MATEMATIKA O’QITISH METODIKASI I FANINIDAN
1-MUSTAQIL TOPSHRIQ
MAVZU: Boshlang’ich sinflarda matematika o’qitish metodikasining didiktik
tamoyillari.
a)
Matematikadan dars turlari
b) Matematika darsiga tayyorlanish
c) Matematika darsini o’tkazish
d) Matematika darsini taxlil qilish
e) Boshlangich sinflarda matematika fani o’qitilish bo’yicha
fikr muloxalaringizni
bayon qiling.
Bajardi: Ergasheva Nodira
Matematikadan dars turlari
Boshlang‘ich matematika kursining vazifasi maktab oldiga qo‘yilgan
“o‘quvchilarga fan asoslaridan puxta bilim berishda yangi texnologiyadan
foydalanish, ularga hozirgi zamon ijtimoiy-iqtisodiy bilimlarni berish, turmushga,
kasb-hunarga yo‘naltirish, kasblarni ongli tanlashga o‘rgatish” kabi vazifalarni hal
qilishda yordam berishdan iborat. Bu bilimlar matematika fani to‘g‘risida
o‘quvchilarga yetarli darajada ma’lumot berishi, ularni matematika
fanining yuqori
bo‘limlarini o‘rganishga tayyorlashi kerak. Bundan tashqari, dastur asosida
o‘quvchilar o‘qish jarayonida olgan bilimlarning ishonchli ekanligini tekshira
bilishga o‘rganishlari, nazorat qilishning asosiy metodlarini egallashlari lozim.
Shunday qilib, boshqa har qanday o‘quv predmeti kabi matematika boshlang‘ich
kursi matematika o‘qitishning maqsadi quyidagi uch omil bilan belgilanadi:
Matematika o‘qitishning umumta’limiy maqsadi.
Matematika o‘qitishning tarbiyaviy maqsadi.
Matematika o‘qitishning amaliy maqsadi.
Matematika o‘qitishning umumta’limiy maqsadi o‘z
oldiga quyidagi vazifalarni
qo‘yadi:
o‘quvchilarga ma’lum bir dastur asosida matematik bilimlar berish.
Boshlang‘ich maktabda matematika o‘qitish metodikasida mustaqil va nazorat
ishlari, o‘quvchilardan individual yozma so‘rov o‘tkazishning samarali vositalari
yaratilgan. Ba’zi didaktik materiallar dasturning chegaralangan doiradagi
masalalarining o‘zlashtirilishini reyting tizimida
nazorat qilish uchun, boshqalari
boshlang‘ich maktab matematika kursining barcha asosiy mavzularini nazorat
qilish uchun mo‘ljallangan. Ayrim didaktik materiallarda (ayniqsa, kam komplektli
maktab uchun mo‘ljallangan) o‘qitish xarakteridagi materiallar, boshqalarida esa
nazoratni amalga oshirish uchun materiallar ko‘proqdir. Boshlang‘ich maktab
matematikasida barcha didaktik materiallar uchun umumiy topshiriqlarning
murakkabligi bo‘yicha tabaqalashtirilishidir. Bu materiallar tuzuvchilarning
g‘oyasiga ko‘ra ma’lum mavzu bo‘yicha topshiriqning biror usulini bajarishi
o‘quvchining bu mavzuni faqat o‘zlashtirganligi haqidagina emas, balki uni to‘la
aniqlangan darajada o‘zlashtirganligi haqida ham guvohlik beradi. Matematika
o‘qitish metodikasida “o‘quv materialini o‘zlashtirilish darajasi” tushunchasining
mazmuni to‘la ochib berilmagan.O‘qituvchilar uchun qo‘llanmalarda didaktik
materialning u yoki bu topshirig‘i qaysi darajaga mos kelishini aniqlashga
imkon
beradigan mezonlar aniq emas. Amaliyotda o‘qituvchilar ko‘pincha biror
topshiriqning usullarini biri boshqalaridan soddaroq yoki murakkabroq deb
aytadilar. Bundan tashqari, didaktik materiallar qanchalik san’atkorona tuzilgan
bo‘lmasin, ularning mazmuni va tuzilishida qanchalik sermahsul va
chuqur
g‘oyalar amalga oshirilmasin, ular baribir barcha metodik vazifalarni tezda hal
etishga
qodir emas, chunki hech qanday o‘rgatuvchi mashina o‘qituvchining
intuisiyasini, ya’ni hissiyotini almashtira olmaydi. Shunday qilib, didaktik
materiallarni o‘quvchilarning o‘quv materialini o‘zlashtirish darajasini nazorat
usullaridan biri sifatida qarash lozim. Shu bilan birga muayyan usul mazkur sinf,
mazkur o‘qituvchi uchun eng yaxshi usul bo‘lmasligi ham mumkin. Shu sababli
didaktik materiallar o‘qituvchini o‘quvchilarning bilimlarni o‘zlashtirish darajasini
aniqlash imkonini beradigan individual tekshirish uchun nazorat turlarini tuzishdan
xalos eta olmaydi. Bu umummetodikaning asosiy vazifalaridan biridir.
