| 2-muammoli vaziyat: Qani o`quvchilar bu qush hayvonlarning foydali va zararli tomonlarini aytib bering?
O`quvchi - Hamma qushlar va hayvonlarning foydali tomonlari ko`p . Qushlar turli hasharot va zararkunandalardan tabiatni, odamlardan himoya qiladi. Hayvonlar esa tabiatning sanitarlari deb bilishadi.
O`quvchi - Hayvonlardan sigirni olsak u bizga sut beradi.Qo`ydan go`sht va jun olamiz. Boshqa hayvonlardan ham muyna terilardan foydalanamiz.
O`qituvchi - Qanday qushlar bizga qachon uchib keladilar?
O`quvchi - Qaldirg`och, laylak, turna, kakkular bahorda uchib keladi.
O`qituvchi -Animalistik o`zgacha tasviriy san`at turidir. Animalistik rassomlar hayvonot dunyosiga zo`r qiziqish bilan sevgi va mahorat bilan yondashadi. Hayvonot dunyosi ibtidoiy odamlar hayotida katta ahamyatga ega bo`lganlar. O`sha davrda ular ular g`orlarning devorlariga kiyik, qo`tos, mamontlarning suratlarini chizganlar. Qadimgi Yaponiyada va Xitoyda hayvonlarning tasvirlari dekorativ naqshlar tuzishda hamda monumental kompozitsiyalar yaratishda asosiy hisoblangan. XVII asrga kelib hayvonot olami anatomiyasini buyuk musavvir Leonardo da Vinchi va A. Dyurerlar ishlab chiqdilar. Qadimda rassomlar hayvonlarni rasmini chizishdan boshlaganlar . Turli jonivorlar rasmini chizish ko`plab to`plamlarda qolgan . Qadimgi Misrliklar jonivorlarni tasvirlash takrorlanmas monumentallik va yuksaklikka ega bo`lgan chuku ular ko`plab jonovorlarni o`z xudosidek bilganlar.Rossiyada birinchi animalist- rassom I. Groot edi. Keksa haykaltarosh va grafik musavvir V. A. Vatagin o`zining asarlarida to`rt oyoqli do`stlarini haqqoniy va ishonchli tasvirlaydi. O`rta Osiyodagi dastlabki Haykaltaroshlik yodgorliklari Knyaz Romanov saroyi (Toshkent) oldiga o`rnatilgan hayvonlar haykali ( it, kiyik), Mohi Xosa (Buxoro) eshigi oldidagi haykallari hisoblanadi.
3-muammoli vaziyat
Qushlar va hayvonlarni chizish uchun albatta bosqichlardan foydalanish lozim Xo`roz, o`rdak, chumchuq, kaptarlar rasmi ham bosqichli chiziladi. Bunda ham qushlarning umumiy gavdasi tuxum shaklini olib qog`oz varag`iga joylashtirilishi bilan belgilanadi. SHu qoida asosida xomaki tasvir (nabroska ) ishlansa qo`l yaxshiroq o`rganadi. O`quvchilar sizlarga hozir tarqatmalar beriladi. Bu tarqatmalarni siz shunday joylashtiringki, qush rasmining chizish bosqichlari nabroskadan bo`yash bosqichigacha keltirilsin va ish yakunlansin.
Guruhlar “Zukkolar bahsi” shartida bu muammoli vaziyatni hal qiladilar. To`g`ri javob proyektor ekran orqali ko`rsatiladi. Tez va aniq bajargan guruh rag`batlantiriladi.
Darsning mustahkamlash qismida o`quvchilar korgazmalarda bergan yoki o`zlari yoqtirgan qush va hayvonlar rasmini rasm daftarlariga chizadilar. o`quvchilarning mustaqil ishlari davomida o`qituvchi ularni kuzatib yuradi. Xato va kamchiliklarga yo`l qo`yilsa, ularni tuzatish yo`llarini ko`rsatib boradi. Dars yakunida o`qituvchi chiroyli va to`gri chizgan o`quvchilarni rag`batlantiradi.
G`olib guruh aniqlanadi, darsda ishtirok etgan o`quvchilarga “5”, “4”, “3”, “2”, “1” ballar beriladi.
Uyga vazifa; Animalistik janrdagi rasmlardan to`plash vaba`zi hayvon rasmini chizib kelish.
O`quvchilarning bilim, ko`nikma va malakalarini kompetensiyaviy yondoshgan holda rivojlantirish maqsadga muvofiqdir. Tasviriy san`at va chizmachilik fanlarining o`qitilishida quyidagi kompetensiyalarni shakllantirish lozim:
- kommunikativ kompetensiya;
- axborot bilan ishlash kompetensiyasi;
- shaxs sifatida o`z-o`zini rivojlantirish kompetensiyasi;
- ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi;
- umummadaniy kompetensiyalar;
- matematik savodxonlik, fan va texnika yangiliklaridan xabardor bo`lish hamda foydalanish kompetensiyalari
Darslar jarayonida har bir mavzuga mos tarzda kompetensiyani tanlab, o`quvchi ongiga singdira olish o`qituvchi mahoratiga bog`liq. Yuqorida berilgan darsda ham axborot bilan ishlash kompetensiyasi, shaxs sifatida o`z-o`zini rivojlantirish kompetensiyasi, ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasi, umummadaniy kompetensiyalari shakllantiriladi. Jumladan, rasmlarni chizish jarayonida o`quvchi shaxs sifatida o`z-o`zini shakllantiradi, o`zining hislarini iqtidorini, mahoratini qolaversa dunyoqarashini namoyish etadi. Deylik, o`quvchi burgut rasmini chizishni tanlaydi, bunda o`quvchida kelajakka ishonch, yuksak marralarni ko`zlash, liderlikka intilish kabi fazilatlar shakllana boshlanganligi namoyon bo`ladi. Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyasini shakllantirish jarayoni esa ona tabiatga mehr-muhabbatini, turli jonivorlarga nisbatan yaxshilik istaklarini tarbiyalaydi. Bu esa har bir o`quvchining shaxs sifatida shakllanishiga o`z hissasini qo`shadi. Zero Prezidentimiz I.A.Karimov aytganlaridek, “Bizga bitiruvchilar emas, maktab ta`lim-tarbiyasini ko`rgan shaxslar kerak”.
| 