|
“Ilm-fan muammolari tadqiqotchilar talqinida”Bog'liq “Ilm fan muammolari tadqiqotchilar talqinida” mavzusidagi 14 sonli 10, 15-ma\'ruza, @aydostlewmuratov (1), Mashhur Internet brauzerlari, QR Res Konstituciyasi, Kurs ishi512, Mavzu. Bozor segmentasiyasi va tovarni bozorda pozitsiyalashtiri, Qo15985, Psixologiya tarmoqlari, YUZI, VRE3, ABI2“Ilm-fan muammolari tadqiqotchilar talqinida”
mavzusidagi 14-sonli respublika ilmiy konferensiyasi
9
Tuproq unumdorligi - tuproqning suv, oziq moddalar va boshqa qo’shimchalar
bilan taʼminlash xususiyati. Tuproq togʻ jinslaridan unumdorligi bilan farq qiladi.
Unumdor tuproqlarda insonga asosiy oziq-ovqat mahsulotlarini beruvchi qishloq
xoʻjaligi oʻsimliklari yetishtiriladi. Yer faqat unumdorlik xususiyati tufayli qishloq
xoʻjaligida ishlab chiqarish vositasiga aylangan. Tuproq unumdorligi tuproq hosil
qiluvchi omillar: iqlim, relyef, tuproq hosil qiluvchi jinslar, tabiiy va madaniy
oʻsimliklar bilan uzviy bog’liq ammo, unumdorlik darajasida ayniqsa, yerdan
foydalanish xarakteri katta ahamiyatga ega. Tuproq unumdorligining eng muhim
omillari: oʻsimlik rivojlanishi uchun zarur oziq moddalar yetarli miqdorda boʻlishi,
oʻsimlik oʻzlashtirishi mumkin boʻlgan namning mavjudligi, yaxshi tuproq
aeratsiyasi tuproqning granulometrik tarkibi, struktura holati va tuzilishi, zaharli
moddalar (kislota, ishqor, tuz va xokazo) miqdori, tuproq reaksiyasi va boshqalardan
iborat. Bu xususiyatlar yig’indisi tuproqning madaniylashganlik holati darajasini
belgilaydi. Unumdorlikning barcha elementlari bir-biri bilan chambarchas bogʻliq.
Bu elementlardan birortasining oʻzgarishi boshqalariga ham taʼsir koʻrsatadi. Har xil
oʻsimliklarning Tuproq unumdorligiga talabi turlicha boʻlganligi sababli va oʻsimlik
biologiyasiga bogʻliq holda bir tur oʻsimlik uchun unumdor hisoblangan tuproq
boshqa tur uchun unumdor boʻlmasligi mumkin.
Ma’lumki, global iqlim o’zgarishlari hamda antropogen holatlarning faollashishi
tuproq qatlami va undagi biologik xilma-xillikni saqlab qolish ayrim muammolarni
keltirib chiqarmoqda. Insoniyat yer yuzasidagi eng katta va tengi yo’q bo’lgan
moddiy boyligi tuproq va uning unumdorlik holatini saqlab qolish va uni oshirib
borishga qaratilgan ilmiy tadqiqot ustida tinmay ishlashiga to’g’ri keladi. Olimlar bu
borada
ko’plab tatqiqotlar o’tkazib, ma’lum darajada muvaffaqiyatlarga
erishmoqdalar. Biroq tuproq unimdorligini saqlash va oshirishda noan’anaviy oziq
moddalaridan foydalanishning samarasi to’g’risida yetarli tadqiqotlar olib
borilmagan. Bugungi kunda dunyo bo’yicha qishloq xo’jaligi sohasida mavjud
resurslardan oqilona foydalanish, tuproq unimdorligini saqlash va oshirib borish bilan
birga ekinlarni oziqlantirish hamda qo’shimcha oziqlantirishda mineral o’g’itlardan
|
| |
