|
F. K. Chizmachilikda qo`llaniladigan termin va tushunchalarni bilish hamda qo`llay olish kompetensiyasi
|
bet | 2/33 | Sana | 17.05.2023 | Hajmi | 1.72 Mb. | | #61125 |
Bog'liq F. K. Chizmachilikda qo`llaniladigan termin va tushunchalarni bi Saitxodjayev, WED, 2-topshiriq, 8-sinf-chizmachilik-2020-2021, Topografik chizmachilik. Murodov Sh. Ismatullayev R, Амалий машғ.№3Abu Nasr Forobiy (873950) ozining geometrik yasashlarga doir asari konstruktiv geometrik masalalarni yechishni bayon etgan. Ayniqsa, ozgarm pargar yordamida geometrik masalalar yechishni chizmalar orqali bataf bayon etgan.
Abu Rayhon Beruniy (9731048) shar ichida besh xil muntaza kopyoqliklar yasash mumkinligini chizmalar orqali isbotlab bergan. Bu noriy tortyoqlik (tetraedr), orziy oltiyoqlik (geksaedr), havoiy sakkizyoqlik (oktaedr), falakiy onikkiyoqlik (dodekaedr), moiy yigirmayoqlik (ikosaedr) lardir (1.1-chizma).
Chizmachilik qurollari. Chizmachilik buyumlari va asboblariga gotovalniy, chizg'ich, uchburchakliklar, lekalolar, reysshina, transportirlar kiradi. Chizmachilik jihozlariga chizmachilik stollari, chizmachilik taxtalari, chizmachilik mexanizmlari; chizma ashyolariga esa chizma qog'ozi, qalam, ochirg4ch, tush, qogozqadagichlar kiradi.
Qalamlar va ularni ishga tayyorlash. Chizmachilikda ishlatiladigan qalam- lar uch xil yumshoq, qattiq, ortacha qattiq qalamlarga bolinadi.
Yumshoq qalamlar yumshoqligiga qarab M, 2M, 3M; qattiq qalamlar qattiqligiga qarab T, 2T, 3T; o'rtacha qattiqlikdagi qalamlar esa CT yoki TM bilan belgilanadi.
Boshqa mamlakatlarda tayyorlangan ,,KOH-I-NOOR rusumli qalamlarning yumshoqlari B, 2B, 3B; qattiqlari H, 2H, 3H; ortachasi HB bilan belgilanadi. Chizmalar T yoki 2T qalamda chiziladi. Chizmaning ustidan bostirib chizish uchun TM yoki M rusumli qalam ishlatiladi.
Qalamni ishga tayyorlash. Qalamning ochilgan yogoch qismining uzunligi 2530 mm, grafitining uzunligi 810 mm bolishi lozim (1.7- chizma, a). Qalam uchi grafitini mayda qum (jilvir) qog'ozdan (1.7- chizma, b) foydalanib, unga ishqalab otkirlanadi. Sirkulda ingichka chiziqlarni chizish uchun 1.7-chizma, d da korsatilgandek qalamning sterjenini bir tomonlama qum qogozga ishqalab otkirlanadi. Chizilgan chizmani ustidan bosib chizishda qalam uchi kurak shaklida tayyorlanadi (1.7-chizma, e).
Hozirgi vaqtda chizmalar chizishda turli yogonlikdagi grafit sterjenli qalamlardan foydalanilmoqda. Ingichkaroq sterjenlardan ingichka chiziqlarni, yogonroq sterjenlardan kontur chiziqlarni chizishda foydalanish mumkin.
|
| |