maʼlum boʻldi. 1950-yildan boshlab dasturlarni yozish uchun
mnemonik til —
Assembler tilidan foydalanila boshlandi. Assembler tili mashina kodini inson
uchun qulayroq shaklda koʻrsatishga imkon berdi:
buyruqlar va bu buyruqlar
bajariladigan obyektlarni belgilash uchun buyruqning mohiyatini aks ettiruvchi
ikkilik kodlar oʻrniga harflar yoki qisqartirilgan maxsus soʻzlar qoʻllanilgan.
Masalan, assembler tilida ikkita raqamni qoʻshish boʻyicha koʻrsatma
add soʻzi
bilan ifodalanadi, uning mashina kodi
000010 tarzida boʻladi.
BİRİNCHİ YUQORİ DARAJADAGİ DASTURLASH TİLLARİ
1950-yillarning oʻrtalari dasturlashning jadal rivojlanishi bilan tavsiflanadi.
Mashina kodlarida dasturlashning roli pasaya boshladi,
mashinalar va dasturchilar
oʻrtasida vositachi boʻlgan yangi turdagi dasturlash tillari paydo boʻla boshladi.
Dasturlash tillarining ikkinchi va uchinchi avlodlari davri boshlandi. XX asrning
50-yillari oʻrtalariga kelib, birinchi yuqori darajadagi dasturlash tillari (
high-level
programming languages)ni yaratishga kirishildi.
Ushbu tillar kompyuterning
maʼlum bir turiga (mashinadan mustaqil) bogʻlanmagan edi. Ularning har biri uchun
oʻz kompilyatorlari ishlab chiqilgandi.
Kompilyatsiya — yuqori darajadagi manba
tilda yozilgan dasturni mashina kodiga yaqin quyi darajali tildagi ekvivalent dastur
(absolyut kod, obyekt moduli, baʼzan assembler tili)ga oʻgirishni anglatadi.
Birinchi yuqori darajadagi dasturlash tili 1942-1945-yillarda Konrad Suze
tomonidan yaratilgan en:Plankalkül dasturlash
tili edi
[3]
. Buyruqlarni kompyuterga
yetkazish uchun moʻljallangan birinchi ishlaydigan dasturlash tillari 1950-yillarning
boshlarida yozilgan. 1949-yilda taklif qilingan Jon Mauchlyning en:Short
code elektron kompyuter uchun yaratilgan birinchi yuqori darajadagi tillardan biri
edi
[4]
. Mashina kodidan farqli oʻlaroq, Short code matematik
ifodalarni tushunarli
shaklda ifodalaydi. Biroq, dastur har safar ishga tushirilganda mashina kodiga
tarjima qilinishi kerak edi, bu jarayon ekvivalent mashina kodini ishlatishdan ancha
sekinroq davom etardi.
