Kiberjinoyatchilik
va uning keng
tarqalish
sabablari
Kiber jinnoyat bu
—
kompyuter
va
tarmoqning
birgalikdagi aloqasi ostida sodir etiluvchi jinoyat. Kompyuter
jinoyat paytida maqsadli
yoʻnaltirilgan qurol vazifasini bajarib beradi. Kiberjinoyat kimningdir xavfsizligi va
moliyaviy saviyasiga zarar yetkazish maqsadida sodir etiladi.
Maxfiy
maʼlumotlar qonuniy tarzda himoyalangan holatda yuz beruvchi kiberjinoyatlar bilan bogʻliq koʻpgina
jinoyatlar mavjud. Xalqaro miqyosda hukumat ham, nodavlat subyektlar ham kiberjinoyatlar, jumladan,
josuslik,Abduvaliyev sila
moliyaviy
oʻgʻirlik
va boshqa transchegaraviy jinoyatlar bilan
shugʻullanadi. Xalqaro
chegaralarni kesib
oʻtuvchi va kamida bitta milliy davlatning xatti-harakatlarini oʻz ichiga olgan kiberjinoyatlar
baʼzan kiberurush deb ataladi. Uorren Baffet kiberjinoyatni „insoniyatning birinchi raqamli muammosi“ deb
taʼriflaydi va „insoniyat uchun real xavf tugʻdiradi“, deya qoʻshimcha qilib oʻtadi.
2014-yilda chop etilgan hisobotda (McAfee homiyligida) jahon iqtisodiyotiga yetkazilgan yillik zarar 445 milliard
dollarni tashkil qilgan. Cybersecurity Ventures tomonidan 2016-yilgi hisobotda kiberjinoyatlar natijasida
yetkazilgan global zararlar 2021-yilga kelib yiliga 6 trillion dollargacha, 2025-yilga kelib esa 10,5 trillion
dollargacha
koʻtarilishi bashorat qilingan edi.
2012-yilda AQShda onlayn kredit va debet kartalaridagi firibgarlik oqibatida taxminan 1,5 milliard dollar
yoʻqotilgan. 2018-yilda
Strategik va xalqaro tadqiqotlar markazi
(CSIS) tomonidan
McAfee
bilan hamkorlikda
oʻtkazilgan tadqiqot shuni koʻrsatadiki, har yili global YaIMning qariyb bir foizi, yaʼni 600 milliard dollarga yaqini
kiberjinoyatlar tufayli
yoʻqoladi.
Jahon Iqtisodiy Forumi
2020 Global Risk hisobotida uyushgan kiberjinoyatlar
idoralari jinoiy faoliyatni onlayn qilish uchun kuchlarni birlashtirayotganini tasdiqladi, shu bilan birga ularning
aniqlash va jinoiy javobgarlikka tortilish ehtimoli AQShda 1 foizdan kamroqni tashkil qiladi
[
|
