• $ pwd /home/alex/literature $ ls .. demo literature names temp $ cp memoA .. $ ls ..
  • VARIABLE =value
  • Linux ot afzalliklari




    Download 0.98 Mb.
    bet4/42
    Sana20.02.2022
    Hajmi0.98 Mb.
    #17862
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   42
    Bog'liq
    Linux op tiz ad (Amaliy matematika 4 kurs) (2) (2)
    Dori vositalarining olinish yo, Atajonova Sevinch.bank faoliyatida texnik ta\'minot, xoji
    $ unlink filename
    $ rm filename
    Bir vaqtning o'zida bir nechta fayllarni o'chirish uchun, rm bo'sh joy bilan ajratilgan fayl nomlari tomonidan ta'qib buyrug'ini foydalaning. $ rm filename1 filename2 filename3



    Linuxda .. nuqta nima vazifani bajaradi. root directoriyasi yo'lini ko'rsatuvchi belgini ko'rsating?
    Mkdir utiliti har bir yaratgan katalogingizda ikkita yozuv qoldira: bitta nuqta (.) va ikkita nuqta (..) . (.) ishchi katalogni sinonimi hisoblanadi a o‘z joyida
    ishlatilishi mumkin. Bu ma‘lumotlar yashirindir, sababi ularni ismlari nuqta bilan
    boshlanadi.
    Literature katalogini ishchi katalogga o‘zgartirishda (..) uch xil xolatda
    foydalanilgan: ilk borasida, ajdod katalogdagi (/home/alex) tarkibi ro‘yhatini
    ko‘rishda, ikkinchisida esa memoA faylni ajdod katalogga nusxalashda va uchinchi
    marotabada ajdod katalog tarkibi ro‘yhatini ko‘rishda.
    $ pwd
    /home/alex/literature
    $ ls ..
    demo literature names temp
    $ cp memoA ..
    $ ls ..
    demo literature memoA names temp
    O‘zining ishchi katalogi qilib (literature ning katalogostisi) promo ga
    o‘zgaritishda cd dan foydalangandan so‘ng, Alex bosh katalogdagi faylni tahrir
    qilish uchun vim utilitidan foydalanishida relative manzil yo‘lidan foydalana oladi.
    Utiliti yoki dastur fayl nomi yoki manzil yo‘lini talab qilganida absolyut yoki
    relativ manzil nomidan yoki oddiy fayl nomidan xoxlagan joyingizda
    foydalanishingiz mumkin. Bunday harakatlar ls, vim, mkdir, rm va linux utilitining
    ko‘pchilik utilitda amalga oshirish mumkin.



    Linuxda Sodda shell skriptlarini yozish.
    Shell qobig‘i buyruq interpretatori va yuqori sath dasturlash tili hisoblanadi. Buyruq interpretatori sifatida shell komandalar qatoriga kiritilgan komandalarni qayta ishlaydi. Yuqori sath dasturlash tili sifatida shell scripts nomli faylda saqlanuvchi buyruqlarni qayta ishlaydi. Boshqa tillar kabi shell o‘zgaruvchilar va oqimni boshqarish buyruqlariga ega(masalan, for sikllari va if shart operatori). Shellni buyruqlar qatori interpretatori sifatida foydalanilganda ishlaydigan muhitingizni sozlashingiz mumkin. Siz o‘z displeyingizda joriy katalog nomini, funksiya yaratishni yoki cp psevdonimini qo‘yishingiz, aspektlarni o‘zgartirish uchun kalitso‘zlardan foydalanish va boshqalarni amalga oshirish mumkin. Siz bundan tashqari hisobotlar to‘plamini ishga tushuruvchi uzun script uchun qiyin buyruqni saqlovchi ish bajarilgandan so‘ng sizga chop etishni va yuborishni eslatishdan iborat shell ssenariysini yozishingiz mumkin. Boshqa
    ssenariylar dasturlar hisoblanib, ular faqatgina dasturni ishga tushurmaydi.
    Ko‘pchilik shell ssenariylari Bourne Again Shell ostida ishga tushurilish uchun yozilgan. Bir foydalanuvchili rejimda tizim yuklanishini yoki tizimga texnik
    xizmat ko‘rsatishni, ma‘murlashni yoki ta‘mirlash ishlarini amalga oshirish shell
    bilan tanishishni eng yaxshi usuli hisobalandi.



    Linuxda Parametrlar va o'zgaruvchilar.
    Shell ichida foydalanuvchi foydalanishi mumkin bo‘lgan qiymatlar shell
    parametrlari bilan bog‘liq. Shell parametrlarining bir necha ko‘rinishlari mavjud.
    Harflardan, raqamlardan va pastki chiziq simvolidan iborat nomli parametlar
    odatda shell o‘zgaruvchi yoki oddiy o‘zgaruvchi deyiladi. O‘zgaruvchi nomi
    raqam bilan emas, balki, harfdan yoki pastki chiziq simvolidan boshlanishi kerak.
    Masalan, A76, MY_CAT va _____ nomlaridan foydalanish mumkin va 69-ko‘cha
    (raqam bilan boshlanish) va MY-NAME (defisdan iborat) dan foydalanib
    bo‘lmaydi. Siz nomlovchi va qiymat o‘zlashtiruvchi shell o‘zgaruvchilar foydalanuvchi
    tomonidan yaratilgan o‘zgaruvchilar hisoblanadi. Foydalanuvchi tomonidan
    yaratilgan o‘zgaruvchilarni istalgan vaqt o‘zgartirish mumkin yoki ularni faqatgina
    o‘qish uchun qilib qo‘yishingiz mumkin, shunday uni qiymatarni o‘zgartirishingiz
    mumkin emas. Siz foydalanuvchi tomonidan yaratilgan o‘zgaruvchilarni global
    qilib qo‘yishingiz mumkin. Global o‘zgaruvchilar barcha qobiq va dasturlar uchun ochiqdir. Bourne Again Shell o‘zgaruvchi qiymati o‘zlashtirish sintaksisi quyida
    keltirilgan: VARIABLE=value



    Linuxda Jarayonlar.Jarayonlarni boshqarish
    Fayl strukturasiga o‘xshab jarayon strukturasi ham onalari, bolalari va
    hatto root ierarxikdir. Ona jarayon o‘z navbatida boshqa jarayonlarga bo‘linuvchi
    bola jarayonga bo‘linadi.(Bo‘linish (fork) so‘zi, yo‘llarning bo‘linishi kabi bir
    jarayonni ikkitaga aylanishini bildiradi. Avval ikkita fork biri ona, biri bola
    bo‘lishidan tashqari bir xil bo‘ladi.) Yangi jarayonlar yaratuvchi operatsion tizim
    kundalik ishi(rutinasi) yoki tizim chaqiruvi (system call) fork deb nomlanadi.
    Tizim boshlanganda, Linux ijroni boshlaganda u 1 raqamli PID bilan
    initsalizatsiyani, spontan (ixtiyoriy) jarayon deb nomlanuvchi yagona jarayonni
    boshlaydi. Bu jarayon jarayon strukturasida root direktoriyasi fayl strukturasida
    egallagandek pozitsiyani egallaydi: Bu tizim va foydalanuvchilar ishlaydigan
    hamma jarayonlarning ajdodidir. Tizim multifoydalanuvchi rejimida ishlaganida init getty yoki mingetty jarayonlarini ishga tushiradi (loginni ko‘rsatadi: terminal



    Linuxda Buyruqlarni qayta ishga tushirish va tahrirlash.
    Siz tarix ro‘yhatidagi har qanday hodisani qayta bajarishingiz mumkin. Bu funksiya vaqtni, kuchni tejashi mumkin. Agarda uzun buyruqlarni tez, oson va aniq qayta kiritish imkoni bo‘lmaganda edi, buyruqlar qatorini boshidan oxirigacha ko‘rib chiqishga to‘g‘ri kelgan bo‘lardi. Siz buyruqlarni eslashingiz, modifikatsiyalshingiz va qayta ishga tushurishni 3 usuli bor: FC dan foydalanish mumkin; buyruqni undov nuqtasi; yoki hodisalarni bajarishda va tahrirlashda vi yoki emacs muharriridek ishlovchi Readline kutubxonasi. Fc(to‘g‘rilash buyrug‘i) o‘rnatilgan buyrug‘i tarix ro‘yhatini ko‘rsatish va tahrirlash va buyruqlarni qayta ishga tushurish uchun ishlatiladi. Bu buyruq buyrualar qatori redaktorlarinining ko‘p funksiyalarini o‘zida jamlagan.

    Linux Kalida va VirtualBox orqali o’rnatilgan Linuxni Yuklanuvchi fayllari
    Shellni ishga tushurganda avtomatik tarzda yuklanuvchi fayllarni
    inisializatsiyalaydi. Shell ishga tushuvchi fayllar u interaktivmi(bash buyrug‘ini
    olish singari) yoki interaktiv emasmi(shell skriptni bajarishda yakka foydalanilgan)
    shunga bog‘liq. Siz fayldagi buyruqni bajarish uchun o‘qish ruxsatiga ega
    bo‘lshingiz kerak. Fedora/RHEL mos buyruqlarni ba‘zi shunday fayllarga joylaydi.

    Linuxda Tarixni (history) boshqaruvchi o'zgaruvchilar

    Download 0.98 Mb.
    1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   42




    Download 0.98 Mb.