Kafedrasi tagayev umid rustamovich




Download 1.22 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/17
Sana22.09.2022
Hajmi1.22 Mb.
#26236
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17
Bog'liq
yarimotkazgich monokristallarning jonaltirilganligi va simmetriyasini aniqlash metodlari

Miller indekslari 
Kristallarning anizotropiyasi, ularda turli yo’nalishlarda fizik 
xossalarni turlicha bo’lishi, shu yo’nalishlarni farqlash uchun ma`lum bir 
belgilashlar zarur ekanligini ko’rsatadi. 1 - rasmda kristall panjarasi 
tasvirlangan, undan ko’rinib turibdiki 0

0 va О
1
А kesib o’tuvchi tekisliklar 
turli yo’nalishga ega va ular translyasion vektorlarga nisbatan turlicha 
joylashgan. 


11 
Bunday tekisliklarni farqlash uchun Miller indekslari belgilaridan 
foydalanamiz. Ushbu indekslar qanday topilishini quyida ko’rsatib o’tamiz. 
Koordinatalar o’qini shunday tanlab olamizki, ular elementar katakning 
translyasion vektorlari bilan ustma-ust tushsin (2 - rasm). Bizga (ABC) 
tekislik indekslarini topish kerak bo’lsin. Uning uchun dastlab biz tekislikni 
koordinata o’qlari bilan kesishgan joylarinini topamiz. Koordinata o’qlarini 
bir uzunlik birligi o’sha o’qda yotuvchi translyasion vektor uzunligiga teng 
bo’ladi. Bunday turli masshtabdagi koordinata o’qlarini tanlash, 
belgilashlarni osonlashtiradi. (m, n, р) sonlari topilgandan keyin o’sha 
tekislikning Miller indeksini aniqlash mumkin. Uning uchun (m, n, р
sonlarining teskari nisbatlari yoziladi, ya`ni 1/m : 1/n : 1/p va shu nisbatga 
teng bo’lgan eng kichik butun sonlar yoziladi, masalan u sonlar h; k; l 
bo’lsin. Demak, h : k : l = 1/m : 1/n : 1/p ushbu holda (h, k, l) sonlar ABC 
tekislikning Miller indekslari deb ataladi.
Elementar katakdagi tugun koordinatalari holatini aniqlash uchun ham 
belgilash qabul qilingan. Tugunlar translyasion vektorlarning qancha qismini 
tashkil etsa, o’sha sonlar bilan belgilanadi. Kristall tuzilishlar tavsifi 
keltirilgan jadvallarda oldin odatda, elementar katak turi va o’lchamlari 
beriladi, keyin tugunlar koordinatalari keltiriladi. 

Download 1.22 Mb.
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17




Download 1.22 Mb.
Pdf ko'rish