49
tugunlarga yetib boradi, ammo bu ma’lumotlar uchun muljallangan tugungina ularni aniklaydi va
kabul kiladi.
Kanal bandligi oldindan eshitilib kurilsa-da, ikkita tugun orkali paketlarni bir
vaktda uzatish paytida ixtilof paydo bulishi mumkin.
Bu shu narsa bilan boglikki, signal kanal
buylab utayotganda vaktinchalik ushlanib kolishi mumkin: signal yuborilgan, lekin eshitib
kuriladigan tugungacha yetib bormagan buladi, natijada tugun kanalini bush deb xisoblab,
uzatish boshlanadi. Bunday kirish uslubiga ega tarmokka Ethernet tarmogi misol bula oladi.
Ethernet tarmogida lokal tarmoklar uchun ma’lumotlarni uzatish tezligi sekundiga 10 Mbitga
teng (Mbit/s).
Kichik EXM, mikro EXM va nixoyat shaxsiy kompyuterlarning
paydo bulishi
ma’lumotlarni kayta ishlash tizimini tashkil etishga zamonaviy axborot texnologiyasini
yaratishga yangicha yondashuvni talab etadi. Ayrim EXMlarning ma’lumotlarini markazlashgan
xolda kayta ishlash tizimidan taksimlangan xolda kayta ishlashga utishi borasida mantikiy
asoslangan talab paydo buladi.
Ma’lumotlarni taksimlangan xolda kayta ishlash - bu ma’lumotlarni mustakil
xolda, lekin taksimlangan tizimni ifodalovchi, bir-biri bilan boglangan kompyuterlar tomonidan
kayta ishlash demakdir. Shuningdek uzatish tezligi 100 Mbit/s ga teng Fast Ethernet mavjud.
Gigabit Ethernet texnologiyasi yuzaga kelmokda. Ma’lumotlarni taksimlangan xolda kayta
ishlashni amalga oshirish uchun kup mashinali assotsiatsiya tashkil etilgan. Uning tuzilmasi
kuyidagi yunalishlardan biri buyicha ishlab chikiladi:
kup mashinali xisoblash komplekslari (KXK);
kompyuter (xisoblash) tarmogi.
Kup mashinali xisoblash kompleksi
Kup mashinali xisoblash kompleksi - kator urnatilgan
xisoblash mashinalari
guruxi bulib, maxsus tutashtiruvchi vosita yordamida birlashtirilgan. Ular birgalikda yagona
axborot jarayonini bajaradi.
Kup mashinali xisoblash kompleksi kuyidagicha bulishi mumkin:
lokal-kompyuterlar bitta binoda urnatilgan sharoitda uzaro aloka uchun maxsus
asbob-uskuna va aloxida aloka kanali talab kilmaydi;
masofali (distansion) - kompleksning ayrim kompyuterlari markaziy EXMdan
ma’lum masofada urnatilgan buladi va bu ma’lumotlarni uzatish uchun telefon aloka
kanallaridan foydalaniladi.
1-misol. Axborotlarni paketli kayta ishlash rejimini ta’minlovchi meynfreym
turidagi EXMga boglovchi kurilma yordamida mini EXM ulangan. xar ikki EXM bitta mashina
zalida turibdi. Mini EXM keyinchalik meynfreymdagi murakkab
masalalarni yechishda
foydalaniladigan ma’lumotlarni tayyorlaydi va oldindan kayta ishlab chikadi. Bu kup mashinali
lokal kompleks sanaladi.
2-misol. Kayta ishlanishga keladigan masalalarni kayta taksimlash uchun
kompleksga uchta EXM birlashtirilgan. Ulardan biri dispetcherlik vazifasini bajaradi va kayta
ishlovchi kolgan ikkita EXMdan birining bandligiga kura masalalar taksimlanadi. Bu lokal kup
mashinali kompleks.
3-misol. EXM ayrim mintakalar buyicha joylashtirish yigadi, ularni oldindan
kayta ishlab chikadi va keyinchalik foydalanish uchun telefon aloka kanali orkali markaziy
EXMga uzatadi. Bu masofali kup mashinali kompleks.
Kompyuter (xisoblash)
tarmogi - bu, ma’lumotlarni taksimlab kayta ishlash
talablarini kondiruvchi yagona tizimga aloka kanali yordamida ulangan kompyuterlar va
terminallar jamlanmasidir.
Kompyuter tarmogining umumlashgan tuzilmasi
Kompyuter tarmogi kup mashinali assotsiatsiyaning oliy shakli sanaladi.
Kompyuter tarmogining kup mashinali xisoblash kompleksidan asosiy farkini kursatamiz.
Birinchi fark - xajm, ulcham. Kup mashinali xisoblash kompleksi tarkibiga odatda
50
bitta binoda joylashgan ikkita, kupi bilan uchta EXM kiradi. Xisoblash tarmogi bir-biridan bir
necha metrdan tortib un, yuz va xatto ming km uzokda joylashgan unlab, yuzlab EXMdan iborat
bulishi mumkin.
Ikkinchi fark - vazifalarning EXMlar urtasida bulinishi. Agar kup mashinali
xisoblash kompleksida ma’lumotlarni
kayta ishlash, ularni uzatish va tizimni boshkarish bitta
EXMda bajarilgan bulsa, xisoblash tarmogida bu vazifa turli EXMlar urtasida taksimlangan.
Uchinchi fark - tarmokda xisoblarni yunaltirish vazifasini xal etish zarurligi.
Tarmokda xar bir EXMdan boshkasiga EXMlarni bir-biri bilan boglovchi aloka kanallarining
axvoliga karab uzatilishi mumkin.
Xisoblash texnikasini, aloka apparaturalari va ma’lumotlarni uzatish kanallarini
bitta kompleksga birlashtirish kup mashinali assotsiatsiyaning xar bir elementi tomonidan uziga
xos talablar suraydi, shuningdek maxsus atamalarning shakllanishini talab kiladi.
Tarmok abonentlari -
tarmokda axborotlarni yuzaga keltiruvchi yoki iste’mol
