Kommunikasiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

294 
HTML faylning URLi www.someSchool.edu/ someDepartment/home.index 
bo’lsin. Klient va server o’rtasida almashish jarayoni quyidagi qadamlardan iborat 
bo’ladi: 
1.
HTTP-klient www.someSchool.edu server bilan 80 nomerli port orqali TCP-
ulanishni initsializatsiyalaydi. 
2.
HTTP-klient birinchi qadamda o’rnatilgan TCP-ulanish bilan ajratilgan, 
so’ng so’rov bazaviy HTML-fayl someDepartment/home.index ga yo’ldan 
foydalanadi. 
3.
HTTP-server belgilangan ulanish bilan biriktirilgan soket orqali so’rov 
qabul qiladi, ob’yektni o’chiradi someDepartment/home.index, ob’yektni ulovchi 
javobini shakllantiradi va uni klienetga soket orqali jo’natadi. 
4.
HTTP-server TCP-ulanishni yopadi (ulanishni yakuniy ajratish shundan 
keyin amalga oshadi, qachonki server ob’yektni samarali uzatish amalga 
oshganligi haqida axborotni olsa). 
5.
HTTP-klient server javobini qabul qiladi. TCP-ulanish tugullanadi. Klient 
yetkazilgan ob’yekt bazaviy HTML-fayl hisoblanganligi belgilangan xabarlarni 
qayta ishlaydi. Klient faylni yopadi, uni qayta ishlaydi va 10 ob’yektga (JPEG-
faylov) murojaat ajratadi. 
6.
1-4 qadamlar har bir 10 ob’yekt uchun takrorlanadi. 
Web-sahifalar qabul qilingach brauzer uni ekranda aks ettiradi. Turli 
brauzerlar bir va o’sha web-sahifalarni turlicha interpretatsiyalashi mumkin. HTTP 
protokoli web-sahifalarni vizuallashtirish usuli bilan hech qanday bog’lanmagan. 
RFC 1945 va RFC 2616 hujjatlarda berilgan spesifikatsiyalar klient va server 
o’rtasida faqatgina axborot almashish usulini yoritadi.
Enda klient tomonidan web-sahifani so’rash vaqtidan uni uzatish tugaguncha 
o’tgan vaqt intervali kattaligini baholaymiz. Bu yerda biz vaqt aylanishi (Round-
Trip Time, RTT) tushunchasidan foydalanamiz, ya’ni bu kichik uzunlikli 
paketlarni klientdan serverga va teskari uzatish uchun talab etiladigan vaqtdir. 
Vaqt aylanishi o’zida tarqalish kechikishi, kutishva qayta ishlashlarni namoyon 

295 
etadi. Foydalanuvchi gipermurojaatni kursor bilan bosganda nima ro’y berishini 
ko’rib chiqamiz. 25.2-rasmda berilganidek, brauzer web-server bilan TCP-
ulanishni ko’rsatadi, bu uchtalik «qo’l siqish» dan keyin o’rnatiladi: klient 
serverga katta bo’lmagan TCP-segmentni jo’natadi, server o’xshash segment bilan 
javob beradi va yakunda, klient serverga yana bir segment – tasdiqlanishni 
jo’natadi. Segment bir martalik almashinuvi uchun vaqt aylanishiga teng vaqt talab 
etadi. Oxirgi segment bilan birga klient serverga o’zining so’rovini jo’natadi. Bu 
o’zaro ta’sirlashuv fragmanti vaqt aylanishida kechikishni chaqiradi. Shu tarzda, 
yig’inda javob vaqti ikkilangan vaqt aylanishidan va bazaviy HTML-faylni uzatish 
vaqtidan yig’iladi. 
25.2-rasm.HTML-fayl so’roviga javob vaqtini baholash.

Download 11,41 Mb.