43
Yengi kalta yoki yengi shimarilgan kiyimda ishlash, shuningdek pichoq,
arra, egov, metalli metr va boshqa shunga o‗xshash asboblardan foydalanish man
qilinadi.
Agar elektr uskuna ichida egilib ishlayotgan shaxs qaddini rostlaganda,
elektr uskunani tok o‗tkazuvchi qismi
bilan shaxs orasidagi masofa 1-jadvalda
ko‗rsatilgan masofadan kam bo‗ladigan bo‗lsa, bunday holatda ishlash man qi-
linadi.
6-110 kV kuchlanishli elektrstansiya va podstansiyalarning elektr usku-
nasidagi to‗siqsiz tok o‗tkazuvchi qismi, ishlayotgan shaxsning orqa yoki ikki yon
tomonida joylashgan holatlarida ish bajarishi man qilinadi. Kuchlanish ostida
bo‗lgan uskuna izolyatorlariga himoya vositalarsiz tegish man qilinadi.
Havo elektr uzatish va aloqa tarmoqlarni kuchlanish ostidagi qismini
(simlar, trosslarni) ulash yoki kesishdan oldin ularning potensiallarini
tenglashtirish kerak. Qismlar potensialini tenglashtirish esa, ularni (kesilishi
kerak
bo‗lgan joyning ikkala tarafini) bir-biriga sim orqali ulash yoki bo‗linishi kerak
bo‗lgan qismining ikkala tomonini alohida-alohida yerga ulab, so‗ngra ularni har
birini umumiy bir yerga ulagich uskunasiga ulash kerak.
Elektr himoya vositalaridan foydalanib (izolyatsiyalangan shtanga va
ombirdan, o‗lchov shtangasi va ombirdan, kuchlanishni o‗lchovchi asboblar bilan)
ishlaganda, xodimning shu himoya vositalarini izolyatsiyalangan qismi
uzunligidan boshlab, elektr uskunaning kuchlanish ostida bo‗lgan tok o‗tkazuvchi
qismigacha bo‗lgan masofagacha yaqinlashishga ruxsat etiladi.
Ochiq taqsimlovchi elektr uskuna va havo elektr uzatish tarmog‗i kesishgan
oraliqda kuchlanish ostida bo‗lgan simdan pastda joylashgan sim (tross) va unga
tegishli izolyator va armaturalarni almashtirishda, yuqorida joylashgan kuchlanish
ostida bo‗lgan simga, almashtirish uchun mo‗ljallangan simni siltab tortganda,
tegib ketmasligi uchun ushbu o‗zgartirilayotgan sim
ustiga tabiiy yoki sintetik
toladan to‗qilgan arqon tashlanadi.
44
Kesishgan oraliqda joylashgan simning ikki tomonidan ikkala tarafga arqon
tashlab, uning uchlarini langar, inshoot poydevoriga yoki boshqa joyga tortib
mahkamlash zarur. Simni (trossni) ko‗tarish asta-sekin bir me‘yorda bo‗lishi kerak.
Podstansiya va elektr uzatish tarmoqlarida kuchlanish ostidagi simlardan
yuqorida joylashgan simlar, hamda ularga tegishli izolyator va armaturada ishlash,
korxona rahbariyati tasdiqlangan ish bajarish loyihasi bo‗yicha olib bori-lishi
kerak. Ish bajarish loyihasida simni osilib tushib ketmasligi chorasi, hamda ishlab
turgan elektr uzatish tarmog‗i ta‘sirida hosil
bo‗lgan kuchlanishga qarshi himoya
choralari ko‗zda tutilishi kerak. Bunday ishlarni bajarishda
kesishgan oraliqda
joylashgan simdan kuchlanishni olmasdan turib, simni almashtirish man qilinadi.
Xodim doimo shuni esda tutishi kerakki, agar elektr uskunada kuchlanish
to‗satdan yo‗q bo‗lib qolsa, ogohlantirmasdan unga yana kuchlanish berilishi
mumkin.
Qorong‗i tushgan paytda ish olib berilayotgan joy, yo‗laklar, u yerga borish
yo‗li va ish joyi yoritilgan bo‗lishi shart. Yoritilish darajasi bir xil bo‗lib, ishchi
ko‗zini tindirmasligi kerak. Yoritilmagan joyda ishlash man qilinadi.
Momaqaldiroq paytida havo elektr uzatish tarmog‗i, havo aloqa tarmog‗i,
ochiq va yopiq taqsimlovchi elektr uskunalaridan chiqqan elektr uzatish tarmog‗ida
va elektr tarmog‗idagi ajratgichda, havo elektr tarmog‗iga ulangan kabelda,
hamda
aloqa apparatlari joylashgan xonaning aloqa liniyasi kirgan qismida va antenna-
ustun joylashgan inshootlardagi barcha ishlar to‗xtatilishi kerak.
Elektrstansiya va podstansiyani ishlab turgan
elektr uskunalar joylashgan
binosida (boshqarish uskunasi, rele himoyasi va shu uskunalar joylashgan binodan
tashqari), yopiq taqsimlovchi elektr uskuna, ochiq taqsimlovchi elektr uskuna,
quduq, yer osti yo‗li va xandaqlarda ishlovchi barcha ishchilar, hamda havo elektr
uzatish tarmog‗ida xizmat qiluvchi va joriy ta‘mirlovchi barcha xodimlar himoya
kaskasidan foydalanishi shart.
Kompressor va havo yig‗uvchi qurilmasi, akkumulyator batareyasi, hamda
zaryadlovchi uskunalarga xizmat qiluvchi xodim, elektr xavfsizligi bo‗yicha III
guruhga ega bo‗lishi kerak.
45
Boshqarish shitida va taqsimlovchi elektr uskunalarida joylashgan
hisoblagich, hamda boshqa o‗lchov asboblarning ko‗rsatkichlarini korxona yoki
boshqa tashkilot xodimi (xizmat safariga kelgan xodimning huquqidan
foydalangan kabi) yakka o‗zi navbatchi ruxsati bilan yozib olishi mumkin.
Agar elektr uskunada navbatchi bo‗lsa, bu xodim elektr xavfsizligi bo‗yicha
II guruhga, navbatchisiz elektr uskunada esa, III guruhga ega bo‗lishi kerak.
Yer kovlash va tekislash ishlarini bajarishda,
«Qurilishda texnika
