bu yerda: -to`lqin
uzunligi; z-elementning tartib nomeri; a va v- ma'lum seriyadagi uxshash chiziqlar uchun doimiy kattalik. Bu bog`lanish 4-rasmda ko`rsatilgan. Mozli qonuni elementlarning davriy sistemadagi tartib nomerida ma'lum bir fizik ma'no borligini ko`rsatadi. Shunday qilib atomning yadro zaryadi elementning davriy sistemada joylanishi va xossalarini Harakterlaydigan asosiy faktordir. Shuning uchun ham hozirgi paytda Mendeleyevning davriy qonuni quyidagicha ta'riflanadi: elementlarning xossalari va ular birikmalarining tuzilishi hamda xossalari atomlarning yadro zaryadiga davriy ravishda bog`liqdir.
M. Plank 1900 yilda qizdirilgan jismlarning spektrlarini aloxida tarzda taqsimlanishini tushuntirish uchun kvant nazariyani yaratdi. Bu nazariyaga muvofiq energiya uzluksiz ravishda ajralib chiqmaydi, balki mayda bo`linmaydigan porsiyalar bilan chiqadi. Nurning bu eng kichik porsiyasi kvant deb ataladi va uning kattaligi tarqalayotgan nurning tebranish chastotasiga bog`liq bo`ladi. Har qaysi kvant kattaligi quyidagi Plank tenglamasi bilan ifodalanadi:
YE=h, =C/ bu yerda to`lqin uzunligi, C-yorug`lik tezligi;
YE energiya kvanti; tebranish chastotasi, h-6. 624•10
-34 J
. sek Plank doimiysi.
Bor nazariyasi. Nurlanishning kvant nazariyasi asosida N. Bor Rezerfordning atom tuzilish nazariyasini rivojlantirdi.
N. Borning birinchi postulatiga ko`ra elektron yadro atrofida faqat kvantlangan orbitalar bo`ylab aylanadi. Bunda harakat miqdori momenti (mvr) kattalik jihatdan h/2n ga karali bo`ladi, ya'ni
mvr=nh/n2
bu yerda:
r-orbita radiusi, n-bosh kvant son; nq1,2,3,4. -elektronning harakat tezligi.
N. Borning 2-postulatiga ko`ra elektron kvantalangan orbitalar bo`ylab aylanganida atom energiya chiqarmaydi va energiya yutmaydi.
Elektron yadrodan
