Kremniyli qe asosiy parametrlarini aniqlash

5
-
M
a
v
z
u
.
 
 
Kremniyli QE asosiy parametrlarini aniqlash 
Quyosh elementining strukturasi yarimo‘tkazgichli p-n o‘tish asosida yuqori 
darajada takomillashgan. To‘gri oqishdagi p-n o‘tishning qorong‘u toki uch asosiy 
(perenos) tashish mexanizmiorqali aniqlanadi: 
1) Asosiy zaryad tashuvchilarning p-n o‘tish orqali diffuziyasi natijasidagi 
injeksiya (diffuziya) toki; 
2) Fazoviy zaryadoblastida chuqur sathlarda electron va kovaklar rekambinatsiyasi 
hosil qiladiga rekambinatsiya toki; 
3) fazoviy zaryad oblastida chuqurlikdagi tunellanish. 
p-n o‘tishli quyosh batareyalaridagi qorong‘u tok ID qiymati diffuziya (Id), 
rekombinatsiya (Ir) va tunellik It toklar summasidan iborat. 
D
d
r
t
J
J
J
J



(1.25) 
p-n orqali o‘tadigan to‘liq diffuziya toki Jn va Jp yig‘indisidan iborat. P-n o‘tishdagi 
potensilalar farqi 
n
p
V




bilan ifodalanadi va 
01
exp
1
d
p
n
eV
J
J
J
J
kT
















(1.26) 
Bunda to‘yinish toki 
3
01
exp
g
E
J
T
kT








. (1.27) 
Shokli-Rid-Xoll statistikasidan foydalanib rekombinatsiya toki uchun quyidagini 
yozishimiz, 


02
exp
/
1 ,
r
J
J
eV mkT






(1.28) 


3 2
02
exp
/ 2
g
J
T
E
kT

. (1.29) 
2
/
/
,
eU kT
eU kT
d
i
r
i
I
n e
I
n e


bo‘lganlik diffuzion tok rekombinatsion tokga 
qaraganda temperturaga ko‘proq bog‘liq. P-n tiqidagi kremniyli QB uchun injeksiya 
toki 
8
12
2
10
10
/
A cm



diapazonda joylashadi. Rekombinatsion tok qiymati fazoviy 
zaryad hajmi oblastida rekombinatsiya markazi zichligiga bog‘liq. Qorong‘u tokda 
rekombinatsiya tokning bo‘lishi kichik va o‘rta to‘g‘ri o‘zgarishda (смещение) bilinadi 
, yuqori to‘g‘ri o‘zgarishda kamayadi. Yuqori sifatli yarimo‘tkazgichlardan 
tayyorlangan QB uchun I
r
va I
d
ni hisobga olmaslik mumkin.

Quyosh energiyasini elektr energiyaga turlantirish jarayoni 4 bosqishni bosib 
o‘tishi kerak:
1) yorug‘likning yutilishi;
2) electron-kovak juftliklar generatsiyasi;
3) p-n-o‘tishda zaryad tashuvchilarning bo‘linishi;
4) elektrodlarda zaryad tashuvchilarni yig‘ish.
QE spectral sezgirligi optik nurlanish tolqin uzunligi diapazonini aniqlaydi, 
bunda berilgan fotoelementdan amaliyotda foydalanishimiz mumkin.
Qisqa tutashish toki (I
qt
) – qisqa tutashish vaqtida QE ning chiqishi orqali 
o‘tadigan maksimal tok kuchiga aytiladi (R=0), mA milliamperda o‘lchanadi.




exp
/
1