|
Elementar zarralar. Zarralar va antizarralar. Elementar zarralar
|
| bet | 4/9 | | Sana | 03.06.2022 | | Hajmi | 236.5 Kb. | | #22831 |
Bog'liq 06.12.21Fotonlar. Bu guruh faqat bitta zarra – elektromagnit nurlanish kvanti fotondan iborat.
Leptonlar. Leptonlar (“leptos” yunoncha – yengil ma’nosini anglatadi) elektromagnit va kuchsiz ta’sirlarda ishtirok etadi. Leptonlarga elektron, myuon vat ay neytrinosi, elektron, myuon, tey-lepton va ularning antizarralari kiradi.
Mezonlar. Massasi 207 elektron massasidan katta, amo proton massasidan kichik bo’lgan zarralar mezonlar guruhini tashkil qiladi.
Barionlar. Og’ir zarralr. Ular potondan boshlanadi va nuklonlar, giperonlarni o’z ichiga oladi. Barcha ta’sirlashuvlarda ishtirok etadi.
Shu bilan birga, spinining qiymatiga qarab zarralar fermionlaga (spini S = ½ bo’lgan zarralar) va bozonlarga (spini S = 0 yoki butun S = 1 bo’lgan zarralr) bo’linadi. Yashash davriga qarab, zarralr barqaror va beqaror zarralarga ajratiladi.
Kvarklar. Materiyaning eng kichik g’ishtchalari hisoblangan elementar zarralar murakkab tuzilishiga ega ekanligi ma’lum bo’lgandan so’ng, materiyaning haqiqatdan eng kichik g’ishtchalarini izlash muamosi vujudga keladi. Agar shunday zarralar mavjud bo’lsa, hozirgacha bizga ma’lum bo’lgan va murakkab tuzilishiga ega bo’lgan barcha zarralar ulardan tashkil topgan bo’lishi kerak. 1964- yilda amerikalik fizik M.Gell- Mann va D.J.Sveyglar mezonlar va D.J.Sveyglar mezonlar va barionlar kvarklar deb soda zareralardan tashkil topganligi to’g’risidagi gipotezani taklif qildilar. Bu gepotezaga muvofiq, barionlar uchta: u, d, s kvarklardan, antibarionlar esa muvofiq, barionlar antikvarkdan, tashkil topgan. Bu kvarklar yarim spinga ega bo’lishlari, zaryadlari esa elektron zaryadlarning 1/3 va 2/3 qismiga bo’lishlari kerak. Keyinchalik yana ikkita: c “Mafunkor” (ingilizcha “charm”) va b “go’zal” (ingilizcha “beauty”) kvarklari antikvarklari bilan birga kiritildi. Zamonaviy gepotezalarga ko’ra kvarklar ham leptonlar kabi oltita bo’lishi kerak. Lekin t “haqiqiy” (ingilizcha “truth”) kvarkining mahsulini topish maqsadida qilinayotgan barcha urinishlar hozircha hech qanday natija bermaydi. Shu bilan birga kvark va antikvarklarning kombinatsiyalari mavjud mezonlarning barchasi vujudga kelishini tushuntib bera oldi. Shu nuqtai nazardan qaraganda, kvarklar hech qanday ichki tuzilishiga ega emas va ularni chin ma’noda elementar zarralar deb hisoblash mumkin.
|
| |
