Elektrik Ölçmələri




Download 2.57 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/36
Sana07.04.2022
Hajmi2.57 Mb.
#19418
TuriMühazirə
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   36
Bog'liq
Elektrik-ölçmələri-suallar-ve-MUHAZIRE-cavab-yeni

Ölçmə üsulları 
Ölçmə vasitələrinin eyniliyinin əsas xarakteristikası onların müəyyən edilmiş normalara 
uyğun olmasıdır. Belə vəziyyətə nail olunması ölçmə vasitələrinin etibarlılığı ilə sıx 
əlaqədardır. Ölçmə göstəricilərinin müvafiq normalara uyğunluğu isə ölçmə metodlarının 
təkmilliyi və cihazların sınaqlarının yerinə yetirilməsi keyfiyyəti və müddətlərindən 
asılıdır. 
Ölçmə üsul və vasitələrinin təsnifatı. Bütün ölçmələri 6 üsulla aparırlar: 
- düz və ya birbaşa ölçmələrdə axtarılan kəmiyyətin qiyməti bilavasitə təcrübə yolu ilə alınan qiymətlərdir. 
- dolayı ölçmələrdə axtarılan kəmiyyət birbaşa ölçmədən alınan qiymətlər ilə axtarılan kəmiyyət 
arasındakı aslılıqdan tapılır. 
- cəmləmə ilə ölçmədə eyni adlı kəmiyyətlərin eyni zamanda ölçülməsi aparılır. 
- birgə ölçmələr- aralarında asılılığı müəyyən etmək üçün müxtəlif adlı kəmiyyətlərin eyni zamanda 
ölçülməsidir. 
Mütləq ölçmə - fiziki sabitlər istifadə etməklə və əsas kəmiyyətlərin birbaşa ölçülməsidir. 
Nisbi ölçmədə - ölçünün kəmiyyəti əsas kimi qəbul edilərək eyni adlı kəmiyyətlə müqayisə 
edilir. 
Ölçmə üsullarının göstərilən hər biri özlüyündə 7 növə bölünür. Xətti və bucaq ölçmələrində 
başlıca olaraq, birbaşa ölçmə üsulu tətbiq edilir. Dolayı və nisbi ölçmə üsulları məhdud istifadə edilir. 
Ölçmə vasitələri iş prinsipi, hərəkət xarakteri və quruluşuna görə 4 növdürlər: mexaniki, optik, 
pnevmatik, elektrik. 
1-temperatura həssas elementin qoşulma yuvacıqları(“1” və “2”); 2-soyuq temperaturu ölçmə zamanı közərən 
LED indikator; 3-isti temperaturu ölçmə zamanı közərən LED indikator; 4-Farenqeytlə ölçmə zamanı közərən LED 
indikator; 5-4 ədəd 7 seqmentli maye-kristal displey; 6-“SET” proqramlaşdırma düyməsi; 7-“Yuxarı” rəqəmləri 
artırma istiqaməti düyməsi; 8-“Aşağı” rəqəmləri azaltma istiqaməti düyməsi; 9-“L” və “N” şəbəkə gərginliyi 
üçün sıxaclı yuvacıqlar; 10- “12”,”13” və”14” nömrələnmiş çıxışı idarəetmə üçün istifadə olunan relenin 
kontaktları. 
Mexaniki cihaz və alətlər xətti və bucaq ölçülərinin müəyyən edilməsində daha çox istifadə edilir. 
Mexaniki cihazlar nisbətən aşağı dəqiqliyə və ölçmə sürətinə malikdirlər. 
Optik cihazlar yüksək dəqiqliyə, böyük ötürmə nisbətinə və şkala bölgülərinin kiçik qiymətinə malik 
olurlar. Optik cihazlarla ölçmələrin ən yüksək dəqiqliyinə nail olunur. 
Pnevmatik cihazlar kontaktsız metodla ölçmələrdə istifadə oluna bilər. Bu cihazlar yüksək dəqiqliyə və 
sürətli hərəkətə malikdirlər. Lakin onların sıxılmış hava şəbəkəsinə ehtiyacı olur və özlərini eyni obyektlərin 
kütləvi ölçmələrində doğruldur. 
Elektrik cihazları avtomatik qurğular və ölçmə sistemlərində daha çox istifadə edilirlər. Onlar sürətlə 
ölçməni yerinə yetirir, idarə olunması sadə, ölçmə məlumatlarını məsafəyə ötürən siqnalın gücləndirilməsi 
imkanına malikdir. Lakin bu cihazlar etibarlığına görə mexaniki cihazlardan geri qalırlar. Xətti ölçmələr üçün 
elektrik ölçü cihazlarında ölçmə prosesi xətti kəmiyyətin elektrik parametrinə çevrilməsi ilə həyata keçirilir. 
Cihazın təyinatından asılı olaraq 
elektrik siqnalı öz növbəsində, şkala üzrə göstəricinin hərəkəti və ya avtomatik nəzarət 
cihazlarında ayrı – ayrı elementlərin mexaniki yerdəyişməsinə çevrilir. 

7 
?
?
Ölçmə
üsulları
?
?
?
Şəkil 1.2 Elektron rəqəmsal termostat
 
Şəkil 1.3 Fluke ölçü cihazı
 
Ölçülən xətti kəmiyyət elektromexaniki çeviricilərin köməyi ilə elektrik kəmiyyətinə çevrilir. 
Elektrik cihazları mexaniki və ya optik cihazlara nisbətən aşağıdakı üstünlüyü vardır: 
- 
Ölçmə yeri və nəticələrin alınma yerinin ərazi cəhətdən bölünmə imkanı; 
- 
Elektrik kəmiyyətləri kimi alınmış ölçmə nəticələrini elektromexaniki, qeydedici və siqnal verici 
maşınlarda istifadə etmək imkanı; 
- 
Istismarın rahat olması. 
Çeviricinin iş prinsipinə görə elektrik cihazları elektrokontaktlı, induktiv, tutumlu elektrik ölçü 
cihazlarına bölünürlər. 
Elektrokontaktlı ölçü cihazları. Bu cihazlarda ölçülən kəmiyyətin dəyişmələrinin elektrik siqnalına 
çevrilməsi elektrik kontakt dövrəsinin qapanması vasitəsilə baş verir. Kontaktları adətən volfram, bəzən isə 
nəcib metallardan hazırlayırlar. 
İnduktiv ölçmə cihazları. Sex şəraitində hissələrin həqiqi ölçülərinin müəyyən edilməsində elektroinduktiv 
üsulların istifadəsi tövsiyə edilir. 
Tutumlu ölçü cihazları - yoxlanan ölçünün statorun ara boşluğu məsafəsinin, bununla əlaqəli olan 
tutumun dəyişməsinə səbəb olur. Lakin tutumlu ölçmə metodunun üstünlüyü yüngül və sərt hərəkət edən 
elektrodların hazırlana bilməsi imkanı və yüksək məxsusi tezliyə nail olunmasıdır. 
 
 

Download 2.57 Mb.
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   36




Download 2.57 Mb.
Pdf ko'rish