|
JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONSBog'liq 28-18-PB (1) Axborot xati konf. ADU, Mayers- Briggs qo\'shimcha, 36-qo\'shma qaror, 27.04.2022, Oila tushunchasi, uning turlari va shakillari, fHy1I56Pj1m1Sqci4f9q3e28B9S0AiBM, dars ishlanma, 11-21-ALGORITMIK TILLAR VA DASTURLASH, Мустақил ишни ташкиллаштириш, Иқтибослик учун, Документ Microsoft Word, Calendar plan-RAQAMLI VA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI (2), статья, Исмаилова Н С , Шагазатов У У Жахон иқтисодиёти ва халқаро (1), A5JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS
WSRJournal.com
Volume – 5_ Issue-4_May_2022
68
paydo bo`la boshlaydi. Shuning uchun ham o`ziga xos ma‘no kasb etadigan
o`xshatishlarni lingvistik mezonlar asosida o`rganish maqsadga muvofiq. Bizga
ma‘lumki, Adabiyotlarda har qanday o‘xshatish munosabati tilda ifodalanar ekan,
albatta, to‘rt unsur nazarda tutiladi,[2] ya‘ni: 1) o‘xshatish subyekti; 2) o‘xshatish
etaloni; 3) o‘xshatish asosi; 4) o‘xshatishning shakliy ko‘rsatkichlari. O`xshatishlar
xalqning turmush tarzi, tafakkuri, mentaliteti bilan bog‘liq bo‘lganligi sababli o‘zida
pragmalingvistik xususiyatlarni qamrab olgan. Aynana bitta o`xshatish turli
xalqlarda turli ma‘nolarda namoyon bo‘ladi. O‘xshatishlarni nutqiy akt nazariyasi
(NAN)jihatidan tahlil qilamiz.
NAN to`liq bir ta‘limot sifatida ingliz mantiqshunosi J. Ostin va amerikalik
psixolog J.Syorl ishlarida shakllandi. Nutqiy akt(NA) so`zlovchining(tinglovchiga)
ma‘lum muhitda, aniq maqsadda murojaatidir. NA muloqotning eng kichik minimal
birligidir. [3]
Qo`y etaloni bilan bog`liq o`xshatish ikki xil nutqiy vaziyatda ishlatiladi.
Birinchisi qo`yday eyilganda og`ir-bosiqlik nazarda tutilsa, ikkinchisida esa
bo`yso`nuvchanlik, bo`shlik ma`nolarida illat sifatida qaraladi. Bu kabi holatlarni
yuzaga chiqarishda vaziyat omili birlamchi hisoblanadi. Shuningdek o`xshatishlarda
boshqa unsurlar (vosita, o`xshamish) implitsit ifodalanagani holda o`xshatish etaloni
faqat eksplitsit ifodalanmog`i shart. Ya‘ni biz otday chopqir demasdan nutqiy
vaziyatga qarab otday shaklida ishlatishimiz mumkin. Bizga ma‘lumki, ot qadimdan
ulug`vor jonivor hisoblangan. Shu sababli uning ko`plab xususiyatlari
o`xshatishning vujudga kelishiga asos bo`lib xizmat qilgan. Aloqa-aralashuvda
o`xshatishdagi boshqa unsurlar tushib qolganda ot bilan bog`liq o`xshatishning qaysi
biri tasvirlanayotganini biz ayni paytdagi nutqiy muloqot vaziyatidan bilamiz.
Boshqa hollarda esa komponentlarsiz o`xshatishning ma‘nosi to`liq yuzaga
chiqmaydi. Shuningdek, bizning ongimizda, tafakkurimizda narsa va predmetlar,
hayvonlarning belgilari mujassamlangan tasvirlar mavjud. O`xshatishlarda esa ana
shu tasvir semalaridan eng ustuvorlari tanlab olingan. Bu tanlov xalq bilan ,millat
bilan shakllangan.
|
| |
