Haqida umumiy ma’lumotlar ma’ruzachi dotsent: Sh. R. Rahmonov

1-MAVZU. 
AMALIY AXBOROT TIZIMLARI 
HAQIDA UMUMIY 
MA’LUMOTLAR
Ma’ruzachi dotsent: Sh.R.Rahmonov.

REJA
1. Axborot tizimi tushunchasi.
2. Avtomatlashtirilgan axborot 
tizimlari.
3. Axborot tizimidagi jarayonlar va 
ularni joriy etish.
4. Axborot tizimini yaratish.

“Tizim” deganda, bir vaqtning o’zida ham yagona 
, yaxlit deb qaraladigan har qanday obyekt, ham
qo’yilgan maqsadlarga erishish manfaatlarida 
birlashtirilgan turli elementlar majmuyi tushuniladi.
Ma’lumki bugungi kunda turli xil tizimlar yaratilgan 
bo’lib ular o’z tarkibi va bosh maqsadi bo’yicha
bir-biridan farqlanadi.
Tizim tushunchasi keng tarqalgan va juda ko’p
maqsadlarda qo’llaniladi. Axborot tizimlariga
nisbatan qo’llanilganda aksariyat hollarda texnik
vositalar va dasturlar to’plami nazarda
tutiladi.Kompyuterning faqat apparat qisminigina
tizim deb atash mumkin. Muayyan amaliy vazifalarni 
bajarish uchun hujjatlarni yuritish va hisob
kitoblarni boshqarish jarayonlari bilan to’ldirilgan
ko’plab dasturlarni ham tizim deb hisoblashimiz
mumkin.

Har bir tizim 4 asosiy
qismdan iborat:
- kiritish
- ishlov berish 
- chiqarish
- teskari a
kiritish
Ishlov 
berish
chiqarish

Axborot
tizimi
-
qo’yilgan
maqsadlarga erishish yo’lida axborotni
to’plash
saqlash
ishlov berish
va
chiqarishda
foydalanildigan
vositalar,
usullar va xodimlarning o’zaro bog’liq
majmuyi.
Bugungi kundagi zamonaviy axborot
tizimi
tushunchasi
axborotga Ishlov
berishning asosiy texnik vositasi sifatida
shaxsiy kompyuterlardan foydalanishni
nazarda tutadi.

Axborot tizimlarining qo’llanilish sohalari turli tumandir.
Shuningdek har bir
tizimga xos bo’lgan xsusiyatlar va
o’ziga xosliklar ham turli tumandir. Muayyan axborot
tizimining xsusiyatlari majmuyini belgilovchi ko’plab
omillar orasidan uchta omilni ajratib ko’rsatish mumkin,
bular : tizimning texnik darajasi , ishlov berilayotgan
axborot xarakteri , axborotning ishlatish maqsadlari , yani
ushbu tizim hal qilishda
yordam berishi mo’ljallangan
vazifalar doirasi.
Texnika darajasi bo’yicha axborot tizimlari quydagi
tizimlarga bo’linadi:
Dastlabki
Mexanizatsiyalashgan
Avtomatlashtirilgan
Avtomatlashgan

Dastlabki axborot tizimlarida axborotga ishlov
berishning barcha jarayonlari qo’lda bajarilgan.
Bunday tizimlarda axborotni
qidirish uchun
oddiy selektiv moslamalardan foydalaniladi. Bu
qurilmalar arzon, ular bilan ishlatish uchun oliy
malakali xizmat ko’rsatuvchi xodimlar talab
etilmaydi.
Mexanizatsiyalashgan
axborot tizimlarida
axborotga ishlov berish va qidirish uchun turli
mexanizatsiyalshgan vositalardan foydalaniladi,
ular orasida hisoblash perforatsiya mashinalari
keng tarqalgandir. Mexanizatsiyalashgan axborot
tizimlarida
axborot
eltuvchilari
bo’lib
perfokartalar hisoblanadi.

Bunday mexanizatsiyalashgan tizimlarning texnik
vositalari takibiga perforatsiya mashinalari kiradi. Ularning
har biri muayyan bir vazifani bajaradi. Perforator yordamida
zxborot dastlabki hujjatdan perfokartalarga o’tkaziladi.
Saralovchi umumiy belgilarga ega bo’lgan perfokartalarni
alohida guruhlar bo’yicha joylashtiriladi.
Avtomatlashtirilgan
avtomatlashgan
axborot
tizimlaridagi axborotni saqlash, unga ishlov berish va
qidirish uchun hamda kompyuterlarda axborotni to’plash,
tayyorlash va uzatish, shuningdek axborotni istemolchiga
chiqarib berish bilan bog’liq operatsiyalarni bajarish uchun
ham
foydalaniladi.
Bu
tizimlar
keng
funksional
imkoniyatlarga ega va axborotni juda katta hajmlarini
saqlash va ishlov berishga qodir. Bu yerda axborot
eltuvchilar kompyuterning xotira qurilmalaridir.