• (Krit oroli qadim dunyoning shaharlari devorlar bilan oYalmagan yagona joyi blgan bo’lsa kerak). Hind vodiysidagi Xarappa sivilizatsiyasi qishloq xo’jaligi
  • qo’shimcha ravishda tuya, bug’doy va paxtani meros qilib olgach, insoniyat




    Download 4.28 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet263/365
    Sana15.10.2022
    Hajmi4.28 Mb.
    #27258
    1   ...   259   260   261   262   263   264   265   266   ...   365
    Bog'liq
    Jahon-ijtimoiy-iqtisodiy-geografiyasi-
    betlik3, nimatov-audit-oraliq, 17maktab Talabnoma, 1-mavzu, komil-xorazmiy-g-azalnavisligining-adabiy-estetik-omillari (1), 4, Builder, Kiberhuquq javoblari yakuniy, 1-maruza, 2-maruza, 19 ASRDA GIGIYENASI TARIXI, Mustaqillik yillarida davlat boshqaruvi tizimida amalga oshirilg-fayllar.org
    qo’shimcha ravishda tuya, bug’doy va paxtani meros qilib olgach, insoniyat 
    tarixida birinchi blib dunyoning eng yirik daryosi bo’ylaridagi subtropik vodiydagi 
    allyuvial tuproqda omochli sug’oriladigan dehqonchilikka tgan. Misr bilan 
    rnatilgan aloqalar va u bilan raqobatlashuv Mesopotamiya sivilizatsiyalari 
    rivojlanishida muhim ro’l o’ynagan.
    Krit madaniyati - egey-ellin madaniyatining ilk chog’i gullab-yashnashiga 
    Misr va Mesopotamiya bilan qo’shni ekanlik (orol dengizlari uchun qulaylik) 
    bilan birga ko’chmanchilar hujumidan himoyalanganlik ham yordam bergan 
    (Krit oroli qadim dunyoning shaharlari devorlar bilan oYalmagan yagona joyi 
    blgan bo’lsa kerak). Hind vodiysidagi Xarappa sivilizatsiyasi qishloq xo’jaligi 
    ekinlari xilma-xilligi, baquwat tortish kuchiga (qo’tos, fil) ega bo’lishi, omochli 
    dehqonchilikka tez tgan blishiga qaramay, mintaqadan tashqari 
    madaniyatlardan uzilib qolganligi oqibatida sust rivojlangan. Arxeologlar 
    tomonidan aniqlangan Xarappa madaniyati rivojlanishining avj nuqtasi Hind


    deltasi va Fors korfazining yelkanli kemachiligi rivojlanishi davriga to ’g ’ri keladi.
    Ko hna dunyoning subtropik sivilizatsiyalaridan eng oxirgisi Xitoydagi Veyxe- 
    X uanxe m adaniyati blgan. U shbu o choq 0 ’rta S harq va 0 ’rta yer dengizidan. 
    Hindistondan Yer yuzidagi eng o ’tib b lm as to g ’lar va sah ro lar bilan ajratilgan 
    blib, shimol to m o n d an unga m u tta s:l mg il va m ojar k chm anchilari tahdid 
    solar edi. (Buyuk Xitoy devori shu n a q s a d d a qurilgan edi). D astlabki Xitoy 
    sivilizatsiyalarining rivojlanishi ular B aq triy ad an baqu v v at va chidam li tuya 
    keltirganlaridan s o ng te zla sh d i. Ular S a m a rq a n d . Buxoro va F ors (P ersiya) 
    davlatiga karvon yo ’llaridan qatnay boshlashdi.
    Afrikadagi dehqonchilik o ’choqlaridan faqat G arbiy Afrika m adaniyatlari — 
    Niger daryosi burilishida — eram izdan avvalgi I ming yillikda erishdi. Bu makonni 
    Nil daryosi va 0 ’rta yer dengizidan ulkan Sahroi Kabir ajratib turar edi. Bu sa h ro d a 
    piyoda tib b lm as edi. yuk tashuvchi hayvonlar e s a bu yerda yq edi. Shu 
    sababli bu yerda omochli dehqonchilikKa ham tilmagan. F aq at VII-VIII asrlard a 
    bu yerlar ara b la r tom onidan o ’zlashtirilgach. Niger m adaniyati rivoj topdi, bu 
    yerda tuyalar boqilib, sa v d o ayirboshlashi ylga qyildi.
    Yangi D unyodagi dehqonchilik o choqlari ham alohida holda yirik tortish 
    kuchi b  lm agan bir sh a ro itd a rivojlandi. M ezoafrikada va M arkaziy P e ru d a
    dastlabki ilk sinfiy sh a h a rla r eram izning I ming yilligida shakllandi va VIII-IX 
    asrla rg a kelib gullab-yashnadi.
    Bu m adaniyatlarning kplab yutuqlari Khna Dunyo yutuqlarini takrorlagan 
    yoki ulardan zib ketgan: m aya piram idalari Misr ehrom lariga juda  xshash, 
    am m o y a s s i to m la rig a ib o d a tx o n a la r  rn a tilg a n ; b atafsil re ja la s h tirilg a n
    sh a h arlar va hozirgi p ay tg ac h a yetib kelgan inklar qal’alari; P a ra k a s a (Peru)ning 
    noyob matolari v a har ikki  choqda rivoj topib, jahon durdonalari xazinasidan
    o nn olgan  ziga xos m ad an iy at nam unalari; m atem atika. a stro n o m iy ad a g i 
    tatsteklarning 365 kunlik eng aniq taqvimi), tibbiyotdagi (ayniqsa, jarrohlik va 
    farm akopeyada) hayratlanarli yutuqlar va hokazolar.
    A m m o m a d a n iy a tn in g ayrim s o h a la rid a A m erika m a d a n iy a tla ri o rtd a 
    qolgan: h a r ikki  c h o q d a g ildirakm bilishm as edi: M e zo a m erik a d a oltin va 
    kum u sh d an s a n a t nam unalari yaratilgan holda b ro n za g ach a yetib b orishm agan 
    va fa q a t v u lq o n sim o n s h is h a - o b s id ia n d a n qurol va a s b o b la r y a s a s h d a
    m ukkam m alikka enshilgan; qadimgi peruliklar mis qotishm alaridan foydalanish 
    sirlarini bilishgan, am m o z yozuvlariga e g a b lm agan va piktografiyaning 
    b o sh la n g ’ich bosq ich ig a yetib borishgan.

    Download 4.28 Mb.
    1   ...   259   260   261   262   263   264   265   266   ...   365




    Download 4.28 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    qo’shimcha ravishda tuya, bug’doy va paxtani meros qilib olgach, insoniyat

    Download 4.28 Mb.
    Pdf ko'rish