|
Bosh buxgalter va uning huquqiy holati
|
| bet | 3/7 | | Sana | 18.12.2023 | | Hajmi | 2,11 Mb. | | #122010 |
Bog'liq kursovaya rabota etika professii buhgaltera i pravovoy status glavnogo buhgaltera shishlova e (1)Bosh buxgalter va uning huquqiy holati
Bosh buxgalter-ozda uning buxgalteriyaxizmatini boshqaradigan korxonadagi asosiy moliyaviy shaxsозглавляет его бухгалтерску. Po'z faoliyatining tabiati va bajarilgan ishlarning umumiyligi to'g'risida u funktsional menejerlar toifasiga kiradi. Bosh buxgalterning asosiy vazifasi tashkilotning boshqaruv tuzilmasida buxgalteriya tizimining ishlashi va rivojlanishi jarayonini boshqarishni tashkil etishdir.
Bosh buxgalterning vazifalari doirasi normativ-huquqiy hujjatlar, mehnat shartnomasi, shuningdek ish tavsifi bilan belgilanadi. Bosh buxgalter faoliyatini tartibga soluvchi asosiy qoidalardan biri bu "buxgalteriya hisobi to'g'risida"Federal qonundir. .Ushbu Qonunning 7-moddasida bosh buxgalter:
- rahbar tomonidan tayinlanadi yoki lavozimdan ozod qilinadi va to'g'ridan-to'g'ri unga bo'ysunadi;
- buxgalteriya siyosatini shakllantirish, buxgalteriya hisobini yuritish, to'liq va ishonchli moliyaviy hisobotlarni o'z vaqtida taqdim etish uchun javobgardir;
- amalga oshirilayotgan iqtisodiy hayot faktlarining Rossiya Federatsiyasi qonunchiligiga muvofiqligini, mulkning harakati va majburiyatlarning bajarilishini nazorat qilishni ta'minlaydi;
- tashkilot rahbari bilan birgalikda moddiy boyliklar va pul mablag'lari, hisob-kitob, kredit va moliyaviy majburiyatlarni qabul qilish va berish uchun asos bo'lib xizmat qiladigan hujjatlarni imzolaydi. Bosh buxgalterning imzosisiz ushbu hujjatlar haqiqiy emas deb hisoblanadi va ijro etish uchun qabul qilinmaydi [4].
Rossiya Federatsiyasida buxgalteriya hisobi va moliyaviy hisobotlarni yuritish to'g'risidagi Nizomga muvofiq bosh buxgalterga qonunchilikka zid bo'lgan va shartnoma va moliyaviy intizomni buzadigan operatsiyalar bo'yicha hujjatlarni ijro etish va rasmiylashtirish taqiqlanadi.
Tashkilot rahbari va bosh buxgalter o'rtasida iqtisodiy faoliyatning ayrim faktlarini amalga oshirish bo'yicha kelishmovchiliklar yuzaga kelgan taqdirda, ular bo'yicha hujjatlar bunday operatsiyalarni amalga oshirish uchun javobgar bo'lgan tashkilot rahbarining yozma buyrug'i bilan ijro etilishi mumkin.
Buxgalteriya bo'limi boshlig'i buxgalteriya hujjatlarining xavfsizligini, ularning rasmiylashtirilishini va belgilangan tartibda arxivga topshirilishini ta'minlaydi. Buxgalteriya rahbari bilan moddiy javobgar shaxslarni tayinlash, ishdan bo'shatish va boshqa joyga ko'chirish kelishib olinadi.kichik korxonalarda bosh buxgalter kassir vazifasini bajarishi mumkin.
Bosh buxgalter o'z vazifalarini bajarish uchun juda katta huquqlarga ega. U dastlabki hujjatlar bilan operatsiyalarni bajarish va buxgalteriya bo'limiga buxgalteriya hisobi va nazorati uchun zarurbo'lgan ma'lumotlarni taqdim etish talablarini belgilaydi. Bosh buxgalterning talablari tashkilotning barcha xodimlari uchun majburiydir. Agar ushbu talablar bajarilmasa yoki buzilsa, aybdor shaxslar javobgarlikka tortilishi mumkin [10].
Bosh buxgalterning vazifalariga kelsak, u buxgalteriya hisobini yuritishning belgilangan qoidalari asosida tashkil etishni amalga oshirib, quyidagilarni ta'minlashi kerak:
1) buxgalteriya hisobi va hisoblash ishlarini mexanizatsiyalash va avtomatlashtirishning zamonaviy vositalaridan, buxgalteriya hisobining progressiv shakllari va usullaridan keng foydalanish;
2) kiruvchi pul mablag 'lari, tovar-moddiy boyliklar va asosiy vositalarni to' liq hisobga olish, shuningdek ularning harakati bilan bog 'liq operatsiyalarni buxgalteriya hisobida o' z vaqtida aks ettirish;
3) ishlab chiqarish va tarqatish xarajatlarini ishonchli hisobga olish, xarajatlar smetalarini bajarish, mahsulotlarni sotish, qurilish-montaj va boshqa ishlarni bajarish, mahsulotlar, ishlar va xizmatlar tannarxining iqtisodiy asoslangan hisobot hisob-kitoblarini tuzish;
4) tashkilotning iqtisodiy va moliyaviy faoliyati natijalarini belgilangan qoidalarga muvofiq aniq hisobga olish;
5) davlat budjetiga to 'lovlarni, davlat ijtimoiy sug' urta badallarini to ' g 'ri hisoblash va o' z vaqtida o 'tkazish; banklarga ssudalar bo' yicha qarzlarni belgilangan muddatlarda to 'lash; mablag' larni jamg ' armalar va zaxiralarga ajratish;
6) pul mablag 'lari va tovar-moddiy boyliklarning kamomadi va o'g'irlanishi bo' yicha materiallarni rasmiylashtirish bo 'yicha yuridik xizmatlar ishida ishtirok etish va ushbu materiallarning tegishli hollarda sud va tergov organlariga o' tkazilishini nazorat qilish, yuridik xizmatlar mavjud bo ' lmagan taqdirda esa – ushbu funksiyalarni bevosita amalga oshirish;
7) alohida balansga ajratilgan ishlab chiqarish (tarkibiy) birliklari, ishlab chiqarish va xo 'jaliklarda buxgalteriya hisobi va hisobotini tashkil etishni tekshirish, xodimlarga buxgalteriya hisobi, nazorat, hisobot va iqtisodiy tahlil masalalari bo 'yicha o' z vaqtida brifing berish;
8) dastlabki hujjatlar va buxgalteriya yozuvlari asosida ishonchli moliyaviy hisobotlarni tayyorlash, uni tegishli organlarga o'z vaqtida taqdim etish;
9) xo'jalik ichidagi zaxiralarni aniqlash, yo'qotishlar va samarasiz xarajatlarning oldini olish maqsadida buxgalteriya hisobi va hisobot ma'lumotlari bo'yicha tashkilotning iqtisodiy va moliyaviy faoliyatini iqtisodiy tahlil qilish (boshqa bo'linmalar va xizmatlar bilan birgalikda);
10) buxgalteriya xodimlarining davlat intizomiga rioya qilish va iqtisodiy hisob-kitoblarni mustahkamlashga qaratilgan chora-tadbirlarni ishlab chiqish va amalga oshirishda faol ishtiroki;
11) boshqa bo 'linmalar va xizmatlar bilan birgalikda ishlab chiqarish (tarkibiy) birliklarida, shuningdek alohidabalansga ajratilgan STV va xo' jaliklar ishlab chiqarishida o 'z vaqtida o' tkazish, taftish qilish va ularning ishini yaxshilash bo ' yicha takliflar tayyorlash;
12) buxgalteriya hujjatlarining xavfsizligi, ularni ro'yxatdan o'tkazish в уva arxivga topshirish [16].
Bosh buxgalter tegishli bo'linmalar va xizmatlar rahbarlari bilan birgalikda quyidagilarni nazorat qilishi shart:
1) tovar-moddiy boyliklarni qabul qilish va chiqarishni ro'yxatdan o'tkazishning belgilangan qoidalariga rioya qilish;
2) ish haqi fondini sarflashning to'g'riligi, rasmiy ish haqini belgilash, shtat, moliyaviy va kassa intizomiga qat'iy rioya qilish;
3) pul mablag 'lari, tovar-moddiy boyliklar, asosiy vositalar, hisob-kitoblar va to' lov majburiyatlarini xatlovdan o ' tkazishning belgilangan qoidalariga rioya qilish;
4) debitorlik qarzlarini belgilangan muddatlarda undirish va kreditorlik qarzlarini to'lash, to'lov intizomiga rioya qilish;
5) kamchiliklar, debitorlik qarzlari va boshqa yo'qotishlarni hisobdan chiqarishning qonuniyligi.
Bosh buxgalter kamomadlarning paydo bo'lishi va pul mablag'lari va inventarizatsiya buyumlarining noqonuniy sarflanishi, moliyaviy va xo'jalik qonunchiligining buzilishining oldini oluvchi tadbirlarni tayyorlashda faol ishtirok etishi shart.
Bosh buxgalter o'z majburiyatlari doirasini aniqlash uchun unga bo'ysunadigan xodimlar uchun ish tavsiflarini ishlab chiqadi.
Tashkilottomonidan tovar-moddiy boyliklarni olish yoki berish, ishlarni tugatish va xizmatlar ko'rsatish uchun tuzilgan shartnomalar va bitimlar, shuningdek xodimlarga rasmiy ish haqi, ish haqi va bonuslarni belgilash to'g'risidagi buyruqlar va buyruqlar bosh buxgalter tomonidan oldindan ko'rib chiqiladi va ko'rib chiqiladi.
Bosh buxgalter quyidagi huquqlarga ega:
1) bo'lim rahbarlaridan, zarur hollarda-va tashkilot rahbaridan tashkilot mulkining saqlanishini kuchaytirish, buxgalteriya hisobi va nazoratini to'g'ri olib borishni ta'minlash choralarini ko'rishni talab qilish, xususan:
- materiallarni iste'mol qilish, mehnat xarajatlari va boshqa me'yorlarning haddan tashqari oshirilgan va eskirgan normalarini qayta ko'rib chiqish;
- omborxonani takomillashtirish, materiallar va boshqa qimmatbaho buyumlarni qabul qilish va saqlashni to'g'ri tashkil etish, ushbu qimmatbaho buyumlarni ishlab chiqarish, texnik xizmat ko'rsatish va boshqarish ehtiyojlari uchun tarqatishning asosliligini oshirish;
- normalar va normativlarning to ' g 'ri qo' llanilishi ustidan nazoratni yaxshilash, mahsulotlarni to ' g 'ri birlamchi hisobga olishni tashkil etish, materiallardan foydalanishning miqdoriy (tabiiy) hisobini tashkil etish bo' yicha tadbirlar o ' tkazish va h. k.;
2) kompaniyaning tarkibiy bo'linmalarida mablag'lar, inventarizatsiya va boshqa qimmatbaho buyumlarni qabul qilish, joylashtirish, saqlash va sarflashning belgilangan tartibiga muvofiqligini tekshirish;
3) birlamchi hujjatlarni rasmiylashtirishning belgilangan qoidalariga rioya etilishini, birlamchi buxgalteriya hisobini yuritishni va buxgalteriya hisobi va nazoratini tashkil etishga qo'yiladigan boshqa talablarni ta'minlamaydigan xodimlar uchun mukofotlar miqdorini kamaytirish yoki bonuslardan mahrum qilish to'g'risida takliflar tayyorlash.
Bosh buxgalter quyidagi hollarda javobgar bo'ladi:
1) buxgalteriya hisobini noto'g'ri yuritish, natijada buxgalteriya hisobida beparvolik va moliyaviy hisobotdagi buzilishlar;
2) pul mablag 'larini, tovar-moddiy va boshqa boyliklarni qabul qilish, joylashtirish, saqlash va sarflashning belgilangan tartibiga zid bo 'lgan operatsiyalar bo' yicha hujjatlarni ijro etish va rasmiylashtirishga qabul qilish;
3) banklardagi hisob-kitob va boshqa hisobvaraqlar bo'yicha operatsiyalarni o'z vaqtida va noto'g'ri yarashtirish, qarzdorlar va kreditorlar bilan hisob-kitoblar;
4) buxgalteriya balansidan kamomad, debitorlik qarzlari va boshqa yo'qotishlarni hisobdan chiqarish tartibini buzish;
5) buxgalteriya aybi bilan noto'g'ri moliyaviy hisobotlarni tuzish;
6) buxgalteriya hisobini tashkil etish qoidalari va ko'rsatmalarining boshqa buzilishlari.
Bosh buxgalter korxona rahbari bilan bir qatorda javobgar bo'ladi:
- moliya-xo ' jalik faoliyatini tartibga soluvchi qoidalar va qoidalarni buzganlik uchun;
- за нарушение сроков представления tegishli organlarga oylik, choraklik va yillik buxgalteriya hisobotlari va balanslarini taqdim etish muddatlarini buzganlik uchun.
Bosh buxgalterlarning intizomiy, moddiy va jinoiy javobgarligi amaldagi qonunchilikka muvofiq belgilanadi.
Трудовой кодеRossiya Federatsiyasi mehnat kodeksining mehnat kodeksida (bundan —buyon matnda Rossiya federatsiyasi mehnat kodeksi deb yuritiladi) bosh buxgalterning kasbiy faoliyatiga taalluqli bir qator normalar mavjud. Rossiya federatsiyasi mehnat kodeksining 75-moddasida, tashkilot mulki egasi o'zgarganda, yangi egasi mulk huquqi paydo bo'lgan kundan boshlab uch oydan kechiktirmay bosh buxgalter bilan mehnat shartnomasini bekor qilish huquqiga ega [6].
Rossiya federatsiyasi mehnat kodeksining 81-moddasida, agar u asossiz qaror qabul qilsa, bosh buxgalter bilan mehnat shartnomasini bekor qilish imkoniyati mavjud bo'lib, bu mulkning xavfsizligini buzilishiga, undan noqonuniy foydalanishga yoki tashkilot mulkiga boshqa zarar etkazilishiga olib keladi.
Rossiya Federatsiyasining ma'muriy huquqbuzarliklar to'g'risidagi kodeksining bir qator moddalariga (bundan —buyon matnda Rossiya Federatsiyasining ma'muriy kodeksi deb yuritiladi) muvofiq, bosh buxgalter ko'plab qoidabuzarliklar uchun jarimaga tortilishi mumkin, shu jumladan:
- naqd pul bilan ishlash tartibini va kassa operatsiyalarini o'tkazish tartibini buzganlik uchun (15.1 – modda) - eng kam ish haqining (eng kam ish haqining) 40 dan 50 gacha;
- soliq organida yoki davlat byudjetdan tashqari jamg'armasining organida ro'yxatdan o'tish uchun ariza berish muddatlarini buzganlik uchun-eng kam ish haqining 5 dan 10 gacha; va ushbu organlarda ro'yxatdan o'tmasdan faoliyatni amalga oshirish uchun (15.3 – modda) - eng kam ish haqining 20 dan 30 gacha;
- bankda yoki boshqa kredit tashkilotida hisob raqamini ochish va yopish to'g'risidagi ma'lumotlarni taqdim etish muddatini buzganlik uchun (15.4 – modda) - eng kam ish haqining 10 dan 20 gacha;
– soliq deklaratsiyasini topshirish muddatlarini buzganlik uchun (15.5-modda) - eng kam ish haqining 3 dan 5 gacha;
- statistik ma'lumotlarni taqdim etish tartibini buzganlik uchun (13.19 – modda) - eng kam ish haqining 30 dan 50 gacha;
- soliq nazoratini amalga oshirish uchun zarur bo'lgan ma'lumotlarni taqdim etmaslik uchun (15.6-modda) - eng kam ish haqining 3 dan 5 gacha;
– hisoblangan soliqlar miqdorini yoki moliyaviy hisobot shaklining har qanday moddasini (satrini) kamida 10% ga buzish deb tushuniladigan buxgalteriya hisobi qoidalarini qo'pol ravishda buzganlik uchun (15.11-modda) - eng kam ish haqining 20 dan 30 gacha;
– valyuta operatsiyalari bo'yicha hisobotlarni yuritish, hisobotlarni tayyorlash va taqdim etishning belgilangan tartibiga rioya qilmaslik, buxgalteriya hisobi va hisobot hujjatlarini saqlashning belgilangan muddatlarini buzganlik uchun (15.25-modda) - eng kam ish haqining 50 dan 100 gacha [7].
Qonun buzilishlarining ushbu huquqiy oqibatlarining barchasi soliq kodeksi (bundan buyon matnda Rossiya federatsiyasi soliq kodeksi deb yuritiladi) bilan bevosita bog'liqdir.
Bosh buxgalterni jinoiy javobgarlikka tortishda unga Rossiya Federatsiyasi Jinoyat kodeksida nazarda tutilgan sanktsiyalar qo'llanilishi mumkin:
- jarima;
- muayyan lavozimlarni egallash yoki muayyan faoliyat bilan shug'ullanish huquqidan mahrum qilish;
- mahkumning asosiy ishdan bo'sh vaqtlarida to'lanmagan ijtimoiy foydali ishlarni bajarishdan iborat bo'lgan majburiy ishlar, ularning turi mahalliy o'zini o'zi boshqarish organlari tomonidan belgilanadi;
- mahkumning ish joyida xizmat qiladigan axloq tuzatish ishlari;
- mol-mulkni musodara qilish;
- mahkumni jamiyatdan ajratmasdan, uni nazorat qilish sharoitida maxsus muassasada saqlashdan iborat erkinlikni cheklash;
- hibsga olish, ya'ni. mahkumni jamiyatdan qattiq izolyatsiya sharoitida saqlash;
- qamoq [21].
Shunday qilib, bosh buxgalterga buxgalteriya xizmati rahbari va buxgalteriya hisobini yuritish va buxgalteriya (moliyaviy) hisobotlarni tayyorlash uchun mas'ul shaxs sifatida alohida rol beriladi.
|
| |
