|
Operatsion sistemanıń apparatlardı basqarıw wazıypaları
|
| bet | 6/8 | | Sana | 26.10.2022 | | Hajmi | 0.74 Mb. | | #28228 |
Bog'liq operacion sistema Noorganik kislotalar icht. sillabus 2023-20243. Operatsion sistemanıń apparatlardı basqarıw wazıypaları
Multidastúrli OSnıń kirgiziw/ shıúarıw kishi sisteması (Input/Output Subsystem) arqalı kompyuterdi sırtqı apparatlar menen maǵlıwmatlar almasinuvida qatar ulıwma wazıypalardı orınlawı kerek, solardıń eń áhmiyetlileri tómendegilerden ibarat :
Kirgiziw/ shıǵarıw apparatları hám protsessorni parallel túrde islewin shólkemlestiriw;
almasiniw tezliklerin muwapıqlastırıw hám maǵlıwmatlardı keshlash;
apparatlar hám maǵlıwmatlardı processler ortasında bólistiriw;
apparatlarǵa qolay programmalıq interfeyslerdi usınıw;
sistemaǵa jańa drayverni ańsat jalǵaw múmkinshiligi qáliplesken halda drayverlar keń spektrini islewin támiyinlew;
drayverlarni dinamikalıq tárzde júklew hám sistemadan shıǵarıw;
sinxron hám asinxron kirgiziw/chiqarish ámeller islewin támiyinlew.
Bul barlıq wazıypalar bul bayanatta keyinirek tolıq kórip shıǵıladı.
Jeke kompyuterler ushın kirgiziw/chiqarish wazıypaları úsh qıylı usılda orınlawǵa bolatuǵın :
Programmalanatuǵın kirgiziw/ shıǵarıw járdeminde. Bul halda protsessorga kirgiziw/ shıǵarıw menen baylanıslı buyrıq ushıratılsa ol bul buyrıqtı kirgiziw/ shıǵarıw kontrollerine tiyisli buyrıqlardı jiberiw jolı menen atqaradı. Bul apparat tiyisli ámeldi atqaradı, keyin bolsa kirgiziw/ shıǵarıw jaǵdayı registrlarida tiyisli bıytlardı ornatadı hám basqa hesh qanday signalların, sonday-aq toqtatıw signalların, jibermeydi. Kirgiziw/ shıǵarıw ámeldi juwmaqlanganligini tekseriw maqsetinde protsessor kirgiziw/ shıǵarıw moduldıń jaǵdayın úzliksiz túrde tekserip baradı. Sonday etip protsessor kirgiziw/ shıǵarıw ámellerdi, sonday-aq apparat jaǵdayın anıqlaw, oqıw -jazıw buyrıqların jıberiw hám maǵlıwmatlardı uzatıwdı tikkeley basqarib baradı. Protsessor kirgiziw/ shıǵarıw kontrollerine kerekli buyrıqlardı jiberedi hám ámeldegi processni kirgiziw/ shıǵarıw ámelin juwmaqlanıwın kútiw jaǵdayına ótkeredi. Usı usıldı kemshiligi – bul kirgiziw/ shıǵarıwdı basqarıw menen baylanıslı process waqtıniń úlken joytıwları bolıp tabıladı.
Toqtatıwlar menen basqarılatuǵın kirgiziw/ shıǵarıw. Protsessor kirgiziw/ shıǵarıw kontrollerine kerekli buyrıqlardı jiberedi hám ámeldegi processni orınlawdı dawam etedi, eger kirgiziw/ shıǵarıw ámeller orınlawdı kútiwde zárúrat bolmasa. Keri jaǵdayda ámeldegi process kirgiziw/ shıǵarıw juwmaqlanganligi tuwrısında úzilis signalı alınunga shekem waqtınshalıq toqtatıladı, protsessor bolsa basqa processni orınlawǵa ótkeriledi. Toqtatıwlar bar ekenligin protsessor atqarılıp atırǵan buyrıqlardı hár bir siklining aqırında tekseredi. Bunday kirgiziw/ shıǵarıw programmalanatuǵın kirgiziw/ shıǵarıwǵa salıstırǵanda ádewir natiyjelilew, sebebi bunda protsessorning paydasız biykar turıwı menen baylanıslı kereksiz kútiwge jol qoyılmaydı. Lekin bul halda da kirgiziw/ shıǵarıw baribir protsessorning úlken muǵdarda waqtın tutınıw etedi, sebebi yaddan kirgiziw/ shıǵarıw modulı (kontroller) ga uzatılatuǵın hár bir sóz yamasa teris ámel álbette protsessor arqalı ótiwi kerek.
Yadqa tuwrıdan-tuwrı kirisiw (DMA) kontrolleri járdeminde. Yadta kirgiziw/ shıǵarıw apparatı suwretleniwin qollap-quwatlawdı ǵárezsiz bolıwı ushın oraylıq protsessorga ol menen maǵlıwmatlar almaslaw ushın kontroller apparatın mánzillew kerek boladı. Protsessor báyit tiykarında kontrollerden maǵlıwmatlardı soranıwı múmkin. Eger maǵlıwmatlardı úlken bloklı apparattan qabıllaw talap etilse (mısalı, disk ), waqtıniń úlken bólegi onı jumısqa túsiriwge sarplanadı. Bul sebep boyınsha yad menen birge islew ushın yadqa to'gridan-to'gri kirisiw (Direct Memory Access, DMA) dep atalatuǵın usıl isletiledi, kóplegen kompyuterler bunday kontrollerlerge iye (4. 3-súwret). Geyde DMAkontrollerlar basqa kontrollerlerge qóyıladı (mısalı disktı oqıwshı kontrollerler), lekin hár bir apparatqa talap etiledi. Sistemalar kóbinese birden-bir DMAkontrolleriga iye boladılar, yaǵnıy ádetde ana plataǵa jaylastırıladı. Ol parallel túrde kóplegen kirgiziw/ shıǵarıw apparatlarında maǵlıwmatlar almaslawdı basqaradi.
DMA kontroller oqıw hám jazıw ushın protsessorga kiriwge ruhsati bar bir neshe registrlarga iye: mánzil registri, báyitlerdi esaplaǵısh hám qatar basqarıw registrlari. Kirgiziw/chiqarish portınan sońǵı paydalanatuǵın bir dáwirde jiberiwshi maǵlıwmatlar (báyit yamasa sóz) hám báyit sanları almasadı, maǵlıwmatlar almaslawdı jóneltiredi (oqıydı yamasa jazadı). DMA funksiyasın anıqlawtirib alıw ushın daslep yadqa tuwrıdan-tuwrı kirisiw ámeldegi bolmaǵan disklı oqıwdı ámelge asırılıwın kórip shıǵamız. Daslep kontroller bitdan bitgacha izbe-izlilikde kontroller ishki buferi kórsetilmagunga shekem blok (bir yamasa bir neshe sektor) dep esaplanıladı. Keyin qadaǵalaw summası esaplanıladı hám ámeldegi qáteler tekseriledi. Esaplaw, siklik, baytlı yamasa sózli kóriniste ámelge asıriladı. Báyit (sóz) esaplanǵannan keyin ol tiykarǵı yadta saqlanadı, yad adresi ko'payadi, esaplaǵısh qalǵan elementlerdi dekrementlaydi. Esaplaǵısh nolǵa teń bolǵanda cikl toqtatıladı. Yadqa tuwrıdan-tuwrı kirisiw procedura xarakteristikaın ózgertiredi.
Daslep protsessor DMAkontrollerni programmalaydı, onıń registriga jazıwlardı jazadı (qay jerge jo'natilishi kontrollerde kórsetilgen (4. 3-suwretde 1-qádem). Keyin kontrollerge óziniń ishki buferinde disktaǵı maǵlıwmatlardı esaplaw buyrıǵın jiberedi hám qadaǵalaw summasın tekseredi. DMA maǵlıwmatları kontrollerde payda bolǵandan keyin islewdi baslawı múmkin boladı.
DMAkontroller maǵlıwmatlardı kóshiriwdi baslaydı, oqıw sorawın shina boyınsha disk kontrollerine jiberedi (2-qádem). Bul oraw oqıwǵa ádetiy soraw boladı, sebebi disktı kontroller oraylıq protsessordan yamasa DMAkontrolleridan jiberilgenligin bilmaydi. Yad adresi ádetde mánzilli shinada jaylasqan boladı, óziniń ishki buferinen keyingi sózlerdi qay jerge jıberiw kerekligi tuwrısında boxabar boladı. Yadta jazıw shinaning taǵı bir standart sikli boladı. (3-qádem). Jazıw tawsılǵannan keyin disk kontrolleri shina boyınsha DMAkontrollerini qollap -quwatlaytuǵın signaldı jiberedi (4-qádem). Keyin DMAkontroller yadta paydalanılǵan mánzildi inkrementlaydi hám esaplaǵısh báyit ma`nisin dekrementlaydi. Sonnan keyin esaplaǵısh nolǵa teń bo'lgunga shekem 2-4- qádemler tákirarlanadı. DMAkontrollerida kóshiriw (nusqa alıw) sikli tawısıwı boyınsha protsessor toqtatıladı. Operatsion sistemaǵa yaddan disklı bloktı kóshiriw kerek emes. Ol qashannan berli onda jaylasqan boladı. Kontrollerge ishki yad eki sebep sebepli zárúr. Birinshisi ishki buferlew esabına disk kontrolleri yadqa maǵlıwmatlar jo'natilish baslanıwıǵa shekem qadaǵalaw summasın teksera alıwı múmkin boladı. Eger bahalar uyqas kelmese, qátelik tuwrısında signal qáliplestiredi hám maǵlıwmatlardı uzatıw ámelge asırilmaydi.
Ekinshiden disktı oqıw operatsiyası baslanǵanda bıytlardı kontroller qabıllaw hám etpesligiga baylanıslı bolmaǵan halda turaqlı tezlik menen kelip túsiwi baslanadı. Eger disk kontrolleri bul maǵlıwmatlardı yadqa tuwrıdan-tuwrı jazıwǵa háreket qilsa, onı sistemalı shina boyınsha ámelge asıradı. Eger náwbettegi sózdi uzatıwda shina qandayda bir basqa apparat menen bánt bolsa disk kontrolleri kútiwine tuwrı keledi. Eger keyingi sóz kontroller keshigiwlerdi saqlawın ámelge asırıwǵa ulgurishiga salıstırǵanda diskta aldın kelgen bolsa kontroller aldınǵı sózdi joǵatadı yamasa onı taǵı bir bar xotirlaydi (eske aladı). Eger shina intensiv paydalanılsa kontroller bir neshe sózlerdi sol zamatı saqlawı kerek boladı hám kóplegen xızmet jumısların atqaradı. Yadqa tuwrıdanto'g'ri kirisiw operatsiyası baslanmagunga shekem shina ishki buferi ámeldegi bolıwı zárúr emes. Nátiyjede disklı apparat ápiwayılaw boladı, sebebi waqtınshalıq parametrlerdi yadqa tuwrıdan-tuwrı kiriwi qıyın bolmaydı.
|
| |
