112
ferment ta’sirida peptidil markazda erkin t-RNK
fMet
qolib, aminoatsilda
esa dipeptidil-t-RNK
hosil bo‘ladi.
Elongatsiyaning yakunlovchi uchinchi bosqichida bir nechta siljishlar ribosomada yuz
beradi. To‘liq ribosoma i-RNK bo‘ylab bitta kodonga siljiydi.
SHunday harakat asosida
ribosoma tashqarisida AUG kodoni va t-RNK
MET
lar chiqib qoladi. Peptidil markazga dipeptidil-
t-RNK ko‘chirilib, aminoatsil markaz esa yangi aminoatsil-t-RNK ni qabul qilishga tayyor
turadi. Elongatsiyaning uchinchi bosqichi biologik harakat
har doim maqsadga muvofiq
bo‘lishligiga misol bo‘lib, bu jarayonni translokatsiya deb ataladi. Har bir tronslokatsiyadan
so‘ng ribosoma yangi elongatsiyani boshlashga tayyor turadi.
RNK informatsiyada qancha ma’noli kodonlar bo‘lsa, elongatsiya shuncha takrorlanadi.
Elongatsiyaning ishlash prinsipi xuddi kiyim tikadigan mashinaning mokisiga o‘xshaydi. Uning
borishi va qaytishi materialni choklab boraverganidek, ribosomadagi
harakat ham davriy
ravishda peptid bog‘ini uzaytirishni ta’minlaydi. 35-rasmda ribosomada oqsilning matritsali
sintezi ko‘rsatilgan: