|
§. Gorizontal otilgan jism harakati
|
| bet | 11/54 | | Sana | 23.01.2024 | | Hajmi | 2,27 Mb. | | #143558 |
Bog'liq Mexanika10§. Gorizontal otilgan jism harakati.
Balandligi h bo’lgan stol ustida to’g’ri chiziq bo’ylab harakatlanib ketayotgan sharchaning stol chetiga yetib kelgandan keyingi harakatni kuzataylik. Sharcha stol chetiga yetib kelgach. U ikkita harakatda qatnasha boshlaydi , ya’ni vertikal o’q bo’yicha tekis tezlanuvchan harakat qilsa, gorizontal o’q bo’yichqa t ekis harakat qiladi. Sharchaning bu harakati biror balandlikdan gorizontal otilgan jism harakatiga misoldir. Bundan kelib chiqadiki: gorizontal otilgan jism harakati ikkiga bo’lib o’rganiladi: a) vertikal harakat (erkin tushish); b) gorizontal tekis harakat.
Uchish vaqtini hisoblashda a qismidan foydalanamiz, uchish uzoqligini hisoblash uchun b qismidan foydalanamiz.
Bu harakatni tasvirlash uchun XY koordinatalar sistemasini tanlab olib, uni jism gorizontal otilgan nuqtasini sanoq boshi deb olamiz.
— tezlikni x o’qidagi proektsiyasi. Bu formuladan biz ko`rayapmizki uchish davomida X o`qidagi tezlik proyeksiyasi o`zgarmaydi va u boshlang`ich tezlikka teng.
Harakat traektoriyasi shohi pastga qaragan parabola bo’ladi. (aniqrog’i esa bir tarmog’i).
— tezlikni y o’qidagi proektsiyasi, harakat davomida -ortadi.
— natijaviy tezlik. — tushish (uchish) vaqti.
Agar tezlik vektori gorizont bilan α burchak xosil nqilgan bo`lsa u holda: , va . bularni biz yuqoridagi chizmadan xosil qildik. Agar bizga gorizontal otilgan jism qancha vaqtdan so`ng gorizont bilan α burchak xosil qiladi deyilgan bo`lsa, ush bu ifodadan foydalanamiz: .
Yuqoridagi formuladan ko’rinib turibdiki uchish vaqti otilish tezligiga bog’liq emas.
— istalgan vaqtdagi tezlik. — Yerga urilishdagi tezlik.
— uchish uzoqligi.
Yuqoridagi formulalar havoning qarshilagi hisobga olinmaganda to’g’ri bo’ladi.
Avtobus derazasidan tushayotgan jism tushish vaqti avtobus tezligiga bog’liq emas, ya’ni harakatlanayotganda ham tinch turganda ham bir hil vaqtda tushadi.
|
| |
