|
So`nuvchi elektr tebranishlar
|
| bet | 7/7 | | Sana | 21.02.2023 | | Hajmi | 0.83 Mb. | | #42997 |
Bog'liq Modul. Magnit maydoni va uning xarakteristikalari. Magnit maydon 3-Ma\'ruza, O`QUV QO`LLANMA ZAMONAVIY LOGISTIK TEXNOLOGIYALAR, Zamonaviy logistik texnologiyalar, KEYS, Ташқи тақриз Элмуратов Р, 3-Laboratoriya, Index, Гурух мураббийлиги30,06,21, REG1-51, Uslubiy qo\'llanma TVTvaN kurs ishiga 2015, \'\'Navoiy\'\' va \'\'Bobur\'\'ga tadbir, инф письмо рус ва узбек тилида, ИНваДА (амалий иши), Elementlarning kashf qilinishi, Umumiy va anorganik kimyodan laboratoriya mashg`ulotlariSo`nuvchi elektr tebranishlar.
Har qanday real kontur aktiv qarshilikka ega. Energiya qarshilikda issiqlikka aylanishi tufayli tebranishlar sekin-asta so’nadi. Tashqi E.Yu.K. manbaiga ulanmagan konturda uning elementlaridagi kuchlanishlar yig’indisi nolga teng:
(13.13)
(13.13) ni L ga bo’lib va quyidagi belgilashlarni kiritib:
(13.14)
ko’rinishdagi ifodani hosil qilamiz.
(13.14) ga ; almashtirishlar kiritib,
(13.15)
(13.15) so`nuvchi elektr tebranishlarning differensial tenglamasi deb yuritiladi. Bu tenglamaning yechimi
< (13.16)
shart bajarilganda quyidagi ko’rinishda bo’ladi:
(13.17)
(13.17) dan ko’rinadiki, vaqt o’tishi bilan kondensator qoplamasidagi zaryad miqdori eksponensial qonun bo’yicha kamayadi. (13.3-rasm)
13.3-rasm
Tebranishlarning so`nishi so`nishning logarifmik dekrementi orqali xarakterlanadi.
; (13.18)
bu yerda, - amplitudaning e-marta kamayishidagi tebranishlar soni.
So`nishning logarifmik dekrementiga teskari proporsional bo’lgan kattalik konturning aslligi deb yuritiladi:
(13.19)
(13.18) ni hisobga olib:
(13.20)
Agar << shart bajarilsa, bo’ladi. U holda asllik
(13.21)
orqali ifodalanadi.
Majburiy elektr tebranishlar
Davriy ta’sir etuvchi kuch tufayli vujudga keladigan tebranishlar majburiy tebranishlar deyiladi.
Qarshilik, induktivlik va kondensatordan iborat tashqi EYuK manbaiga ulangan zanjirni kuzatamiz. (13.4-rasm)
13.4-rasm
Bunday zanjirda har bir elementdagi kuchlanishlar yig’indisi tashqi manbaning kuchlanishiga teng bo’ladi:
(13.5)
; ; (13.6)
(13.6) ni hisobga olib:
(13.7)
quyidagi almashtirishlarni qo’llab,
; ; ;
(13.7) ni
(13.8)
shaklida yozamiz. (13.8) majburiy elektr tebranishlarning differensial tenglamasini ifodalaydi. Bu tenglamaning xususiy yechimi:
(13.9)
Bu yerda qo-zaryad miqdorining amplitudaviy qiymati:
(13.20)
Tebranishlar fazasi esa:
(13.21)
(13.19) ni vaqt bo’yicha differensiallab, tok kuchi uchun (13.22)ni hosil qilamiz.
(13.22)
bu yerda Io-tok kuchining amplitudaviy qiymati
(13.23)
Ildiz ostidagi ifoda zanjirning to’liq qarshiligi deyiladi
(13.24)
Agar shart bajarilsa, tok bilan kuchlanish birday fazada o’zgaradi, ya’ni sinfaz bo’ladi.
R, L va C-larning berilgan qiymatida to’liq qarshilik eng kichik qiymatga, tok kuchi esa kuchlanishning berilgan qiymati (Uo) da eng katta qiymatga erishadi. Aktiv qarshilikdagi kuchlanish zanjirga berilayotgan tashqi kuchlanishga teng bo’lib, kondensatordagi kuchlanish amplitudasi son jihatidan teng, faza jihatidan qarama-qarshi bo’ladi. Bu hodisa kuchlanish rezonansi deb yuritiladi. (13.5-rasm). Bu shartni qanoatlantiruvchi chastota rezonans chastotasi deyiladi.
13.5-rasm
|
| |
