|
Parallel qayta ishlash jarayonida kompyuter qurilmalarining roli. Ma’lumotlarni taqdim qilinishi va buyruqlarni bajarilishi
|
| bet | 2/7 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 1,19 Mb. | | #230308 |
Parallel qayta ishlash jarayonida kompyuter qurilmalarining roli. Ma’lumotlarni taqdim qilinishi va buyruqlarni bajarilishi
Muammolarni paydo bo’lish sababini tushunish uchun dastavval “oddiy” kompyuter qanday tuzilganligini ko’rib chiqamiz. Biz foydalanuvchi ko’zi bilan oddiy kompyuterni super kompyuter sifatida ko’ramiz va uning yutuq va kamchiliklarini ko’rib chiqamiz. Kompyuterdagi eng asosiy ma’lumotli element so’z hisoblanadi. Har bir so’z o’zida tartiblangan bitlar to’plamini ifodalaydi. So’z baytlarga bo’linishi mumkin. Bayt tartiblangan 8 bit ga teng. So’zdagi bitlar soni so’zning uzunligi deyiladi. Muayyan kompyuterlar bir xil so’zga va bir xil so’z uzunligiga ega bo’ladi. Turli xil kompyuterlar turli xil so’z uzunligiga ega bo’lishi mumkin. Misol uchun shaxsiy kompyuterlarda so’z bir baytdan iborat bo’lsa, Sgau-1 kompyuterida so’z 64 bitdan iborat. Agar so’zga qandaydir ma’lumot yozilsa, bu shuni anglatadiki, so’zning har bir biti qabul qilishi mumkin bo’lgan 0 yoki 1 bilan fikrsirlangan bo’ladi. So’zning barcha bitlarining to’plami so’zning tashkil etuvchisini aniqlaydi. So’zlarning to’plamini saqlaydigan qurilma xotira deb nomlanadi. U kompyuter bajaradigan vazifasi, yoki kompyuter tipidan kelib chiqqan holda oddiy yoki murakkab, bir xil qurilmali yoki turli xil qurilmali bo’lishi mumkin. Barcha so’zlar o’z nomiga ega bo’ladi. So’zning nomi adres bilan nomlanadi. Ma’no aniqlagan adres strukturasi xotira strukturasini aks ettiradi. Har xil so’zlar har xil adreslarga ega bo’ladi. Har bir adres muayyan fizik joy – xotira bilan bog’langan bo’ladi. Istalgan kompyuterning asosiy vazifasi xotirada saqlanadigan ma’lumotlarni qayta ishlashdan iborat. U alohida so’zdan tuzilgan, bir xil ma’noli, oddiy funksiya ketma – ketliklari bajarilishi kabi amalga oshiriladi. Qoida shunday, barcha funksiyalar ko’pi bilan 2 ta argumentdan iborat. Funksiyalar so’zni to’laligicha yoki so’zning qismlarini ishlatishi yoki ularni o’zgartirishi mumkin. Umumiy holda aytilganda, har xil kompyuterlar har xil foydalanadigan funksiylar to’plamiga ega bo’loladi. Biroq ushbu to’plamlar ko’pincha funksional tomondan qisman yoki butunlay mos tushadi va faqatgina amalga oshirish texnikasi bilan farqlanadi. Ayniqsa, sonlar ustida oddiy arifmetik amallar (qo’shish, ayirish, ko’paytirish vahokazo), bitlar ustida mantiqiy operatsiyalar (konyunksiya, dizyunksiya vahokazo) keng tarqalgan funksiyalardir. Odatda kompyuter terminologiyasida barcha funksiyalar operatsiyalar deb nomlanadi, argument qiymati, ba’zan argumentning o’zi ham va hattoki argument ichidagi so’z adresi operandlar hisoblanadi. Xotiradagi operatsiyalardan tashqari, kompyuter ma’lumotlarni qayta ishlovchi tashkiliy jarayonlar bilan bog’langan amallarni ham bajarishi kerak. Kompyuterning mumkin amallari tizimining mashina buyrug’ida yoziladi. Har qanday ma’lumot, mashina buyrug’i ham so’zlar kabi yoziladi. Buyruq ta’rifi operatsiya kodlari va operandlarni o’z ichiga oladi.
Bir qancha mashina buyruqlari qat’iy ko’rsatilgan joyda joylashgan (misol uchun fiksirlangan registr) so’zlar ustida amallar bajaradi. Bunday buyruqlar aniq ko’rsatilgan operandlar talab qilmaydi. Tizim komandasi quyidagicha ishlaydi, ya’ni bajarilgan buyruqdan keyin undan keyin keladigan buyruqlarni aniqlab boradi. Har qanday ma’lumotlarni qayta ishlovchi jarayonlar shu kompyuter uchun mumkin bo’lgan sonlar, ya’ni aniq mashina buyruqlari jamlanmasi yordamida ta’riflanadi. Bu jamlanma mashina kodi yoki ichki dasturi kodi deb nomlanadi. Ta’kidlash joizki, jarayonlar mashina tili buyruqlarida yoziladi, boshqacha bo’lishi mumkin emas. Mashina kodining strukturasi doimo kompyuter strukturasiga mos bo’ladi va foydalanuvchi bajarishi uchun mo’ljallangan amallar strukturasiga umuman o’xshash bo’lmasligi mumkin. Qoida shunday,fondalanuvchi o’z amallarini yuqori darajali tillarda yozadi. Kompyuterlar ularni “tushunmaydi”. Shuning uchun, ular bajarilishi uchun ularning hammasi dastlab ekvivalent mashina kodiga o’girilishi kerak. Kompliyator juda murakkab va u juda katta hajmdagi ishni bajaradi. Foydalanuvchi dasturining unumdorligini olinadigan mashina kodi va protsessorening masalani yechish unumdorligi belgilaydi. Mashina kodi bajarilgunga qadar barcha buyruqlar va kerakli ma’lumotlar xotiraga yuklangan bo’lishi kerak. Bu kiritish qurilmalari deb nomlangan maxsus buyruqlar orqali amalga oshiriladi. Ularga misol qilib ma’lumotli disklarni o’quvchi disketlar, lazerli disklar, skanerlar, klaviaturalar va boshqalarni olish mumkin. Kompyuterdagi natijalar maxsus buyruqlar yordamida chiqarish qurilmalari orqali xotiradan chiqariladi. Bularga misol qilib ma’lumotlarni diskka yozuvchi qurilmalar, printerlar, ekran va boshqalarni olish mumkin. Xotiraga mashina kodi va ma’lumotlar yuklangandan keyin komyuter o’z ishini boshlashi mumkin. Bularning barchasini boshqarish qurilmasi amalga oshiradi. U registrlar, hisoblagichlar va boshqa elementlardan tashkil topgan va u xotira, arifmetik mantiqiy qurilma, kiritish-chiqarish qurilmasi, kompyuterning boshqa qismalari orasidagi ma’lumotlar uzatilishini ta’minlaydi. Boshqarish qurilmasi 2 ta o’zaro zid topshiriqni bajarishi kerak. Bir tomondan boshqarish qurilmasi, topshiriqlarni yechish jarayonlari to’xtab qolmasligi uchun u yetarli darajada tez ishlashi kerak. Boshqa tomondan esa, boshqarish qurilmasi turli xil qurilmalarni boshqaradi, shu jumladan, bir vaqtda ishlaydigan va bir-biridan uzoqda ishlaydigan qurilmalarni ham boshqaradi. Shuning uchun boshqarish qurilmasi iyerarxik va taqsimalangan arxitektura yordamida tashkil qilinadi. Eng tezkor sath – bu elektron sxema hisoblanadi. Elektron sxema navbatdagi buyruqlarni rasshifrovka qiladi, operator adreslarini va operatsiya kodlarini belgilaydi, analiz uchun navbat turgan bitta yoki bir nechta buyruqlarni tanlaydi. Boshqarish qurilmasining boshqa sathi – bu, masalan, sxemalar, arifmetik-mantiqiy qurilmadagi jarayonlarni boshqaradi. Boshqarish qurilmasi, arifmetik-mantiqiy qurilma va tezkor xotira bloki jamlanmasi markaziy protsessor deb nomlanadi. Qo’shish va ayirish operatsiyasini bajaradigan qurilma summator deb nomlanadi, ko’paytirish operatsiyasini bajaradigan qurilmaga esa ko’paytirgich deyiladi. Bu qurilmalar arifmetik-mantiqiy tarkibida bo’lib, mantiqiy operatsiyalarni bajaradi. Qo’shish operatsiyasi ko’paytirish operatsiyasiga nisbatan tezroq bajariladi. Istalgan mantiqiy operatsiya qo’shish/ayirish operatsiyasiga nisbatan tez bajariladi. Har bir kompyuterda standart operatsiyalarning bajarilish davomiyligi bir-biridan farq qiladi.
Keng qo’llaniladigan taqsimlangan resursli hisoblash tizimlari arxitekturasiga ko’p protsessorli tizimlar, klasterli hisoblash tizimlari, vektorli protsessorlar, VLIW protsessorlari, superskalyar protsessorlar kiradi va ular muayyan maqsadga yo’naltirilgan bo’ladi.
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
Parallel qayta ishlash jarayonida kompyuter qurilmalarining roli. Ma’lumotlarni taqdim qilinishi va buyruqlarni bajarilishi
|
