|
Ta'limda raqamli texnologiyalarni tadbiq etishning zamonaviy tendensiyalari va rivojlanish omillariBog'liq 242-245Ta'limda raqamli texnologiyalarni tadbiq etishning zamonaviy tendensiyalari va rivojlanish omillari
www.pedagoglar.uz
17-to’plam aprel 2023
243
ishlaydigan qurilmada qanday signal ishlatilishi haqida hech kim o'ylamagan. Endi
"analog", "raqamli", "diskret" so'zlari uzoq vaqtdan beri eshitilgan.
Signallar - bu odamlar tomonidan xabarlarni uzatish uchun ishlatiladigan
axborot kodlari axborot tizimi... Signal berilishi mumkin, lekin uni qabul qilish shart
emas. Xabarni faqat qabul qiluvchi tomonidan qabul qilingan va dekodlangan signal
(yoki signallar to'plami) deb hisoblash mumkin [1,2].
Har qanday signal uning xarakteristikalaridagi o'zgarishlarni tavsiflovchi
funksiya sifatida ifodalanishi mumkin. Ushbu ko'rinish radiotexnika qurilmalari va
tizimlarini o'rganish uchun qulaydir. Radiotexnikada signaldan tashqari, uning
muqobilligi bo'lgan shovqin ham mavjud. Shovqin hech qanday foydali ma'lumotga
ega emas va u bilan o'zaro ta'sir qilish orqali signalni buzadi. "signal" so'zi lotincha
"signum" - "belgi" so'zidan kelib chiqqan bo'lib, keng semantik diapazonga ega
[3,4]. Analog va raqamli signallar qayta ishlanadi va signalda kodlangan
ma'lumotlarni uzatish va qabul qilishga yo'naltiriladi. Ma'lumot olingandan so'ng,
undan turli maqsadlarda foydalanish mumkin. Maxsus holatlarda ma'lumotlar
formatlanadi. Agar ma'lum bir signal faqat ma'lum bir vaqtning o'zida ixtiyoriy
qiymatlarni qabul qilsa, bunday signal diskret deb ataladi. Ko'pincha diskret
signallar amalda qo'llaniladi, ular bir xil vaqt panjarasi bo'ylab taqsimlanadi,
ularning bosqichi namuna olish oralig'i deb ataladi. Diskret signal faqat namuna
olish vaqtida ma'lum nolga teng bo'lmagan qiymatlarni oladi, ya'ni analog signaldan
farqli o'laroq, u uzluksiz emas. Agar ma'lum o'lchamdagi kichik bo'laklar audio
signaldan muntazam ravishda kesilsa, bunday signalni diskret deb atash mumkin.
Diskret signal namunalar ketma-ketligidan iborat bo'lib, umumiy holatda har qanday
qiymatni qabul qilishi mumkin. Bu signal odatda analog signalni namuna olish
orqali yaratiladi. Quyida namuna olish oralig'i T bo'lgan bunday diskret signalning
shakllanishiga misol keltirilgan. E'tibor bering, faqat namuna olish oralig'i
kvantlanadi, lekin signal qiymatlarining o'zi emas.
|
| |
