobatbardosh kadrlar tayyorlashga zamin tayyorlaydi. Zamon hayoti uchun kerakli sohalarni bilimlarni egallash boshqa ta’limiy fanlari qatori geografiya ta’limiga ham tegishlidir chunki geografik ta’lim inson va tabiat xodisalari haqida sodda va lо‘nda bilimlarni egallashni taqazo etadi. Ishlab chiqarish kuchlarining joylashuvi geografik muxitning о‘ziga xos ahamiyati bor. Bu fikrni hozirgi zamon texnologiyalaridan birin qо‘llab masalan, Aqliy hujum metodini qо‘llab tushintirilsa kо‘p narsa anq bо‘ladi. Demak , odamlarning tabiiy va ijtimoiy sharoitida yashashi ularni tabiatga bо‘lgan munosabatlariga о‘z aksini topadi. Shu munosabatlarni о‘quvchilar ongiga yetkazishda geografiya fani va uning о‘qitayotgan muallimning bilimi va ish uslubi muhim axamiyatga ega. Dars jarayonida , ekskursiyada, sinfdan tashqari mashg‘ulotlarda turlalar yer yuzasi tabiatining bir xil emasligi turli ijtimoiy– iqtisodiy sharoitda kishilar bilan atrof muhit о‘rtasida о‘zaro ta’sirining о‘ziga xos ekanligi sabablarini ilmiy tushunishni tarbiyalashga о‘quvchilarning yerdagi hozirgi zamon , inson hayotini tо‘g‘ri idrok etishda о‘z mamlakatining о‘zi tug‘ilib о‘sgan о‘lkaning vatanparvari va tabiatsevar fuqarosi bо‘lib yetishiga yordam beradi.
Ma’lumki hozirgi davrning eng dolzarb muammosi ekologik muammolardir. Geografiya fanlarini maktabga о‘qitishning asosiy maqsadlari о‘quvchilarga ekologik tarbiya berishdir har bir sinfdagi geografiya о‘quv fani har bir mavzusi tabiatni sevish va asrashga qaratilgan. Har bir katta yoshli kishilardan maktab о‘quv fanlaridan qaysi fan kо‘proq qiziqarli nimalar yodda qolgan deb sо‘rasangiz, ular albatta tarix bilan birga geografiyani tilga olishadi. Sayohatlar , kashfiyotlar tarixi, dunyoning muayyan mashxur obyektlari, bu geografik obyektning qayerga joylashgani haqida sitqidildan gapirib beradi. Bu faqat о‘quvchining bilimi va kasbiy mahorati va о‘z fanini saviyasini va boshqa kо‘plab jixatlari bilan uzviy bog‘lanib ketgan.
|
| |
