FIZIKA FANINI O‘QITISHDA ZAMONAVIY AXBOROT TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH
© O`zbekiston Respublikasi Favqulodda vaziyatlar vazirligi Akademiyasi - 2022
FIZIKA FANINI O‘QITISHDA ZAMONAVIY AXBOROT
TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH
Keyingi yillarda kompyuter texnologiyalarining rivojlanishi bilan bog‘liq holda
dars mashg‘ulotlarni tashkil etishning yangi shakllari shakllanmoqda. Ulardan,
keng foydalanayotgan amaliy ishlardan biri
kompyuterda maxsus dasturlar
yordamida kuzatilishi qiyin bo‘lgan fizik jarayonlarni elektron darsliklar,
animatsiyalar, vertual tajribalar va taqdimotlar vositasida ko‘rgazmali
tushuntirishdir.
Chunki, ushbu elektron vositalarni ta’lim muassasalarida fanni o‘qitishda fizik
jarayonlarni, elektron darsliklar, animatsiyalar, virtual laboratoriya va tajribalarni
tinglovchilarga dars davomida ko‘rsatib borilmoqda. Jumladan,
Favqulodda
vaziyatlar vazirligi Akademiyasida ham ta’lim jarayonida mavjud barcha fanlarning,
ma’ruza laboratoriya va amaliy mashg‘ulotlarida yangi zamonaviy tehnologiyalar
va asbob-uskunalar ya’ni, raqamli o‘lchash asboblari, vertual laboratoriyalar,
animatsiyalar, elektron darsliklar, hamda ular asosidagi multimediya vositalardan
foydalanish keng yo‘lga qo‘yilgan va undan tashqari
veb-saytlarning samarali
tashkil qilinishi, ta’lim-tarbiya samaradorligini oshirishda ham maktabda
o‘tkazilayotgan
turli xil ilmiy-amaliy, ma’naviy-ma’rifiy anjumanlarning ahamiyati
katta bo‘lmoqda.
Bir so‘z bilan aytganda, Akademiyadagi har jabhada qilinayotgan ilmiy va
amaliy ishlar zamirida esa yetuk, intelektual mutaxassis kadrlar ta’minlash asosiy
maqsadimizdir. Fizika fanini o‘qitishga kompyuter texnologiyalarini qo‘llash va ular
asosidagi multimediya vositalardan foydalanish pedagogik va psixologik nuqtai
nazardan katta ahamiyatga ega bo‘lib, quyidagi muhim natijalarga olib kelishi
ma’lum: O‘quv-tarbiya jarayoni faollashib,
dars samaradorligi oshadi; O‘quv
materiallarining turli shaklda uzatilishi tinglovchilarning diqqatini o‘ziga tortadi;
Yuqori darajadagi ko‘rgazmalilik, tinglovchida o‘rganilayotgan fanga nisbatan katta
qiziqish uyg‘otadi; O‘rganilgan o‘quv materialining uzoq muddatga xotirada
saqlanishini ta’minlaydi; Tinglovchilarning mustaqil ta’lim olish imkoniyatlari
ko‘payadi va vaqt tanqisligi muammosi kamayadi; Ta’lim jarayonida zamonaviy
axborot texnologiyalardan foydalangan holda darslarni
tashkillashtirish uchun
ma’lum bir shart-sharoitlar va texnik vositalar mavjud bo‘lish kerak. Birinchidan,
axborot resurslariga: Shaxsiy kompyuter, proyektor, multimediya vositalar, skaner,
videokamera, printer, nusxa ko‘chirish qurilmasi va boshqa anjomlar. Ikkinchidan,
maxsus dasturiy ta’minotlar hisoblanadi.
Ta’lim tizimida multimediali elektron o‘quv adabiyotlar, ma’ruzalar virtual
laboratoriya ishlari, har hil animatsion dasturlar
slaydlar yaratishda kerak
bo‘ladigan maxsus dasturlar hisoblanadi. Ta’lim tizimida yuqorida keltirilgan
dasturlarda tayyor modellar mavjud bo‘lib bunda foydalanuvchi boshlang‘ich
parametrlarni kiritib bir necha turkum ishlarni (laboratoriya, yong‘in xavfsizligi
masalalarini
tahlil qilishda, taqdimot ma’ruzalarida animatsiyalar) dan keng
foydalanishi mumkin. Fizik jarayonlarni modellashtirish imkoniyatini beradigan
dasturlariga: MatCad, MatLab, Maple, Crocodile, Physics, Electronics Workbench va
boshqa dastur paketlarini misol keltirish mumkin.
Axborot texnologiyalarning
imkoniyatidan foydalangan holda kompyuter modellarini o‘quv jarayonlarida
foydalanish o‘zining samarasini beradi. Kompyuter modellarini o‘quv jarayonlarida
qo‘llash tamoyillari quyidagilar: kompyuter dasturi tajribani o‘tkazish mumkin
