|
Alisher Navoiy nomidagi ToshkentBog'liq raxmonov-x.e.-sunatov-j.t.-ozbek-tili-kompyuter-lingvistikasi-yonalishida-olib-borilgan-ilmiy-tadqiqotlar Ichki ishlar boshqarmasiga, Документ Microsoft Word (2) (Автосохраненный), kompyuter chiqarish, Topshiriq 2, 2 hafta laboratoriya, Дастурлаш 4.1 машгулот (2), 9, 2, SQL 1-lab Umarov Amirjon, Topshiriq 2.05(Texnikum), 1.1, 7.1 машгулот, MB 2-amaliy ish, 5-amaliy, 1-lab Sirqilarga AbstraktMTAlisher Navoiy nomidagi Toshkent
davlat o‘zbek tili va adabiyoti
universiteti
“KOMPYUTER LINGVISTIKASI:
MUAMMOLAR, YECHIM, ISTIQBOLLAR”
Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya
Vol. 1
№. 01 (2022)
http://compling.navoiy-uni.uz/
222
lingvistika), neyrolingvistika (nevrologiya va tilshunoslik), matematik lingvistika va
kompyuter lingvistikasi fanlarini kiritish mumkin.
Insonning kompyuterga nisbatan qaramlik holatining shakllanib borayotgani
bugun jahon miqyosidagi muammo ekanligi sir emas. Bu dastyorning quliga aylanib
qolish insonning ruhi va ruh ifodasi bo‘lgan tilida ham aks etayotganini ijtimoiy
saytlarda ko‘rish mumkin. Hozirda biz kuzatayotgan kompyuter lingvistikasiga oid
tadqiqotlarda bu narsa kompyuter lingvistikasi oldiga qo‘yilgan asosiy vazifalar
sirasiga kirmasada, yaqin kelajak psixolingvistika va kompyuter lingvistikasi
yo‘nalishlarining kesishmasida turuvchi asosiy masala sifatida aynan shu
muammoni qo‘yilishiga shubha yo‘q. Hozirda ham kompyuter lingvistikasi fani
oldida jamiyatimizni yangi ijtimoiy-iqtisodiy bosqichlarga ko‘tarishda zarur bo‘lgan
vazifalar anchagina. Kompyuter lingvistikasi yangi soha bo‘lishiga qaramay, ancha
tez sur’atlarda rivojlanmoqda.[5]
Kompyuter lingvistikasi matematik lingvistikaning mantiqiy davomi bo‘lib,
u amaliy tilshunoslikning eng muhim qismini tashkil etadi. Kompyuter lingvistikasi
1954-yil AQSHda Jorjtaun universitetida mashina tarjimasi bo‘yicha dunyoda
o‘tkazilgan birinchi tajriba asnosida yo‘nalish sifatida shakllana boshladi, 1960-
yilga kelib mustaqil fan sifatida shakllandi. Kompyuter lingvistikasi inglizcha
“computational linguistics” so‘zining nusxasidir. XX asrning 80-yillariga qadar bu
fan turlicha nom lar bilan atalgan: hisoblash lingvistikasi, matematik lingvistika,
kvantitativ lingvistika, injener lingvistikasi kabi[1].
Bu fanning asosiy maqsadi lingvistik masalalarni yechadigan kompyuter
dasturlarini ishlab chiqish, inson va mashina (kompyuter) o‘rtasidagi muloqotni
optimallashtirish, tabiiy tilni qayta ishlash hisoblanadi. Kompyuter lingvistikasida
tabiiy tilni qayta ishlash jarayoni tabiiy tillarning kompyuter analizi va sintezini o‘z
ichiga oladi. Bunda analiz deb tabiiy tilning kompyuterda morfologik, sintaktik va
semantik tahlil yordamida tushunilishiga aytiladi, sintez esa kompyuterda matnning
grammatik shakllantirilishi va generatsiyasidir.[4]
|
| |
