|
Linux OT da Tizimli administratsiyalash
|
| bet | 3/42 | | Sana | 20.02.2022 | | Hajmi | 0.98 Mb. | | #17862 |
Bog'liq Linux op tiz ad (Amaliy matematika 4 kurs) (2) (2) Dori vositalarining olinish yo, Atajonova Sevinch.bank faoliyatida texnik ta\'minot, xojiLinux OT da Tizimli administratsiyalash.
Linux foydalanuvchilarga komanda qatorida kanallar va filterlar qo'yish imkonini ham beradi. Kanallar bir dasturning xulosasini boshqa dasturga chiquvchi ma'lumot sifatida jo'natadi. Filterlar kanallarning bir ko'rinishi bo'lib, qaysiki kiruvchi ma'lumotlar patokini qayta ishlab,chiquvchi ma'lumotlar potokini qabul qladi. Filter boshqa dasturning xulosasini qayta ishlab, natijani o'zgartiradi. Filterdagi chiquvchi ma'lumot boshqa dastur uchun kiruvchi ma'lumot bo'ladi. Kanal va filterlar ba'zan aniq bir vazifani bajarish uchunbirgalikda ishlaydi. Masalan ma'lumotni tartiblab, bosmaga chqarish uchun uchta utilitadan foydalaniladi.
Foydalanuvchilarning grafik interfeysi. Linux OT qadamma-qadam o'rnatish
Window tizimi Massachuset texnalogiya universiteti tomonidan yaratilgan bo'lib, u asosan Linuxda foydalanuvchilarning grafik interfeysini ta'minlab beradi. X ni qo'llab quvatlovchi ishchi oyna yoki terminalda foydalanuvchi kompyuterda bir ishchi oynada bir nechta oynani ochishi, grafik ma'lumotlar bilan ishlashi, rasm chizishi, kino ko'rishi mumkin. X Window ikki qatlamga bo'linadi. Ishchi oyna menegeri va oyna (window) menegeri. Ishchi oyna menageri rasmga mo'ljallangan interfeys bo'lib, shell interpritatori orqali to'gri kelgan komandani terib manipulyatsiyalashning o'rniga, tizim dasturi bilan o'zaro aloqa qilgan holda kerakli dasturni ikonkasi orqali chaqirib olishni ta'minlaydi. Oyna (window) menegeri ishchi oyna menegeri ostida ishlab, dasturlarni ishga tushurish, dastur oynasini ochish, yopish imkoniyatini beradi. Microsoft Windows tomonidan kalit elementlari rangi o'zgartirilsa, X ostidagi oyna (window) menegeri oynaning umumiy ko'rinishini sozlab beradi virtual ishchi oynani sozlashimiz, menyu yaratishimiz va h.k. larni amalga oshirishimiz mumkin.
Live rejimda ishlaganimzda Fedorani o'rnatmasdan uning qanday holatda bo'lishini ko'rishimiz mumkin. Red Hat Enterprise Linux da live rejim taklif qilinmagan. Tizimni yuklash. Fedorani yuklashdan oldin, o'rnatish yoki live rejimga o'tish oynasi chiqishdan oldin, Linux hotiraga o'qilishi kerak. minimal RAM uchun bir necha daqiqa sarflanadi. Tizim ishga tushirilayotgan vaqtda, avtanom tarzda yuklanishi uchun 10 soniya kutib turiladi Agar biz tizimni Fedoraning Desktop Live Mediadan o'rnatmoqchi bo'lsak,
|
Linuxda Boshlang’ich utilitlar.
Linux ning muhim afzalliklaridan biri shundaki, minglab utilitlar orqali cheksiz amallarni bajarilishidadir. Linuxda utilitlardan foydalanishingiz uchun bilvosita buyruqlar satridan yoki bevosita menyudagi ikonkalaridan foydalangan holda ishlatishingiz mumkin. Quyidagi keltirilgan bo`limlarda bir qancha boshlang`ich va muhim utilitlar muhokama qilinadi; bu utilitlar belgiga asoslangan interfeys da mavjuddir. Bazi bir muhim utilitlar GUI(Foydalanuvchi grafik interfeysi) da ham mavjud, boshqalari esa faqat GUI (Foydalanuvchi grafik interfeysi ) uchun mavjuddir.
|
Linux OT da Fayllar bilan ishlash.
Lpstat –p orqali tizimda mavjud bo`lgan printerlarning ro`yhatini olishimiz mumkindir. Lpstat –o orqali printerga chiqartirish uchun berilgan fayllar haqida ma`lumotlar olish imkoniga ega bo`linadi. $ lpq lp is ready and printing $ lprm 86 grep: Satr bo`yicha qidirish grep utilitisi orqali bir yoki bir nechta fayllarning ichidan qidirilayotgan satr yoki belgini qidirish mumkin. Ushbu utilita faylga hech qanday o`zgartirish kiritmasdan turib qidirilayotgan satr yoki belgi mavjud bo`lgan qatrlarni ekranga chop qiladi. head:Faylning boshini ekranga chop qilish head utilitisi orqali faylning standart holda birinchi 10 qator matni ekranga chop qilinadi.:Faylning oxirini ekranga chop qilish tail utilitisi ham head utilitasiga uxshab standart holda faylning oxirgi 10 qator matnini ekranga chop qilishga yordam beradi. sort: Faylni tartib bo`yicha saralab ekranga chop qilish sort utilitasi orqali faylni o`zgartirmasdan turib fayldagi matnni har bir qatori bo`yicha saralashga xizmat qiladi. uniq: Faylda ko`p takrorlangan qatorlarni o`cherish uniq(unique) utilitasi orqali faylni o`zgartirmasdan turib, unda ko`p takrorlangan qatorlarni o`chirib ekranga chop qilishga xizmat qiladi. diff: Ikkita faylni solishtirish diff(difference) utilitasi ikkita faylni o`zaro solishtirib ular o`rtasidagi farqni ekranga chop qiladi. Ushbu utilita faylni o`zgartirmasdan turib, hisobot yoki xat yoki dastur kodining ikkita versiyalarini solishtirish uchun foydalidir. file: Fayl haqida ma`lumot olish file utilitasi orqali Linux tizimida faylni ochmasdan turib, u haqdagi ma`lumotlarni olishingiz mumkin.
|
Linux OT da Jarayonlar o’rtasidagi aloqalar.
Kanal(|) lar Linux operatsion tizmining ajralmas qismi sanaladi. Jarayonlar o`rtasidagi aloqalar UNIX va Linux ning ajratib turadigan xususiyatlari hisoblanadi. Kanal (vertikal ko`rinishdagi | bilan yoziladi) shunday turdagi aloqalarga kiradi. Sodda qilib aytganda, kanal(|) bir utilitning chiqishi bo`lib boshqa utilitning kiruvchi ma`lumotlari sifatida junatiladi. Unix/Linux terminalogiyasidan foydalanib, kanal bir jarayonning standart jarayonni chiqishini olib va buni boshqa jarayonning standart kirishi uchun yo`naltiriladi. Ko`p qismi shundaki, ekrandagi jarayon standart chiquvchiga uzatiladi. Agar buni siz yo`naltirmagan bo`lsangiz, bu chiquvchi ekranda hosil bo`ladi. Kanal(|) dan foydalanib, siz chiquvchini yo`naltirishingiz mumkin bu boshqa utilitning standart kiruvchisi o`rnida bo`ladi. Keyingi buyruq katalogdagi fayllar sonini aniqlashda yordam beradi. wc(word count) utilitasi –w yordami bilan fayldagi so`zlar sonini ekranga chiqaradi. echo: Matnni ekranga chiqarish echo utilitasi ushbu buyruqdan so`ng qanday yozilsa shuni ekranga chiqaradi. date: Kun va vaqtni ekranga chiqarish date utilitasi joriy kun va vaqtni ekranga chiqaradi: script: shell interpretatoridagi seanslarni yozib borish script utilitasi siz kiritgan va tizim javob qaytargan javoblarni shu jumladan tizimga kirgan seansni barchasini yoki bir qismi yozib quyadi. Bu utilita faqat terminal yoki terminal emulyator sifatida belgiga asoslangan qurilmalar uchun foydalidir. Vim orqali seansga yozib olinadi, lekin vim kursor joylashishi va har xil shrift qalinligini boshqarishda simvollardan boshqarilishi noqulay. Standart holda script utilitasi typescript nomli faylni seansga yozib oladi. Boshqa turdagi fayl nomini ishlatmoqchi bo`lsangiz, script buyrug`idan so`ng probel tashlagan holda yangi fayl nomini yozishingiz kerak.
|
Linux OT da Fayllarni siqish va arxivlash.
Katta fayllar diskdan ko`p joyni egallaydi va kichkina fayllarga qaraganda tarmoq orqali bir tizimdan boshqa tizimga ma`lumot uzatilayotganda ko`p vaqtni oladi. Agar sizga katta fayllardan tez tez foydalanish kerak bo`lmasa , siz ularni CD , DVD diskda saqlashingiz mumkin yoki ularni qattiq diskdan o`chirishingiz mumkin. Agar siz faylni davom ettirmoqchi bo`lsangiz, ularni CD diskdan ko`chirib olishingiz biroz noqulaylik tug`diradi. Fayllarni diskda egallab turgan joyini kamaytirish uchun ularni to`liq o`chirmasdan turib, siz faylni biror bir ma`lumotini yo`qotmay turib faylni siqib qo`yishingiz mumkin. Bzip2 utilitasi faylni analiz qilish orqali siqadi va uni qaytadan yaxshi kodlashtiradi. Faylning yangi ko`rinishi tubdan farq qiladi. Ma`lumotga ko`ra, yangi faylda ishlatilmaydigan belgilar ko`p uchraydi. Umuman olganda bzip2 utilitasi ko`p takrorlanadigan ma`lumotli fayllar uchun ishlaydi, jumladan matn va rasmli ma`lumotlar, shuningdek ko`plab rasmli ma`lumotlar allaqachon siqilgan holda bo`ladi. gzip:Faylni siqish gzip(GNU zip deb ham yuritiladi) utilitasi ancha eski va unumdorligi bzip2 ga nisbatan ancha pastdir. Bu tur bzip2 ga juda o`xshab ketadi.Gzip orqali siqilgan fayllar .gz kengaytmasi bilan belgilab qo`yiladi. Linux tizimida internet orqali ko`chirib olinadigan fayllarning aksariyat qismi gzip formatdadir. Compress utilitasi ham fayllarni siqishga yordam beradi, albeit gzip dek emas.Bu utilita fayllarni siqib ularning kengaytmasiga .z qo`shimchani qo`shib qo`yadi. Gzip qarshi zip ga Gzip va gunzip hamda zip va unzip utilitalarini adashtirib yubormang. Oxirida keltirilgan ikki turdagi zip lar yagona siqilgan fayl ko`rinishiga keltirib windows tizimida import va eksport qilishga yordam beradi. Zip va unzip utilitalari PKZIP bilan mutanosib ravishda ,Windowsda fayllarni siqish va arxivlashga yordam beradi.
|
Linux OT da Iararxik fayl tizimi.
Ierarxik struktura ko‘pincha piramida ko‘rinishida bo‘ladi. Bunga misol tariqasida oila shajarasini kuzatuv orqali shu tipga mahsul strukturani uchratish mumkin: Otani bolasi bor, u bola o‘z navbatida bir qancha bolalar ular ham ko‘p bolalarga ega bo‘lishi mumkin. Bu ierarxik strukturaga oila daraxti deb nomlanadi.Oila daraxti Oilaviy daraxtdek Linux fayl tizimi ham daraxt deya nomlanadi. U bog‘langan fayllardan iborat bo‘ladi. Bu struktura fayllarni tartiblashtirishga imkon beradi, shuning uchun ham aniq bir faylni bemalol topishingiz mumkin. Linuxning standart tizimida foydalanuvchi bitta katalogdan boshlaydi va foydalanuvchi ichida xoxlagan darajagacha yaratishi mumkin. Bir qancha kataloglar osti darajalarni yaratish orqali foydalanuvchi zaruriy darajagacha strukturasini kengaytirishi mumkin. Odatda bitta katalogosti bitta mavzuga bag‘ishlanadi, masalan, odam, loyiha yoki hodisaLinux fayl tizimining eng asosiy tomonlaridan biri foydalanuvchi ehtiyojiga qarab adaptatsiyalanish xususiyatga egaligi. Siz bu imkoniyatdan foydalanib sizga qulay hamda foydali holda fayllarni strukturalashtirishingiz mumkin. Oila daraxt ikabi, fayl tizimini ifodalovchi daraxt odatda yuqoridan pastga ildizlari bilan tasvirlanadi. Ma‘lumotnomalarda ildizga yaqinlarni ota va ildizdan uzoqdalarni bolalar deya ataladi. Yo‘l nomlanishi o‘zida shoxdan tortib faylgacha bir qator nomlarni o‘zida mujassamlashtiradi.
|
10.Linux OT da Ishchi katalog.
Linux tizimiga foydalanuvchi interfeysida kirganizda, siz har doim katalogga bog‘langan bo‘lasiz. Siz bog‘langan katalog ishchi yoki joriy katalog deb nomlanadi. PWD (ishchi katalog chop qilish) utilida ishchi katalog yo‘li nomini tasvirlaydi. Bosh katalog Agarda ilk bora Linux tizimiga kirsangiz yoki terminal emulyator darchasini ishga tushirganizda, sizning ishchi katalogingiz bosh katalog hisoblanadi. Bosh katalog nomini ko‘rsatish uchun tizimga kirgan zahoti PWD dan foydalaning. Argumentlarsiz ls utilitidan foydalanish ish katalogdagi fayllar ro‘yhatini chop qiladi. Sababi, sizning bosh katalogingiz ishchi katalogda shu paytgacha foydalangan yagona hisoblanadi va ls sizning bosh katalogdagi fayllar ro‘yhatini chop qiladi.
|
11.Linux OT da Manzil nomlar.
Absolyut manzillar Har bir fayl manzil nomiga ega. Absolyut har doim testari slesh bilan ildiz katalog nomi bilan boshalanadi. Keyin siz faylga olib boradigan absolyut manzilni ildiz katalogdan tortib barcha oraliqdagi kataloglar tuzilgan manzilni yasashingiz mumkin. Qatordagi fayl nomidagi oldingi va keyingi guruh nomlarini bir-biridan slesh bilan ajratiladi. Bu fayl nomi manzili absolyut manzil deyiladi, sababi ildiz katalogdan tortib faylgacha yo‘lni ifodalaydi. Manzilning bir qismi bo‘lgan eng oxirgi sleshdan keying nom oddiy fayl nomim fayl nomi yoki bazovoy nom deya nomlanadi ~ (tilde) manzil nomda Absolyut nomni ifodalashni boshqacha ko‘rishida shell ~ simvoli orqali bosh katalog manzil nomining boshida yozilib kengaytiriladi. Bu qisqa nom yordamida qaysi katalog ishchi katalogligiga qaramasdan o‘zingizning faylingizni .bashrc ishchi faylda namoyish qilishingiz mumkin: $ less -/.bashrc Tilda bosh katalogdan yoki begona katalogdan boshlangan manzillarga tez jo‘natadi. Shell joriy foydalanuvchi bosh katalog boshida foydalanuvchi nomidan oldin joylashadigan tildani kengaytiradi. Absolyut manzil nomlari Masalan, ruxsatnomasi mavjud deya tasavvur qilsakda, AlexScootning .bashrc faylini quyidagi buyruqlar orqali tekshira oladi: $ less ~scott/.bashrc Relativ manzil nomlar Relativ manzilda ishchi katalogdan to faylgacha kuzatilib boriladi. Manzil nomi ishchi katalogga nisbatan bo‘ladi. Ildiz katalogdan (/) yoki (~) tilda bilan boshlanmagan barcha manzillar relativ manzillar hisoblanadi. Absolyut manzil kabi relativ manzil nom ham ko‘plab kataloglar bo‘ylab boradigan yo‘lni kuzatish mumkin. Faylga olib boradigan eng oddiy qarindosh manzil ishchi katalogda faylni identifikatsiya qiluvchi oddiy fayl nomi hisoblanadi. Relativ manzildan foydalanayotganda ishchi katalog qaysiligini bilish lozim. Siz relativ fayl nomidan murojat qilayotgan fayl joylashuvi ishchi katalogga bog‘liqdir. Har doim, nisbiy manzilni faylga nisbatan qo‘llashingizdan oldin, qaysi katalog ishchi katalogligini bilishingiz lozim. Katalog tekshiruvida PWD dan foydalaning. Agarda siz mkdir ni foydalanayotganda siz o‘ylagan joyda turmagan bo‘lsangiz yangi katalog kutilmagan joylarda paydo bo‘lib qolishi mumkin. Absolyut manzildan foydalanayotganda qaysi katalog ishchi katalog hisoblanishi muhimmas.
|
|
12.Linux OT da Kataloglar bilan ishlash.
Bu bo‘lim ishlashni yengillashtirish, kataloglar orasida yurish, fayllar va kataloglarni kataloglar o‘rtasida nusxalash uchun qanday qilib katalog yaratish (mkdir), kataloglararo o‘tish (cd), katalogni o‘chirish haqida boradi. mkdir: Katalog yaratish Mkdir utiliti katalog yaratadi. Mkdir argumenti sifatida yangi katalogning manzil hamda nomi bo‘ladi. Quyidagi buyruqlar orqali promo katalogni yaratishda ikki xil yo‘ldan foydalanishi mumkinligini ko‘rish mumkin. Birinchi navbatda /home/alex manzil ishchi katalogga tekshiriladi va relative manzil yo‘li orqali: $ pwd /home/alex $ mkdir literature/promo Ikkinchi usuli absolyut manzil yo‘lidan foydalanish: $ mkdir /home/alex/literature/promo Mkdir da -p xususiyatdan foydalanish orqali bitta buyruq bilan literature hamda promo katalogni yaratish mumkin: $ pwd /home/alex $ ls Demo names temp $ mkdir -p literature/promo Yoki $ mkdir -p /home/alex/literature/promo Cd: boshqa ishchi katalogga o’zgartirish Cd utilit ishchi katalogni o‘zgatira oladi, lekin ichidagi kontentni o‘zgartira olmaydi 9- rasmda /home/alex/literature katalogni ischi katalogga aylantirishni ikki xil yo‘li ko‘rsatilib o‘tilgan. Birinchisida Alex cd hamda absolyut manzil nomi orqali literature ni ishchi katalogga o‘zgartirdi – bunday paytda qaysi sizni ishchi katalog ekanligi ahamiyatsiz qachonki absolyut manzil nomidan foydalansangiz. $ cd /home/alex/literature $ pwd /home/alex/literature $ cd $ pwd /home/alex/ $ cd literature $ pwd /home/alex/literature
|
Linux OT da Ierarxik kataloglari haqida ma’lumot
|
Linux OT da Fayl nomlarini qanday kiritamiz
|
15.Linux OT da Fayl nomi kengaytmalari haqida yozing
Kengaytmalar fayl nomining ajralmas bir bo‘lagi hisoblanadi Ba‘zi dasturlar, C dasturlash tili kompilyatori kabilar aniq maxsus kengaytmali fayllar uchundir; ba‘zi xollarda kengaytmalar zaruriy bo‘lmay qoladi. Kengaytmalarni faylni osonroq tushunish uchun bemalol ishlatishingiz mumkin. Fayl kengaytmalari (1- jadval) Kengaytmali faylnomlar Kengaytmaga izoh Compute.c C dasturlash tilining manba fayli Compute.o Dastur uchun obyekt kod Compute Ijrochi sifatidagi fayl Memo.0410.txt Matnli fayl Memo.pdf PDF fayl; GUI ostidagi xpdf orqali o‘qiladi Memo.ps PostScript fayl; GUI ostidagi gs orqali o‘qiladi Memo.Z Siquvchi orqali siqilgan fayl; compress orqali yoki gunzip orqali ochish mumkin Memo.tgz yoki memo.tar.gz Gzip orqali siqilgan tar arxiv fayl Memo.gz Gzip orqali siqilgan fayl; zcat yoki gunzip orqali ochiladi/o‘qiladi Memo.bz2 Bzip2 orqali siqilgan; bzcat yoki bunzip2 orqali ochiladi/o‘qiladi Memo.html Veb bovzerlardan foydalanish orqali ko‘riladi fayl Photo.gif, photo.jpq, photo.jpeg, photo.bmp, photo.tif yoki photo.tiff Grafik ma‘lumotni saqlanayotgan fayl/rasm
|
Linux OT da Bosh katalog. Bo’ysinuvchi katalog.
Agarda ilk bora Linux tizimiga kirsangiz yoki terminal emulyator darchasini ishga tushirganizda, sizning ishchi katalogingiz bosh katalog hisoblanadi. Bosh katalog nomini ko‘rsatish uchun tizimga kirgan zahoti PWD dan foydalaning.
Argumentlarsiz ls utilitidan foydalanish ish katalogdagi fayllar ro‘yhatini chop qiladi. Sababi, sizning bosh katalogingiz ishchi katalogda shu paytgacha foydalangan yagona hisoblanadi va ls sizning bosh katalogdagi fayllar ro‘yhatini chop qiladi.
|
Linux OT da Boshlangich fayllar va ular bilan ishlash
Boshlang‘ich fayllar, bosh katalogingizda paydo bo‘ladi va shell hamda boshqa dasturlarga siz hamda sizning sozlamalaringizni haqida ma‘lumot beradi. Bu fayllarning bir qismi shell ga qanday tipdagi terminaldan foydalanayotganiz haqida xabar beradi va sty utilita o‘chirigich hamda qatorlarni o‘chiruvchi tugmalarni o‘rnatib beradi. Yoki siz yoki tizim administrator bosh katalogda mavjud bo‘lgan shell buyruqlarini o‘zida jamlagan faylni shellni ishga tushiruvchiga joylashtirishi mumkin. Shell har safar kirganizda buyruqlarni amalga oshiradi. Yuklovchi fayllar yashirin nomlarga ega bo‘lgani sababli, bosh katalogda mavjud yoki yo‘qligini bilish uchun –a buyrug‘idan foydalanishingiz zarur bo‘ladi. Grafik interfeys boshlangich ishga tushuvchi fayllarga ega. Odatda bu fayllar bilan to‘g‘ridan to‘g‘ri ishlamaysiz, lekin ischi stoldagi ikonka yordamida ishga tushish ketmaketlikni nazorat qilish mumkin.
Login: alex
Password:
Last login: Wed Oct 20 11:14:21 from bravo
$ pwd
/home/alex/
|
Linux OT da Absolyut manzil nomlari va ular bilan ishlash
Absolyut manzillar Har bir fayl manzil nomiga ega. 3.3- rasmda ierarxik strukturadagi fayl tizim shaklida kataloglar manzil nomlar hamda oddiy fayllar ifodalangan. Absolyut har doim testari slesh bilan ildiz katalog nomi bilan boshalanadi. Keyin siz faylga olib boradigan absolyut manzilni ildiz katalogdan tortib barcha oraliqdagi kataloglar tuzilgan manzilni yasashingiz mumkin. Qatordagi fayl nomidagi oldingi va keying guruh nomlarini bir-biridan slesh bilan ajratiladi. Bu fayl nomi manzili absolyut manzil deyiladi, sababi ildiz katalogdan tortib faylgacha yo‘lni ifodalaydi. Manzilning bir qismi bo‘lgan eng oxirgi sleshdan keying nom oddiy fayl nomim fayl nomi yoki bazovoy nom deya nomlanadi ~ (tilde) manzil nomda Absolyut nomni ifodalashni boshqacha ko‘rishida shell ~ simvoli orqali bosh katalog manzil nomining boshida yozilib kengaytiriladi. Bu qisqa nom yordamida qaysi katalog ishchi katalogligiga qaramasdan o‘zingizning faylingizni .bashrc ishchi faylda namoyish qilishingiz mumkin: $ less -/.bashrc. Tilda bosh katalogdan yoki begona katalogdan boshlangan manzillarga tez jo‘natadi. Shell joriy foydalanuvchi bosh katalog boshida foydalanuvchi nomidan oldin joylashadigan tildani kengaytiradi. Masalan, ruxsatnomasi mavjud deya tasavvur qilsakda, AlexScootning .bashrc faylini quyidagi buyruqlar orqali tekshira oladi: $ less ~scott/.bashrc
|
Ishchi katalog qiymatlarni tavsiflab bering
Siz bog‘langan katalog ishchi yoki joriy katalog deb nomlanadi. PWD (ishchi katalog chop qilish) utilida ishchi katalog yo‘li nomini tasvirlaydi. Ishchi katalogdagi xoxlagan faylga murojatni amalga oshirish uchun siz faqatgina oddiy fayl nomi kerak. Boshqa katalogdagi faylga murojat qilish uchun faylga olib boradigan manzildan foydalanishingi kerak bo‘ladi. Manzil nomini terish foydasiz va xato qilishga katta ehtimoli bo‘ladi. Bu imkoniyat, GUI ostida fayl nomi yoki belgini tanlash orqali xatoliklar kamligini ta‘minlaydi. Siz uzun manzil nomlarga ehtiyojni kamaytirish maqsadida aniq bir topshiriq uchun ma‘lum bir ishchi katalogni tanlashingiz mumkin. Sizning ishchi katalogni tanlovingiz, sizga boshqa amalga oshira olmagan amallarni qilishga imkoniyat bermaydi-u shunchaki bir qancha operatsiyalarni oddiylashtiradi xolos.
|
Linux OT da inode nimani anglatadi? Va uning vazifalari qanday
Inode-fayl tizimidagi fayl yoki katalog haqida ma'lumot saqlanadigan ma'lumotlar tuzilishi. Ext4 kabi Linux fayl tizimida fayl faqat uning mazmuni, masalan, matn, shuningdek, ism, yaratilish sanasi, kirish, o'zgartirish va huquq kabi metadata ham mavjud. Bu Metadata va inode-da saqlanadi. Har bir fayl o'zining noyob Inode-ga ega va bu erda fayl ma'lumotlari qaysi bloklarda ko'rsatilgan. Yuqorida aytib o'tganimdek, Inode yoki I-node yoki indeks identifikatori - bu faylning metadata saqlanadigan va fayl ma'lumotlari bilan bloklarni ro'yxatlaydigan ma'lumotlar tuzilishi. Lekin fayl tizimi bilan boshlash kerak. Ext fayl tizimlari ma'lumotlarni saqlash uchun bloklardan foydalanadi. Odatiy bo'lib, bitta blok hajmi 4092 baytga teng. Bo'limning boshida butun fayl tizimining metadata bo'lgan superblock va bir nechta zaxira bloklar mavjud, so'ngra inode jadvali va undan keyin ma'lumotlar bilan bloklar joylashtiriladi. Shunday qilib, barcha Inode disk qismining boshida joylashtirilgan. Katalog, shuningdek, fayl mazmuni o'rniga fayl nomlari ro'yxatini va ularning Inode raqamlarini o'z ichiga olgan inode katalogidir. Ext4-dagi ildiz papkasida inode - 2 raqami mavjud. Siz debugfs yordam dasturi yordamida u haqida ma'lumot ko'rishingiz mumkin. Parametrlardagi yordamchi dastur fayl tizimi joylashgan diskni uzatishi kerak:
|
Quyidagi komandalar ketma-ketligidan hosil bo'lgan hatolikni tushintirib bering?
$ ls -l
total
1
drwxrwxr-x 2 alex pubs 1024 Mar 2 17:57 dirtmp $ ls dirtmp $ rmdir dirtmp
rmdir: dirtmp: Directory not empty $ rm dirtmp/ * rm: No match.
|
Qanday -i nomli fayl yaratish mimkin?
Yangi fayl yaratish uchun qanday bilish har bir kishi muntazam ravishda Linux yordamida uchun muhim mahorat hisoblanadi. Buyruq satridan yoki ish stoli fayl boshqaruvchisidan yangi fayl yaratishingiz mumkin. “touch” buyruq mavjud fayllar va kataloglardagi vaqt belgilarini yangilash hamda yangi, bo'sh fayllarni yaratishga imkon beradi. Yangi yaratish uchun eng oson va eng unutilmas yo'l, bo'sh fayllar buyruq yordamida touch hisoblanadi.Yangi fayl shunchaki touchsiz yaratmoqchi fayl nomi bilan ta'qib buyruqni ishga tushirish yaratish uchun:
$ touch i.txt Fayl “file1.txt “ mavjud bo'lmasa buyruq yuqorida aks holda, uning vaqt o'zgaradi, uni yaratadi.Bir vaqtning o'zida bir nechta fayl yaratish uchun bo'sh joy bilan ajratilgan fayl nomlarini ko'rsating: $ touch i1.txt i2.txt i3.txt Yo'naltirish operatori bilan fayl yaratish > i.txt Bu Linuxda yangi fayl yaratish uchun eng qisqa buyruq
|
Qaysi komanda orqali fayllar o'chiriladi?
Ushbu komandadan, qanday foydalanish sizga ko'rsataman rm, unlink, va rmdir Linux fayl va katalog olib tashlash uchun buyruqlardir. Linuxdagi faylni buyruqlar satridan olib tashlash (yoki o'chirish) rm uchun (olib tashlash) yoki unlink buyruqdan foydalaning. unlink Buyruq faqat bitta faylni olib tashlash imkonini beradi, rm bilan esa bir vaqtning o'zida bir necha fayllarni olib tashlash mumkin. Bitta faylni o'chirish uchun rm yoki unlink fayl nomi ortidan or buyrug'idan foydalaning:
|
|
| |
