Hisoblash mashinani rivojlanishidagi avloddan-avlodga
o‘tishda nimalarni hisobga olish kerak?
Funksional xususiyatlarini va dasturiy
ta’minotni rivojlanish sath holatlarini
Olti sathli kompyuterlarning nolinchi sathi qanday
nomlanadi?
raqamli mantiqiy sath
Ikkinchi avlod hisoblash mashinalarning rivojlanish davrida
qaysi yuqori darajali dasturlash tillaridan keng foydalanildi?
Algol, Fortron, Kobol, Paskal
1940-yillarda amerikalik olim Fon-Neyman qanday g‘oyani
taklif etgan?
Xotiraga dasturni va ma’lumotlarni
joylashtirish
Uchinchi avlod hisoblash mashinalarining paydo bo‘lishiga
nimalar sabab bo‘ldi?
Integral mikrosxemalar ishlab chiqilishi
CISC – protsessorlari qaysi yillargacha keng tarqalgan edilar? 1980 – yillargacha
Bir bitli xotira elementi deganda nima tushuniladi??
trigger
Katta va o‘ta katta integral sxemalar qaysi avloddan boshlab
hisoblash mashinalarda qo‘llana boshladilar?
To‘rtinchi avloddan boshlab
To‘rtinchi avlod hisoblash mashinalarning asosiy xotirasida
qaysi xotirlovchi elementlar ishlatila boshladi?
Yarim o‘tkazgichlar
1Qaysi avloddan boshlab ko‘p protsessorli hisoblash tizimlar
qo‘llana boshladilar?
To‘rtinchi avloddan boshlab
Nima uchun parallellik tamoillarini qo‘llash kerak bo‘ldi?
Protsessorni, hisoblash mashinalari va
hisoblash
tizimlarini
unumdorligini
oshirish uchun
Hisoblash mashina (kompyuter) foydalanuvchiga qanday
asosiy imkoniyatlarni beradi?
Ma’lumotlarni qayta ishlaydi va natijani
kerakli shaklda chiqarib beradi
Algoritm – bu nima?
Masalani
yechishga
qaratilgan
chegaralangan va tartibga keltirilgan
aniq qoidalarni to‘plami
Dastur – bu:
Masalani yechilishiga qaratilgan zarur
bo‘lgan tartiblangan buyruqlar to‘plami
Fon-Neyman klassik kompyuterlarni tuzilishiga qanday
tamoillarni asos qilib ko‘rsatgan?
Ikkilik
kodlanishini,
dasturiy
boshqaruvni, xotirani bir jinsligini,
xotirani adreslashni
Klassik kompyuterning asosiy qurilmalari – bu:
Protsessor,
operativ
xotira,
aloqa
kanallari, tashqi qurilmalar
Analog hisoblash mashina qaysi turdagi ma’lumotlarga ishlov
beradi?
Uzluksiz ma’lumotlarga
Mantiqiy funktsiya o‘zgaruvchilarining soni n-ga teng bo‘lsa,
ushbu funksiyaning xaqiqat jadvali necha qatordan iborat
bo‘lishi kerak?
2n
Meynfreym kompyuterlari – bular:
Katta kompyuterlar
Hisoblash tizimi, hisoblash mashinadan nima bilan
farqlanadi?
Protsessorlarni
yoki
hisoblash
mashinalarni soni bilan
Uchta o‘zgaruvchili mantiqiy funksiyaning chinlik jadvali
nechta satrdan iborat bo‘ladi?
8
Kbaytli asosiy xotira adresining maksimal qiymati nechaga
teng?
FFFF
Kompyuter arxitekturasi – bu:
Kompyuterni
apparat
va
dasturiy
ta’minotini o‘zaro aloqalarini o‘z ichiga
olgan mantiqiy struktura va funksional
ko‘rsatkichlari
Kompyuterni asosiy ko‘rsatkichlari – bu:
Xotira sig‘imi, tezkorligi, unumdorligi,
narx-navosi, ishonchligi
Hisoblash mashinalar tuzilishining ikkita usulini ko‘rsating:
Bevosita aloqali va umumiy shinali
Hhisoblash mashinani klassik strukturasi kim tomondan
tavsiya qilingan?
Fon-Neyman
Klassik kompyuterni eng asosiy kamchiligi:
Protsessor va asosiy xotira orasida
ma’lumotlar almashinuvini sekinligi
Umumiy shina asosida qurilgan kompyuterlar – bular
ko‘pincha:
Notebook va netbooklar
Umumiy shinali kompyuterlarning kamchiligi:
Bir vaqtni o‘zida shinadan faqat bitta
qurilma o‘zini ma’lumotlarini uzatishga
egaligi
Hisoblash tizimlar tuzilishlarida qaysi yo‘nalishlar uchraydi? Umumiy xotirali va taqsimlangan
xotirali
Hisoblash tizimlarni qaysi qurilmalari umumiy xotiradan
foydalanishlari mumkin?
Protsessorlarni barchasi
Hisoblash tizimlarda lokal xotiraga nechta protsessorlar ega
bo‘lishlari mumkin?
Barcha protsessorlar
Ko‘p protsessorli hisoblash tizimlarda ma’lumotlar
almashinuvi qanday vositalar orqali bajariladi?
Kommunikatsion tarmoq orqali
Kompyuter arxitektursiga qaysi faktor eng ko‘p ta’sir etadi?
Ishlab
chiqish
texnologiyasini
yangiliklari
1990-yillardan boshlab hisoblash texnikani unumdorligini
oshirish asosiy yo‘llaridan biri – bu:
Parallellik tamoillari
Konveyer hisoblash usulida buyruqning bitta bosqichi necha
marotaba ishlovdan va qaysi tartibda o‘tadi?
Bir marotaba va doim bir xil ketma-ketli
tartibda
Asosiy xotiraga murojaat qilishning real rejimida bitta
segmentning xajmi nechaga teng?
64 Kbayt
Konveyer 5 ta bosqichdan iborat bo‘lsa, buyruqni nechta
mikrobuyruqlarga bo‘lish kerak?
5 ta
Skalyar konveyer tizimida nechta konveyer liniyasi bo‘lishi
mumkin?
1 ta
Superskalyar konveyer tizimida nechta konveyer liniyalarini
ishlatish mumkin?
Ko‘p sonli
Buyruqlar konveyeridan tashqari yana qaysi konveyerlar
tashkil qilish mumkin?
Ma’lumotlar konveyerini
Konveyer liniyasini uzunligi – bu:
Bosqichlarning umumiy soni
Keltirilgan tizimlardan qaysi biridan yuqoriroq unumdorlik
kutish mumkin?
Matritsali tizimlardan
Fon-Neyman arxitekturasi bo‘yicha hisoblash mashinalarida
buyruqlar oqimlari nechta va ular qay tarzda bajariladilar?
1 ta oqim va buyruqlar tartiblangan
ketma-ketlikda bajariladilar
4Ko‘p oqimli hisoblash tizimlarni ishlab chiqish maqsadi
nima?
Unumdorlikni oshirish
Asosiy xotiraga murojaat qilishning himoyalangan rejimida
bitta sahifaning xajmi nechaga teng?
4 Kbayt
Ulanish nuqtalari bir tomonda joylashgan xotira modullari
qanday nomlanadi?
SIMM
Ulanish nuqtalari ikki tomonda joylashgan xotira modullari
qanday nomlanadi?
DIMM
Multioqimli hisoblash tizimlarning unumdorligini yanada
oshirish yo‘li – bu:
Multithreading tashkil etish
Ikkilik signal taqdimoti kompyuterda elektrik signalni qaysi
shaklida mavjud bo‘lishi mumkin?
Potensial yoki impuls shaklda
Kompyuterdagi ma’lumotni eng kichik bo‘lagi nimaga teng? Bitga
Kompyuterning kodi 256 belgidan iborat Ushbu son ikkining
nechinchi darajasiga to‘g‘ri keladi?
2^8
Bull algebrasi (mantiqiy algebrnimalarga asoslangan?
Mulohazalar bildirishga
Mantiqiy mulohaza holi – bu:
“Ha” yoki “yoq” (1 yoki 0)*
516 razryadli adres shinasi yordamida qanday xajmdagi
xotirani adreslash mumkin?
64 Kbayt
5Mulohazalar ustida quyidagi amallar o‘tkazish mumkin:
Mantiqiy
Ma’lumotlarni qayta ishlash quyidagi elementlar yordamida
o‘tadi:
Kombinatsion sxemalar va ketma-ket
sxemalar
Kombinatsion sxemalarni chiqish holatlari nimalar bilan
aniqlanadi?
Hozirgi vaqt momentidagi kirishlarni
holatlari bilan
Ketma-ketl sxemalarni chiqish holatlari nimalar bilan
aniqlanadi?
Sxemani oldingi ichki holati va hozirgi
vaqt momentidagi kirishlar holati bilan
Mantiqiy elementlar funksional to‘laligini quyidagi
elementlar ko‘rsatadi:
Inkor (HE), Yoki (ИЛИ), Va (И)
Konyuksiya – bu qanday amal?
Mantiqiy ko‘paytirish
Dizyunksiya – bu qanday amal?
Mantiqiy qo‘shish
Kompyuterda ayirish amalini bajarish uchun qaysi kod
ishlatiladi?
Qo‘shimcha kod
Ushbu – 1010 ikkilik kodni qo‘shimcha kodi-bu
110
Bir megabaytli ma’lumotni ikkilik razryadlarining soni – bu: 8*10242
Kompyuterda ikkilangan so‘z nechta baytga tog‘ri keladi?
4 baytga
ASCII - standarti bo‘yicha o‘nlik sanoq tizimidagi sonlar
ikkilik-o‘nlik formatda kompyuterga kiritiladilar: -193= -
0001 1001 001Ushbu ikkilik sonni kiritilishining ketma-
ketligini ko‘rsating:
1 100 100 111 101
ASCII kodlar standarti nechta belgilarni (simvollarni)
qodlaydi?
256 belgini
Kompyuterning asosiy qurilmalarini sanab o‘ting
Protsessor,
operativ
xotira,
aloqa
kanallari, tashqi qurilmalar
Protsessorni qismlarini sanab o‘ting
AMQ, boshqaruv qurilma, ichki shina,
registrli xotira
Fon-Neyman klassik mashina asosiy xususiyatlari – bu:
Buyruqni adres hududida faqat bitta
adres
joylashadi
va buyruqni
va
ma’lumotni razryad bo‘yicha uzunliklari
asosiy
xotirani
yaycheykasining
razryadligiga tog‘ri keladi
AMQda amal bajarilgandan so‘ng natija … joylashtiriladi:
Akkumulyatorga
Ikkita operand ustida arifmetik amal bajarilishida ushbu
operandlar qayerdan olinadilar?
Operativ xotiradan va akkumulyatordan
20 razryadli adres shinasi yordamida qanday xajmdagi
xotirani adreslash mumkin?
1 Mbayt
Fon-Neyman mashinasida buyruqlar bajariladilar:
Buyruqlar
hisoblagichi
ko‘rsatgan
tartibda
SIMM qisqartmasi nimani anglatadi?
Ulanish
nuqtalari
bir
tomonda
joylashgan xotira moduli
Buyruqlar registriga buyruq qayerdan keladi?
Asosiy xotiradan
Fon-Neyman mashinasi buyruqlarida operandlarni nechta
adresi mavjud?
Bitta adres
Buyruqlar hisoblagichida keyingi buyruqning adresi qaysi
yo‘l bilan shakllanadi?
Buyruqlar
hisoblagichidagi
mavjud
adresga “+1” qo‘shiladi
Fon-Neyman mashinasidagi buyrug‘i xotiraning nechta
yaycheykasini egallashi mumkin?
1
ta
yaycheykadan
boshlab
bir
nechtagacha
Fon-Neyman
mashinalarida
qaysi
tur
protsessorlar
ishlatilgan?
CISC-protsessorlar
Buyruqni tanlovi – bu:
Xotiradan buyruqni chaqirib olish va
buyruqlar registriga joylashtirish
Stek-bu:
Asosiy
xotirada
qismiy
dasturdan
qaytish uchun uzilgan asosiy dasturning
ma’lumotlarini vaqtincha joylashtirishga
qaratilgan muhit (hudud)
Stekdan o‘qish tamoili – bu:
“Birinchi kelgan – oxirida ketadi”
Amal kodining deshifratori – bu:
Amalni kodini mikrodasturli avtomat
talab qiladigan shaklga o‘zgartiradi
Mikrodasturli avtomat vazifasi – bu:
Xotiradan buyruqni tanlab olishga va uni
to‘la bajarilishiga tegishli boshqaruv
signallarni ketma-ketligini ishlab chiqish
AMQ o‘z ichida quyidagi qismlarga ega:
Operatsion blok, operandlar registrlari,
belgilar registri, akkumulyator
9PCI qisqartmasi nimani anglatadi?
Kompyuterning tashqi tashkil etuvchi
qurilmalarni o‘zaro birgalikda ishlashini
ta’minlovchi shina
9Operatsion bloklarlar qaysi sxema orqali quriladi?
Kombinatsion sxemalardan
9Asosiy xotira bu:
Ma’lumotlarni ma’lum bir birligini
saqlashga yaycheykalar ko‘rinishida
tashkillangan
xotira
elementlarining
to‘plami
Asosiy xotira qanday ko‘rinishda tashkillashtirilgan?
Matritsa ko‘rinishda
Asosiy xotirani kerakli yaycheykasini tanlash uchun:
Xotira matritsasini gorizontal va vertikal
liniyalari uchrashgan joyida joylashgan
yaycheykani
tanlash
uchun
ushbu
liniyalarga ruxsat beruvchi signallar
beriladi
Kiritish/chiqarish modulini (KChM) vazifasi – bu:
Turli tashqi qurilmalarni kompyuterga
ulash va ular orasida maʼlumotlar
almashinuvini ta’minlash
Kiritish/chiqarish portlar qayerda joylashgan?
Kiritish/chiqarish modulida
Hisoblash mashinani ishlashi – bu:
Uning tugunlari orasida maʼlumotlar
uzatilishini ketma-ketligi va tugunlarida
bajariladigan elementar harakatlar
Mikrodasturli avtomatni chiqishidagi boshqaruv signallar
chastotasi nima bilan aniqlanadilar?
Takt impulslar generatorini chastotasi
bilan
USB qisqartmasi nimani anglatadi?
Ma’lumotlarni ketma-ket uzatuvchi
universal shina
Mikrodastur – bu:
Mikroamallar
ketma-ketligi
yoki
mikrobuyruqlarni ketma-ketligi
Buyruq sikli - bu:
Operativ xotiradan buyruqni tanlashdan
boshlab to buyruq to‘la bajarilishiga
qadar barcha harakatlar to‘plamini vaqti
Markaziy protsessorga buyruq qachon “ko‘rina” boshlaydi?
Buyruqni
buyruqlar
registriga
joylashtirgandan so‘ng
Fizik adreslar to‘plamini qanday nomlash mumkin?
Adreslar fazosi
Buyruqlar tizimini arxitekturasining tarixiy rivojlanishining
ketma-ketligi qanday?
akkumulyatorli protsessorlar, CISC-
protsessorlar,
RISC-protsessorlar,
VLIW-protsessorlar
CISC-protsessorlarning buyruqlar tizimi qolgan protsessorlar
turlaridan nima bilan farqlanadilar?
turli formatli ancha koʻp boʻlgan
buyruqlar soni va bir nechta adreslash
usullari bilan
CISC qisqartmasi nimani anglatadi?
To‘liq
buyruqlar
to‘plamiga
ega
kompyuter
Pentium oilasiga tegishli bir nechta protsessorlarni
boshlangʻich turida qoʻllangan:
CISC-arxitekturasi
Dasturchilarga CISC-arxitekturasining buyruqlar tizimi:
turli
masalalarni
yechishda
eng
samaradorli
algoritmlarini
tuzishga
imkon berar edi
CISC-protsessorlar kompyuterni qaysi qismini ancha
murakkablashtirar edi?
boshqaruv qurilmasini
RISC-arxitekturali protsessorlar buyruqlar tizimiga qanday
oʻzgarishlar kiritdilar?
buyruqlar soni cheklandi va formatlari
faqat 4 baytli boʻldi
RISC qisqartmasi nimani anglatadi?
Qisqartirilgan buyruqlar to‘plamiga ega
kompyuter
RISC- protsessorlarida bitta buyruqni bajarishda nechta taktni
talab qiladi?
bitta taktni
VLIW- arxitekturali protsessorlarini yaratilishiga nima
sabablar olib keldi?
parallellik tamoyillarga katta qiziqish
VLIW- arxitekturasida buyruqlar soʻzini uzunligi nechta
bitdan iborat?
128 bitdan va undan ham koʻproq
VLIW- arxitekturasida buyruqlar soʻziga kirgan buyruqlarni
barchasi nechta taktda bajariladilar?
1 ta taktda
“Kompyuter” so‘zini inglizchadan qilingan dastlabki
tarjimasi nimani anglatgan?
buyruqlarni
bajarish
uchun
mo‘ljallangan elektron qurilma
Sonli maʼlumotlar turlarini keltiring:
oʻzgarmas vergulli sonlar
Manfiy sonlar kompyuterda odatda qaysi koʻrinishda
saqlanadilar?
qoʻshimcha kod koʻrinishda
Kompyuterning ish samaradorligi nimaga bog‘liq?
Protsessor chastotasiga
Sonlarni kompyuterda taqdim qilish normal shakli-bu:
suzuvchi vergulli shakl
Suzuvchi vergulli sonni qismlarini kompyuterda taqdim qilish
ketma-ketligi -bu:
mantissani ishorasi, tartibni ishorasi,
tartib, mantissa
Suzuvchi vergulli sonni mantissasini moduli:
birdan kam boʻlishi kerak
Suzuvchi vergulli sonni tartib va mantissa qismlarini
normallashtirilgan shaklini misolda koʻrsating:
001-tartib, 0,110000-mantissa
Zamonaviy
kompyuterlarda
xotira
yaycheykalarining
razryadligi odatda:
8-razryadli
32 razryadli son yonma-yon joylashgan yaycheykalarga
yozilgan bo‘lsa, uni o‘qish uchun qaysi adresiga murojaat
qilinadi?
Eng kichik adresiga
Kompyuterlarda eng keng tarqalgan buyruqlar – bu:
Ma’lumotlarni uzatish (пересылка)
buyruqlari
Protsessorni ichida ma’lumotlar uzatish buyrug‘i qaysi
formatda bajariladi?
Registr-registr
Ma’lumotlar uzatish buyrug‘ida adreslash usuli nima uchun
ko‘rsatiladi?
Ushbu usul yordamida buyruqni adres
qismi
operandni
fizik
adresiga
o‘tkaziladi
Shaxsiy kompyuterning shinalari nimani ta’minlab beradi?
Element va qurilmalarning o‘zaro
bog‘lanishini
Mantiqiy surilishda so‘zni qaysi qismi suriladi?
So‘zni barcha qismlari
Siklik arifmetik surilishda so‘zni barcha razryadlari
suriladilar va:
Chiqib
ketgan
razryadlar
teskari
tomonda bo‘shagan joyga kiritiladilar
Ma’lumotlarni o‘zgartirish buyruqlari:
So‘zni taqdim formatini o‘zgartiradilar
Buyruq formatida operatsion qismiga ajratilgan razryadlar
soni nimaga teng?
Barcha amallarni taqdim qilishga yetarli
bo‘lishi shart
XX asrning 40 yillarida hisoblash mashinalarining ishlash
printsiplari kim tomonidan tavsiflangan?
Jon Fon Neyman tomonidan
Kompyuter qurilmalarini boshqaradigan dastur qanday
nomlanadi?
drayver
Ma’lumotlar – bu ?
Kompyuter
kodiga
o‘tkazilgan
axborotdir
Kod adresi – bu:
Buyruqni adres maydonida joylashgan
ikkilik kod
Dastur va ma’lumotlar qayta ishlash vaqtida qayerga
joylashtiriladi?
Tezkor hotiraga
Bajariladigan adres, adresli kod bilan qaysi adreslash usulida
bir xil?
To‘g‘ridan-to‘g‘ri adreslash usulida
Qaysi adreslash usulida adreslash kod maydonida operandni
o‘zi joylashgan bo‘ladi?
Bevosita adreslash usulida
Xotirani yaycheykasida operandni o‘rnida bajariladigan adres
joylashgan bo‘lsa, u qaysi adreslash usuli?
Bilvosita adreslash
Bilvosita adreslash usulni qanday kamchiligi mavjud?
Ikki marotaba xotiraga murojaat qilish
Mikroprotsessor tomonidan qabul qilinadigan bitlarning
yaxlit soni nima deyiladi?
Protsessor razryadligi
Bilvosita registrli adreslash usulida bajariladigan adres
qayerda joylashgan bo‘ladi?
Protsessorni registrlarini birida
Indeksli adreslashda indeksli registrda qanday ma’lumot
joylashgan bo‘ladi?
Xotirani
yaycheykasining
adresiga
nisbatan siljish qiymati
Bir sekunddagi taktlar soni nima debataladi?
Takt chastotasi
Buyruqlar oqimlari bilan ishlaydigan hisoblash tizimlarda
asosiy adreslash usullari – bular:
To‘g‘ridan-to‘g‘ri va nisbiy adreslash
usullari
Nisbiy adreslashda operandni bajariladigan adresiga:
Buyruqlar
hisoblagichidagi
qiymat
qo‘shiladi
Nisbiy adreslash usuli oqimli tizimlarda amalga oshiriladi
ko‘pincha:
Shartli va shartsiz o‘tishlar buyruqlarida
Dasturlariy uzilish tizimiga (DUT) qanday vazifalar
yuklangan?
Uzilishga so‘rov kelganda ushbu vaqt
momentida
ishlayotgan
dasturni
vaqtincha to‘xtatish, so‘rovga xizmat
qiluvchi dasturga boshqaruvni uzatish va
ushbu dastur tugagandan so‘ng uzilib
qolgan dasturni uzilgan nuqtasidan qayta
ishlashini davom etish imkonini berish
Dasturlariy uzilish tizimi – bu:
Apparat va dasturiy vositalarni to‘plami
Uzilish signallar (so‘rovlar) hodisani turiga qarab
quyidagilarga bo‘linadilar:
Ichki va tashqi
Ichki uzilish signallari (so‘rovlari) kelishiga nimalar sabab
bo‘lishi mumkin?
Hisoblash natijasi “0” - ga tengligi
Dasturiy uzilish signallari (so‘rovlari) kelishiga nimalar sabab
bo‘lishi mumkin?
Operatsion
tizimga
foydalanuvchi
dasturining murojaati
Kompyuter
o‘chirilganida
kompyuterning
qaysi
qurilmasidagi ma’lumot ham o‘chib ketadi?
tezkor xotiradagi
Dasturlarni uzilish tizimi nechta ketma-ket kelgan so‘rovlarga
parallel ishlov berishi mumkin?
Birinchi so‘rovga ishlov beradi va ushbu
ishlov tugaguncha boshqa so‘rovlarga
chek qoyadi
Asosiy dastur bajarilish davomida uzilishga so‘rov kelsa
markaziy protsessor o‘sha zahoti ishini to‘xtatadimi?
Navbatdagi buyruq sikli tugashi bilan
markaziy protsessor o‘zini kirishiga
uzilish so‘rovi kelganini tekshiradi va
agar so‘rov kelsa, asosiy dasturni qayta
ishlashini uzadi
Uzilgan dasturga tegishli protsessorni barcha bo‘limlarining
holati qayerda saqlanib qoladi?
Xotiraning stek bo‘limida
Ko‘p protsessorli hisoblash tizimlarning eng katta muammosi
– bu:
Bir nechta protsessorlar bir vaqtning
o‘zida bitta asosiy xotiraga murojaat
qilishlari
Hisoblash tizimlarda xotirani tashkil qilish turlarini
ko‘rsating:
Bo‘lingan va taqsimlangan xotiralar
Bo‘lingan xotirali tizimlarni ko‘pincha quyidagicha
nomlashadi:
Multiprotsessor
Taqsimlangan xotirali tizimlarni ko‘pincha quyidagicha
nomlashadi:
Multikompyuter
Magnit diskni sektorlarga bo‘lish nimani amalga oshiradi?
Ma’lumotlarga murojat qilish vaqtini
kamaytiradi
Fizik ma’noda bo‘lingan xotirali hisoblash tizimlar:
Yagona adresli fazodan foydalanishadi
Parallel hisoblash tizimlarida xotira arxitekturasidan qaysi
biri eng ko‘p qo‘llanadi?
Fizik bo‘lingan xotira
Fizik ma’noda taqsimlangan bo‘lingan xotirali hisoblash
tizimlarda:
Protsessorlarni har biri o‘zini lokal
xotirasiga ega, lekin barchasini adreslar
fazosi yagona
Taqsimlangan xotirali hisoblash tizimlarda har bir protsessor: Uzoqlashgan xotiraga to‘g‘ridan-to‘g‘ri
murojaat
qilishga
ega
emas
va
ma’lumotlar almashinuvini o‘tkazish
uchun
kommunikatsion
tarmoqdan
foydalanadi
Xotira ierarxiyasining sathlar bo‘yicha tog‘ri ketma-ketligini
ko‘rsating:
Mikroprotsessorli
xotira,
registrli
KESH-xotira, asosiy (operativ) xotira,
tashqi xotira
Xotiralarning eng ahamiyatli harakteristikalari:
Sig‘imi va tezkorligi
Asosiy xotirani tezkorligi – bu:
Unga murojaat qilish vaqti
Tashqi xotirani tezkorligi nimalar bilan aniqlanadi?
Tashuvchida ma’lumotni qidirish va
yonma-yon
joylashgan ma’lumotlar
baytlarini ketma-ket o‘qish vaqtlari bilan
Asosiy xotira o‘z ichiga olgan:
Operativ xotirani va doimiy xotirani
Asosiy xotira asosan qaysi xotira mikrosxemalaridan
tuziladi?
DRAM-mikrosxemalardan
17SRAM- xotira mikrosxemalarni kamchiliklarini keltiring:
O‘lchamlari ixcham emas va energiyani
ko‘p sarflaydi
DRAM-xotira mikrosxemalarini afzalliklari – bu:
Kam energiya sarflaydilar va ixcham
bo‘ladilar
Mikroprotsessorli
(registrli)
xotiralar
qanday
mikrosxemalardan tuziladilar?
SRAM-mikrosxemalardan
Asosiy xotiraning doimiy xotira qismida qaysi ma’lumotlar
saqlanmaydi?
Foydalanuvchini dasturlari
Agar M-yaycheykalarga ega bo‘lgan asosiy xotirada, operativ
xotira N-adreslarga ega bo‘lsa (M>N), doimiy xotira qismi
qaysi adres fazosiga ega bo‘ladi?
N-adresdan boshlab M-1-gacha
Registrli KESH-xotiralar tuzilishiga qaysi elementlar asos
bo‘ladilar?
Triggerli SRAM-mikrosxemalari
Bufer xotirani asosiy vazifasi – bu:
Operativ xotirani va tashqi xotiralarni
yoki tashqi qurilmalarni turli tezliklarini
muvofiqlashtirish
Doimiy xotiraga qaysi ma’lumotlar yozilmaydi?
Foydalanuvchining amaliy dasturlari
Foydalanuvchilar orasida doimiy xotiralarni qaysi turi keng
qo‘llanadi?
Flash-lar
Quyidagilardan qaysi biri dasturiy vositalarga tegishli emas? protsessor
Stek xotiradan ma’lumotni o‘qish qoidasini ko‘rsating:
“Birinchi keldi - oxirida ketadi”
Videoadapterning ko‘rsata olish imkoniyati deganda nima
tushiniladi?:
gorizantal va vertikal bo‘ylab chiqarib
bera
olishi
mumkin
bo‘lgan
nuqtalarining soni
Assotsiativ xotirada maʼlumotlarni qidirish yo‘li – bu:
Belgi bo‘yicha
Assotsiativ xotirada adresli qidiruv ishlatiladimi?
Ikkinchi bosqichda ishlatiladi
KESH-xotiralarning asosiy vazifasi – bu:
Protsessorlarni xotiradan ma’lumot yetib
kelishini kutishdan ozod qilish
Zamonaviy kompyuterlarning ba’zilarida uchtadan KESH-
xotiralar (L1, L2 va L3) ishlatiladi Ularning sig‘imlarining
o‘zaro munosabatlarini (katta/kichik) ko‘rsating:
L1KESH-xotiralar o‘zaro yoki protsessor bilan ma’lumotlar
almashinuvini qaysi rejimda amalga oshiradilar?
Sinxron rejimda
L3 KESH-xotira qanday tezliklarda ishlashi mumkin?
Protsessor va xotira tezliklarida
Svoping (swapping) algoritm – bu qanday algoritm?
KESH-xotira asosiy xotira bilan “ol
quda-ber
quad” tamoili bo‘yicha
ma’lumotlar almashish algoritmi
Svoping (swapping) almashinuv algoritmi asosiy xotira va
diskli xotiralar orasida ham tashkil qilsa bo‘ladi Ushbu yo‘l
bilan tashkil qilingan xotira qanday nomlanadi:
Virtual xotira
Ma’lumotlar shinasi nima uchun mo‘ljallangan?
ishlanayotgan axborotni uzatish uchun
Fayl tushunchasi – bu:
O‘zini tarkibi va mo‘ljali bo‘yicha bir
jinsli,
ma’lumotlar
tashuvchisida
joylashgan va tashkillangan, o‘zini
nomiga ega bo‘lgan, operatsion tizimni
boshqaruvidagi ma’lumotlar to‘plami
Vinchester – bu:
KMDT
Magnit diskda o‘qish/yozish jarayonini boshlashda kerakli
pozitsiyani aniqlashning tog‘ri ketma-ketligi – bu:
Sektor→yo‘lak→pozitsiya
Diskni zonalarga bo‘lishdan asosiy maqsadi:
Diskni ichki va tashqi yo‘laklarida
ma’lumotlar yozilishida iloji bo‘lgancha
bir xil zichlikmi ta’minlash
Qattiq diskli xotiralar kompyuterning asosiy xotirasiga
ma’lumot
uzatishda
odatda
qaysi
interfeyslardan
foydalanishadi?
IDE yoki SCSi – interfeyslardan
Optik disk – bu:
Kompakt disk
Flash xotiralarda ma’lumotlarni yozish/o‘qish va o‘chirish
texnologiyasi qaysi xotira turining texnologiyasiga kabi
amalga oshiriladi?
Magnit diskdagi texnologiyaga
Software deganda nima tushiniladi?
kompyuterning dasturiy ta’minoti
Qaysi xotiraga murojaat qilish tezligi eng katta?
registrli xotiraga
RAID- massivlar qaysi hisoblash tizimlarida tashkil
etilmaydilar?
Shaxsiy kompyuterlarda
RAID-massivlar vositalarni qaysi turlaridan tuziladilar?
Apparat va dasturiy vositalardan
RAID-massivlar tarkibiga disklarni qaysi turi kiradi?
Qattiq magnit disklar
Magnitli disk yo‘lagini tashkil yetuvchi sektorlari qanday
hajmga ega?
512 bayt
Magnitli disklar asosida qurilgan, ma’lumotlarni tezkor
kiritish-chiqarish qurilmasi qanday nomlanadi?:
RAID disklar
IS 10646 xalqaro standarti deb e’lon qilingan UNICODE-
kodining uzunligi nechaga teng?:
16 bit
Kompyuterning tashqi tashkil etuvchi qurilmalarni o‘zaro
birgalikda ishlashini ta’minlovchi shinani ko‘rsating
PCI
Tez ishlaydigan grafik port shinasini ko‘rsating
AGP
Ma’lumotlarni ketma-ket uzatuvchi universal shinani
ko‘rsating
USB
4 Gbaytli asosiy xotiraga ega bo‘lgan kompyuterlarda, adres
shinasi necha razryadligi nechiga teng bo‘ladi?
32
8 Gbaytli asosiy xotiraga ega bo‘lgan kompyuterlarda, adres
shinasi necha razryadligi nechiga teng bo‘ladi?:
33
Shinani o‘tkazish imkoniyati bog‘liq:
O‘tkazuvchi liniyalar soniga va takt
chastotasiga
Shinalarni iyerarxik ketma-ketligi – bu:
Tizimli shinalar, tashqi qurilmalar
shinalari, tarmoqlarning shinalari
Kompyuterni shinasiga ulangan komponentlar o‘zaro
muloqotda bo‘lishlari uchun kengaytiruvchi slotga
joylashtiriladi:
Adapter (kontroller) platasi
Kiritish/chiqarish shinasi tizimli shina bilan qanday tugun
orqali bog‘lanadi?
Ko‘prik yordamida
Ushbu ichki interfeyslarni ro‘yxatidan (PCI, ISA, AGP va
EISzamonaviy
kompyuterlarda
qo‘llanilmaydigan
interfeyslarni ko‘rsating:
ISA va EISA
Ushbu interfeyslar ichida parallel portlarni ko‘rsating
LPT-port
RAID qisqartmasi nimani anglatadi?
Magnitli
disklar
asosida
qurilgan,
ma’lumotlarni tezkor kiritish-chiqarish
qurilmasi
USB-interfeysning
topologiyasi
tarmoqlarning
qaysi
topologiyasini eslatadi?
Yulduzsimon topologiya
Tashqi qurilmalarni SCSI-interfeysining eng ahamiyatga ega
afzalligi nimada?
O‘zini kontrolleriga ega bo‘lgani uchun
markaziy
protsessorni
shinani
boshqarishdan ozod qiladi (o‘zini o‘zi
boshqaradi)
Shinadan qanday o‘lchamdagi ma’lumot uzatiladi?
So‘z
Arbitraj muolajasi nimaga asoslangan?
Ustuvorlik tizimiga
Kompyuterda
qo‘llanadigan
ustuvorlik
(приоритет)
tizimining qaysi turlari uchraydi?
Statik va dinamik
Qaysi ustuvorlik (приоритет) tizimda belgilangan ustuvorlik
sath o‘zgarishi mumkin?
Dinamik ustuvorlik tizimda
Registrga yangi ma’lumotni yozish jarayoni qanday
nomlanishi mumkin?
Yuklash
Kelgan (qabul qilingan) turli ma’lumotlarni haqiqiyligini
qaysi majmua ta’minlab beradi?
Shina protokoli
Hardware deganda nima tushiniladi?
kompyuterning apparat qismi
Shina protokollari ikkita sinfga bo‘linadilar:
Sinxron va asinxron protokollariga
Tranzaksiya - bu:
Shinadan
yoki
aloqa
kanaldan
ma'lumotni
o‘qish
yoki
yozish
jarayonida uzatish muolajasi
Kompyuterni kiritish/chiqarish tizimining vazifasi – bu:
Tashqi qurilmalarni kompyuter yadrosi
bilan fizik va mantiqiy ulanishlarga
javobgar
Texnik
ma’noda
kompyuterni
kiritish/chiqarish
tizimi(KCHT):
Kiritish/chiqarish moduli ko‘rinishda
chiqaziladi
Kiritish/chiqarish tizimini (KCHT) kompyuterga ulashda
protsessor va xotira umumiy huquqli usulini nima afzalligi
mavjud?
Soddaligi va arzonligi
Protsessorning qaysi registrida, keyingi bajariladigan
buyruqning adresi yozib turiladi?
PC
Kiritish/chiqarish moduli ko‘pincha asosiy xotira adres
fazosidan foydalanadimi?
Ha
Qaysi adreslash fazosi bir vaqtni o‘zida xotira bilan va
kiritish/chiqarish qurilmalar bilan amallar bajarishga imkon
beradi?
Ajratilgan adreslash fazosi
Ajratilgan adreslash fazosini afzalligi - bu:
Tashqi
qurilmani
adresi
kiritish/chiqarish buyruqlarida qisqa
bo‘ladi va uning uchun deshifratsiya
sxemalari soddalashtiriladi
Kiritish/chiqarish
tizimida
(KChT)
bir
nechta
kiritish/chiqarish modullariga (KChM) ega bo‘lgani uchun
kerakli tashqi qurilma qaysi yo‘l bilan tanlanadi?
Adresni
kichik
razryadlari
tashqi
qurilmani nomerini, katta razryadlari esa
KCHMni nomerini ko‘rsatadilar
Tashqi muhitdan kelgan turli fizik ko‘rinishdagi ta’sirlarni
tashqi qurilma signallarni qaysi turiga aylantiradilar?
Elektrik signallarga
Tashqi qurilmalardagi o‘zgartkichlar elektrik signallarni
qanday signallarga o‘zgartiradilar?
Diskret signallarga
Tashqi qurilmani boshqaruv mantiqini vazifasi – bu:
Ma'lumotlarni uzatish yo‘nalishlariga
qarab tashqi qurilmani ishini boshqarib
turish
Keltirilganlarning qaysi biri Fon Neyman printsiplariga
to‘g‘ri keladi?
dasturni
bajarishda
shartli
o‘tish
imkoniyati
Markaziy protsessor (MP) ni va tashqi qurilmalarning
tezliklarini
farqlanishini
qaysi
tugun
yordamida
muvofiqlashtiriladi?
Bufer xotira yordamida
Kiritish/chiqarish jarayonlarida xato to‘g‘risida qaysi qurilma
ogohlantiradi?
Kiritish/chiqarish moduli
Drayverlar dasturlarning qaysi turiga kiradi?
Tizimli dasturlar
Qaysi kiritish/chiqarish usuli markaziy protsessorni to‘la
nazoratidan o‘tadi?
So‘roqli kiritish/chiqarish usuli
So‘roqli kiritish/chiqarish usulida protsessor navbatda turgan
ma’lumotlar elementini uzatish momentini qaysi tugun
yordamida biladi?
Kiritish/chiqarish modulini holat registri
yordamida
Kompyuterni kiritish/chiqarish usullarini qaysi birida KCHM
tuzilishi eng sodda?
So‘roqli kiritish/chiqarish usuli
Kiritish/chiqarish usullari ichida eng samaradorli usul – bu
Xotiraga to‘g‘ridan-to‘g‘ri murojaat
qilish usuli
Qaysi usulda tashqi qurilmani talabi bo‘yicha markaziy
protsessor kiritish/chiqarish buyrug‘ini bajarish uchun
kiritish/chiqarish moduliga topshiradi va o‘zini asosiy ishini
davom etadi?
Uzilishlar bo‘yicha kiritish/chiqarish
usulida
Besh sathli konveyerning beshinchi bosqichida (C5) nima
amalga oshiriladi?
natijalarni xotiraga yoki registrlarga
yozish
To‘g‘ridan-to‘g‘ri
xotiraga
murojaat qilish usulida
kiritish/chiqarish jarayonni qaysi qurilma to‘la bajaradi?
Kiritish/chiqarish
protsessori
(kontrolleri)
Kiritish/chiqarish
initsializatsiyalash
huquqiga
qaysi
qurilmalar ega bo‘lishlari mumkin?
Markaziy protsessor va tashqi qurilma
Xotiraga to‘g‘ridan-to‘g‘ri murojaat qilish usulini kamchiligi
– bu:
Kiritish/chiqarish modulini tuzilishini
murakkablashtirishi
Eng sodda kiritish/chiqarish moduli - bu:
Kiritish/chiqarish kontrolleri
Qaysi
maqsadda
kiritish/chiqarish
tizimlarni
murakkablashtirish kerak?
Markaziy protsessorni unumdorligini
oshirish uchun
Kiritish/chiqarish porti – bu:
Maxsus elektron sxema
Kiritish/chiqarish portlari ma’lumot almashinuv turiga qarab
qaysi turlarga bo‘linadilar?
Parallel va ketma-ket portlarga
Besh sathli konveyerning birinchi bosqichida (C1) nima
amalga oshiriladi?
bajarilishi kerak bo‘lgan buyruqni
tanlash
Besh sathli konveyerning ikkinchi bosqichida (C2) nima
amalga oshiriladi?
buyruqni dekodlash
Kiritish/chiqarish portlarning barchasi kompyuterni va tashqi
qurilmalarni
tezkorliklarini
muvofiqlashtirish
uchun
o‘zlarining tarkiblarida:
Bufer xotiraga ega bo‘lishlari kerak
Protsessorni registri qaysi formatdagi ma’lumotni vaqtincha
saqlaydi?
So‘zni
Protsessorni registrlarini ishlatish:
Ko‘p maqsadli yoki bir maqsadli
Ko‘p maqsadli registrlar kimlarga keng imkoniyatlar
beradilar?
Dasturchilarga
Mikroprotsessorning eng asosiy registri – bu:
Akkumulyator registri
Arifmetik va mantiqiy amallarning ko‘pi qaysi qurilmalarda
bajariladilar?
AMQ va akkumulyator qurilmada
AMQni asosiy tugunlari – bu:
Summator va yarim summator
Buyruqlar hisoblagichining vazifasi – bu:
Ayna vaqtda dasturning qaysi buyrug‘i
bajarilayotganini va undan keyin qaysi
buyruq bajarilishi kerakligini ko‘rsatib
turish
Odatda buyruqlar hisoblagichiga ma’lumotlar keladilar:
Operativ xotiradan
Dastur
bajarilishidan
oldin
buyruqlar
hisoblagichiga
joylashtiriladi:
Dasturning
birinchi
buyrug‘ining
adresini
Besh sathli konveyerning uchinchi bosqichida (C3) nima
amalga oshiriladi?
operandalarni tanlash
Buyruqlar hisoblagichidagi adres bo‘yicha xotiradan o‘qilgan
buyruq buyruqlar registriga joylashtirgandan so‘ng
hisoblagichdagi nomer:
“+1” ga oshadi
Xotiradan chaqirilgan buyruq bajarilishi boshlanishi bilan
buyruqlar hisoblagichida:
Navbatda turgan keyingi buyruqning
adresi joylashadi
Qaysi vaziyatda buyruqlar hisoblagichida adreslarni tabiiy
ketma-ketlik o‘zgarishi buzilishi mumkin?
Dasturga shartli yoki shartsiz o‘tishlar
nazarda tutilgan bo‘lsa
Xotirani adres registri tizimli shinani qaysi bo‘limiga
ulangan?
Adreslar shinasiga
Xotiradan buyruqni tanlash davomida xotirani adres
registridagi adres yana qaysi registrlarda saqlanib turadi?
Buyruqlar hisoblagichida
Xotirani adres registridan kelgan adres deshifratsiyalashdan
o‘ta boshlaganda qanday voqea sodir bo‘ladi?
Buyruqlar hisoblagichidagi nomeriga
“+1” qo‘shiladi
Buyruqlar registri qaysi tugunga buyruqni uzatadi?
Buyruqlar deshifratoriga
Bayroq registrining vazifasi – bu:
Dastur bajarilishi davomida ba’zi
holatlarning natijalarini saqlash
Ikkita so‘z ustida amal bajarish uchun bufer registrlarga qaysi
tugunlardan ushbu so‘zlar uzatiladilar?
Operativ xotiradan va akkumulyatordan
Bufer registrlardan dasturchilar foydalanishi mumkinmi?
Imkoni yo‘q
Takt impulslar generatorini chastotasi katta/kichikligi
kompyuterni unumdorligiga ahamiyati bormi?
Bor
Kompyuterni turli qismlarini to‘g‘ri va kerakli vaqtda
ishlatishga qaratilgan sinxrosignallarni ishlab chiqazadi:
Taymer
Protsessorning tarkibiga qaysi qurilmalar kiradi?
Arifmetik mantiqiy qurilma, boshqaruv
qurilma va registrli xotira
Protsessorlar asosan qanday tugunlardan tuzilgan?
Registrlar, summatorlar, deshifrator,
mikrodasturli avtomat va ichki shinadan
Protsessorning boshqaruv qurilmasi – bu:
Kompyuter qurilmalarini boshqaruvchi
protsessorning qismi
Buyruqlarning ancha ko‘p turlariga ega bo‘lgan protsessorlar
arxitekturasini ko‘rsating:
CISC
VLIW-arxitekturasini qaysi arxitekturaga o‘xshatsa bo‘ladi?
Superskalyar arxitekturaga
EPIC-arxitekturali protsessorlar qaysi arxitekturani davomi
hisoblanadi?
VLIW-arxitekturani
Zamonaviy kompyuter tizimlarga qo‘yiladigan eng asosiy
talab – bu:
Unumdorlikni oshirish
Kompyuter tizimlarining unumdorligini oshirishning asosiy
texnologiyalarni sanab o‘ting:
Konveyerlash,
superskalyarlash,
matritsali va vektorli protsessorlarni
qo‘llash, dasturlarni dinamik bajarish
texnologiyasi,
HYPER-threading
texnologiyasi (HT)
Besh sathli konveyerning to‘rtinchi bosqichida (C4) nima
amalga oshiriladi?
buyruqni bajarish
| 