p - n o‘tish bilan boshqariluvchi maydoniy iranzistorlar




Download 0.51 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/4
Sana04.08.2023
Hajmi0.51 Mb.
#78029
1   2   3   4
Bog'liq
elektronika 10 MDYa (1)
F2RHiywULrwp938yYOLdq6tmEAaxlClEPr4riDad (1), Oliy-talimda-matematika-fanlarini-oqitish-metodikasi, 2 5332514769171648861, 10-sinf olimpiada, 5-sinf geografiya uzb, Документ Microsoft Word, 4296-Текст статьи-10702-1-10-20220205, 3 52 01 02 Аппарат ва дастурий таъминот созловчиси УД OZGARTIRILGAN, O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikasiy, jfjnjh
p - n o‘tish bilan boshqariluvchi maydoniy iranzistorlar  
Tuzilishi va ishlash prinsipi. p-n o’tish bilan boshqariluvchi n - kanalli MT tuzilmasining 
ko‘ndalang kesimi va uning shartli belgilanishi 6.1-rasmda keltirilgan. Ikkita simmetrik zatvorli 
M ining ishlash prinsipini ko‘rib chiqamiz. 
6.1-rasm. n - kanali p-n o‘tish bilan boshqariluvchi MT tuzilmasining ko‘ndalang kesimi (a), 
tranzistorlami shartli belgilanishi (b) va ikkita simmetrik zatvorli MT tuzilmasi (c). 


Istok - stok orasidagi boshqariluvchi soha ingichka n - turli o‘tkazuvchi kanalni tashkil etadi. 
Kanal yon tomonlari zatvor hosil qiluvchi ikkita p - yarimo‘tkazgich sohalar bilan 
chegaralangan. Tranzistorda zatvor uzunligiga teng bo‘lgan masofa - kanal uzunligi L, ikkita p-n 
o‘tishning fizik chegaralari orasidagi masofa bilan aniqlanuvchi kanalning texnologik qalinligi 
d0 va unga perpendikular yo‘nalishdagi kanal kengligi deb ataluvchi parametrlar bilan 
ifodalanadi. Tok o‘tkazuvchi kanal kengligi nosimmetrik p-n o‘tishlaming (Na»N d) 
kambag‘allashgan sohalari orasidagi masofaga teng: 130 d = d0-2 A 0, bu yerda, A0- teskari 
siljitilgan p - n o‘tish kambag‘allashgan sohasi kengligi (shtrixlangan sohalar). 
Bu holda: 
Istok tomonda tok o‘tkazuvchi kanal qalinligi (6.1) ni e’tiborga olgan holda 
ga teng bo’ladi.
M ining ishlash prinsipi Uzi va USi qiymatiari o‘zgarganda p-n o‘tish kambag‘allashgan sohalari 
kengligining o‘zgarishiga asoslanadi. Bu esa o‘z navbatida, kanal sohasi kengligining, uning 
o’tkazuvchanligining va stok tokining o‘zgarishiga olib keladi. Tranzistorga tashqi kuchlanishlar 
berilmaganda kanal uzunligining boshidan oxirigacha kanal ko‘ndalang kesimi birdek bo’ladi 
(6.2a-rasm). Zatvorlarga kuchlanish berilganda p-n oiishlar teskari siljiydi, natijada p-n 
oiishlaming kambag‘allashgan sohalari kanal tomonga kengayadi, kanalning ko‘ndalang kesimi 
kanalning uzunligi bo‘ylab bir xil torayadi. Zatvorlardagi kuchlanishlar Uzi berkitish 
kuchlanishiga) teng boiganda kambag‘allashgan sohalar chegaralari ustma-ust tushadi, kanal 
kengligi nolga teng boiadi (6.2b-rasm).
Bunda texnologik parametr d0 bevosita oichanuvchi elektr parametr - d=0 boigandagi berkitish 
kuchlanishi (6.2) ifodadan aniqlash mumkin.
Ishchi rejimda Usi>0, shuning uchun kanal orqali elektronlaming istokdan stokka yo‘nalgan 
dreyf harakati boshlanadi, ya’ni kanal orqali stok toki Is oqadi. Usi kuchlanish manbaining 
ulanishi p-n oiish kengligi ga ham ta’sir etadi. Tranzistor umumiy istok sxemada ulanganligi 
uchun istok potensialini USi ga teng deb qabul qilamiz. Endi kanalning ixtiyoriy kesimida p-n 
oiishdagi kuchlanishlar yig‘indisi Uzi (x)= Uzi + USi{x) ga teng, ya’ni istokdan stokka ortib 


boradi. Natijadap - (6 . 1) (6.2) n o‘tish kengligi ortadi, kanal kengligi esa stokka yaqinlashgan 
sari ponasimon ko‘rinishda kamayib boradi. 
6.2-rasm. UZi va USi kuchlanishlaming turli qiymatlarida zatvorlar orasidagi kanal ko‘ndalang 
kesimining o‘zgarishi. 
Shunday qilib, kanaldan oqayotgan tokni Uzi va Usi kuchlanishlami o‘zgartirib boshqarish 
mumkin. Bunda Uzi kanal ko‘ndalang kesimini, Usi esa kanal uzunligi bo‘ylab ko‘nda!ang 
kesim va tokni o‘zgartiradi. Istok tomonda kanal kengligi berilgan Uzi qiymati bilan, stok 


tomonda esa U7j+ USi kuchlanishlar yig‘indisi bilan aniqlanadi. Usi qiymati ortishi bilan 
kanalning «ponasimonligi» ko‘payib, kanal qarshiligi ortadi. 

Download 0.51 Mb.
1   2   3   4




Download 0.51 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



p - n o‘tish bilan boshqariluvchi maydoniy iranzistorlar

Download 0.51 Mb.
Pdf ko'rish