Chiziqli polimerlar. Suyuqlanish va erish termodinamikasi




Download 432.63 Kb.
Pdf ko'rish
bet6/7
Sana08.11.2022
Hajmi432.63 Kb.
#29507
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
3-mavzu
test kalito, 5 chi lab Algoritm, 19 mavzu, A.Shahriyor Cyber Mustaqil
1
I
 

 

1
II


2
I
 

 

2
II
(IV.2.2.3) 
bu yerda pastki indekslar tashkil etuvchi va yuqorilari esa fazalarni anglatadi.
Ikkinchi tomondan (IV.2.2.3) tengliklar erituvchi va polimerning I va II 
fazalardagi kimyoviy potensiallarining o’zgarishini ko’rsatadi. Ikki fazaning 
birgalikda mavjud bo’lish sharti (IV.2.2.3) asosidagi binodal tenglamasidan - harorat 
va tarkib koordinatalarining bog’lanishi orqali ifodalanuvchi fazaviy muvozanat 
diagrammasidagi chegaraviy egri chiziq orqali aniqlanadi (IV.2.2.1 rasmga qarang). 
Fazaviy muvozanat diagrammasi, shuningdek, holat diagrammasi, erish diagrammasi, 
faza diagrammasi deb ham yuritiladi. 
Binoda l kupolasidan tashqaridagi barcha nuqtalarda tashkil etuvchilarning 
to’liq aralashuvi amalga oshadi - polimer to’liq eriydi. Binodal kupolasi ostida 
geterofazali fluktuatsiya amalga oshadi, ya’ni yangi faza kurtagi hosil bo’ladi. Shuni 
ta’kidlash joizki, polimerning molekulyar massasi oshib borishi bilan kritik harorat 
nuqtasi, umuman binodal, yuqori harorat va kichik konsentratsiya sohasiga siljiydi. 
IV.2.2.1-rasm. Polimer-erituvchi tizimini umumiy fazaviy diagrammasi. 
Polimer eritmalarda fazaviy bo’linishlar nafaqat harorat pasayganda, balki 
oshganda ham ro’y beradi. Haroratni oshishi bilan tashkil etuvchilar moyilligi ortsa 
va kritik harorat da cheklanmagan darajada aralashsa, bunday tizim yuqori kritik 
haroratli aralashish (YuKHA) tizimi (T
v
k
) deyiladi (IV.2.2.2-rasmga qarang). Bunga 


teskari tizimlar ham mavjud bo’ladi va ular past kritik haroratli aralashish (PKHA) 
tizim (T
p
k
) deb yuritiladi. 
Nazariy jihatdan ixtiyoriy polimer-erituvchi tizim sovutilganda YuKHA va 
qizdirilgan PKHA kuzatilishi lozim. Ularning binodallari bir-biriga teskari 
to’ntarilgan kupolalar kabi bo’ladi va orasida 

- haroratdan boshlanuvchi 

-chiziq 
(to’g’ri chizig’i) ham mavjud bo’ladi. 
Polimerni erigan holatga o’tkazish uch yo’l bilan amalga oshishi mumkin 
(IV.2.2.3-rasmga qarang). Birinchi yo’l 
 
IV.2.2.3-rasm. Polimerlarni erigan holatga o’tkazish diagrammalari. 
doimiy haroratda polimer-erituvchi tizimda konsentratsiyani o’zgartirish orqali yangi 
tarkibga to’g’ri keladigan nuqta (x
2
T
1
) ni nomoyillik (x
1
T
1
) nuqtasidan chaproqqa 
siljitishga asoslangandir. Ammo bunda eruvchanlik ancha sekin kechadi va 
konstentratsiya ham kichik bo’ladi. Ustmolekulyar struktura hosil qiluvchi tizim 
yaratish uchun bu yo’l samarasiz hisoblanadi. Ikkinchi yo’l - tizim haroratni fazaviy 
muvozanat egri chizig’idan (binodaldan) yuqoriga to uning qaynash darajasiga tomon 
ko’tarishga asoslangandir. Bunda (x
1
T
1
) nuqta (x
1
T
2
) ga siljiydi va erish jarayoni 
tezlashadi. Uchinchi yo’l -erituvchi tarkibini o’zgartirish orqali T
v
k
pasaytirishga, 
ya’ni binodalni 1- kupala holatidan 2-kupala holatiga qisqartishga asoslangandir.
Amaliyotda har uchala uslub qo’llaniladi. Ammo har uchala uslub 
qo’llanilganda ham polimerning erish jarayoni ma’lum vaqtni talab qiladi. Bu 
polimer va erituvchi molekulalarining o’zaro aralashishining kinetik qonuniyati 
sifatida o’rganiladi. 

Download 432.63 Kb.
1   2   3   4   5   6   7




Download 432.63 Kb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



Chiziqli polimerlar. Suyuqlanish va erish termodinamikasi

Download 432.63 Kb.
Pdf ko'rish