|
“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G‟OYALARBog'liq 63ed0704130b8 19 respublika ilmiy onlayn 10-TA шахриёр диссертация, МАЖМУА 2022-23, 1-qoldirilgan dars maruza, Лабаротория № 2, togri javoblar, Erkinov Muhammadali, fizika 2 mavzu 10, KATTA ASHULA VA UNING IJROCHILIK ANANALARI, Sobirjon KURS ISHI, 3-topshiriq, IQTISODIYOTDA AXBOROT-KOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALAR VA TIZIMLAR“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G‟OYALAR,
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 19-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE
KONFERENSIYASI
www
.
bestpublishing.
org
181
A <=> B yozuv turlicha o‗qiladi: a) A mulohaza B mulohazaga teng kuchli; b) B va
faqat B bo‗lganda, A bo‗ladi; d) agar B laqat B bo'lsa, A bo‗ladi.
Zarur va yetarli shartlar bilan tanishib o‗taylik.
Agar A mulohazadan B mulohaza kelib chiqsa, u holda B mulohaza A mulohaza
uchun zarur shart, A mulohaza esa B mulohaza uchun yetarli shart deyiladi.
Agar A va B mulohazalar teng kuchli bo‗lsa, u holda A mulohaza B mulohaza uchun
zarur va yetarli shart deyiladi va aksincha.
3- misol. A — «x sonining yozuvi 0; 2; 4; 6; 8 raqamlarining biri bilan tugaydi», B —
«x soni 2 ga bo‗linadi» mulohazasi bo‗lsin. Sonning 2 ga bo‗linishining biror belgisini
yozing.
Y e c h i s h. x sonining yozuvi 0; 2; 4; 6; 8 raqamlarining biri bilan tugashidan, bu
sonning 2 ga bo‗linishi kelib chiqadi. Teskari da‘vo ham o‗rinli. Demak, berilgan A va B
mulohazalar teng kuchli va ularning har biri ikkinchisi uchun zarur va yetarli shart bo'ladi,
ya'ni sonning 2 ga bo'linishi uchun bu sonning yozuvi 0; 2; 4; 6; 8 raqamlarining biri bilan
tugashi zarur va yetarli.
4- misol. Surxondaryo viloyatida oltita pedagogika kolleji, Toshkent viloyatida esa
undan uchta ko‗p pedagogika kolleji bor bo‗lsin. Ikkala viloyatda nechta pedagogika kolleji
bor?
Yechish. Ikkala viloyatda hammasi bo‗Iib nechta peda- gogika kolleji borligini
birdaniga aytish qiyin, chunki Toshkent viloyatida nechta pedagogika kolleji borligini bilish
kerak. Deinak, «kerak» va «mumkin» so'zlarini to‗g‗ri qoilay bilish matematikani
o‗rganishda «zarur» va «yetarli» so‗zlaridan foyda- lanislida qoi keladi.
Matcmatikani o‗rganishda teoremalar deb ataluvchi jumlalar bilan ishlashga to‗g‗ri
keladi. Ular mazmunan xilma-xil boiishiga qaramasdan, ularning hammasi isbotlashni talab
qiladigan fikrlardir.
Bizga maium boigan matematik mantiq tushunchalaridan foydalanib, teoremaning
tuzilishini aniqlashga harakat qilaylik. Masalan, «Agar nuqta burchak bissektrisasida yotsa,
u burchak tomonlaridan teng uzoqlashgan boiadi». Bu teoremaning sharti «nuqta burchak
bissektrisasida yotadi» va xulosasi «nuqta burchak tomonlaridan teng uzoqlashgan».
Teoremaning isboti bu fikrlar ketma-ketligi bo‗lib, u qarala- yotgan nazariyaning
aksiomalariga yoki awalroq isbot qilingan teoremalarga asoslanadi.
1- teorema. Rombning diagonallari o ‗zaro perpendikular.
Agar to‗rtburchak romb bo'lsa, uning diagonallari perpen-
dikular bo'lishi ma'lum.
Zaruriy shart:.to‗rtburchak romb bo'lishi uchun uning diagonallari perpendikular
bo‗lishi zarur.
Yetarli shart: to'rtburchak diagonallari perpendikular bo‗lishi uchun uning romb
bo‗lishi yetarli.
2- teorema. Agar sonning raqamlari yig ‗indisi 9 ga bo ‗linsa, sonning o ‗zi ham 9 ga
bo ‗linadi.
Teskari teorema. Agar son 9 ga bo 'linsa, uning raqamlari yig‗indisi ham 9 ga
boTmadi. Teskari teorema to‗g‗ri bo'lgani uchun bu ikki teoremani bittaga birlashtirish
|
| |
