• Joul-Lens qonuni.
  • Tolali lampaning tuzilishi
  • Foydali ish koeffisiyenti (FIK).
  • Elektr yoyi.
  • Uyimizda foydalaniladigan saqlagich bilan tanishamiz.
  • Savollar.
  • Mavzu: Elektr tokining issiqlik ta’siri Elektr toki




    Download 0.76 Mb.
    Sana09.02.2022
    Hajmi0.76 Mb.
    #17285
    Bog'liq
    Elektr-tokining-issiqlik-tasiri
    ELEKTRONIKA VA SXEMALAR 006., chet tili 1.0 (Автосохраненный), 2022 yil 5 sentyabrdan, Feruza, 1 мустакил иш, Doc1 (1), Impuls va energiya, Somatik kasalliklar turlari, sabablari va oqibatlari “-fayllar.org, Mavzu matematik tushuncha, ta’rif, aksioma va teoremalarning ma-fayllar.org

    Mavzu:

    • «Elektr tokining issiqlik ta’siri

    Elektr toki

    • Elektr toki o’tkazgichni qizitadi. Bu shu bilan tushuntiriladiki, elektronlar elektr maydoni ta’sirida harakatlanganda ionlar va atomlar bilan o’zaro to’qnashadi va unga o’z energiyasini beradi. Natijada, elektr tokining ishi ta’sirida ionlar va atomlarning o’z joyida tebranishlari tezligi ortadi. Demak, tok o’tayotganda o’tkazgichning qizishi tokning bajargan ishiga teng:
    • А = U·I·t.

    Joul-Lens qonuni.

    • Issiqlik miqdorini Q harfi bilan belgilaymiz. Yuqorida aytganimizdek:
    • Q = A, yoki Q = U·I·t.
    • Bunga Om qonunini qo’llasak
    • U = IR, hosil bo’ladi: Q = I·R·I·t, yani Q=I ·R·t
    • O’tkazgichdan tok o’tganda ajralib chiqqan issiqlik miqdori o’tkazgichdan o’tayotgan tok kuchi kvadrati, o’tkazgichning qarsgiligi va tokning oqib o’tish vaqtlari ko’paytmasiga teng.

    Tolali lampaning tuzilishi

    • 1. Ingichka volfram tola.
    • 2. Tolani tutib turgich.
    • 3. Sokol.
    • 4. o’tkazgich.
    • 5. Prokladka.
    • 6. Kontakt.
    • 100 W quvvatli lampada iste’mol qilingan energiyaning atiga 4 % (4 W) yorug’lik energiyasiga aylanadi, qolgan qismi esa ko’zga ko’rinmaydigan infraqizil nurlarga aylanib, atrof muhitni qizitishga sarf bo’ladi.

    Foydali ish koeffisiyenti (FIK).

    • Ish bajarishda foydali energiyaning (ishning yoki quvvatning) iste’mol qilingan energiyaga (ishga yoki quvvatga) nisbati bilan o’lchanadigan kattalik foydali ish koeffisiyenti deyiladi:

    FIK prosentlarda hisoblanadi.

    • FIK prosentlarda hisoblanadi.
    • Yuqoridagi misolga asosan elektr lampaning foydali ish koeffisiyentini hisoblaymiz: η=4/100=0.04=4%;
    • Solishtirish uchun bilib qo’ying, kunduzgi lampaning FIK 15%, natriyli tashqi yoritish lampasining FIK 25%.
    • Kunduzgi lampaning tok iste’moli sxemasi

    Elektr yoyi.

    Elektr zanjiri.

    • Elektr zanjiri doimo ma’lum bir tok kuchiga mo’ljallangan bo’ladi.
    • Biror sabab bilan zanjirda tok kuchi oshib ketsa, o’tkazgich qiishi natijasida uning himoy qobig’I erib ketadi. Zanjirda tok kuchining oshib ketishiga bir vaqtda ko’plab iste’molchilarni ulanishi, qisqa tutashuvlar sabab bo’lishi mumkin.
    • Bunday noxush holatlarni oldini olish uchun saqlagichlardan foydalaniladi.
    • Saqlagichlarning vazifasi tok kuchi belgilangan miqdordan oshib ketsa darhol zanjirni uzib qo’yishdan iboratdir.

    Uyimizda foydalaniladigan saqlagich bilan tanishamiz.

    • Uyimizda foydalaniladigan saqlagich bilan tanishamiz.
    • Uning asosiy qismi oson eriydigan metall (masalan qo’rg’oshin)dan qilingan o’tkazgichdir. Agar, zanjirda tok kuchi belgilangan miqdordan oshib ketsa qo’rg’oshin erib ketadi va zanjir tarmoqdan uzilib qoladi.

    Savollar.

    • Tok inson organizmida qanday o`zgarishlarga sabab bo`ladi?
    • Javob.
    • Nima uchun chaqmoq davrida odamlar to`da bo`lib turishi xavfli?
    • Javob.
    • Nima uchun qushlar tarmoqqa katta kuchlanish berilganda undan uchib ketishadi?
    • Javob.
    • Inson tanasidan tok o`tganda, markaziy nerv sistemasiga ta’sir qiladi, yurak va nafas olish tizimini ishdan chiqaradi.
    • Chaqmoq davrida odamlarning to`da bo`lib turishi xavfli, chunki, nafas yo`llaridan chiqayotgan bug`lar elektr o`tkazuvchanlikni oshirib yuboradi.
    • Yuqori kuchlanish tarmoqqa ulanganda, qushlar qanotida statik zaryadlar paydo bo`lib, uni xuddi elektr sultonga o`xshash ochilishga majbur qiladi.

    Download 0.76 Mb.




    Download 0.76 Mb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Mavzu: Elektr tokining issiqlik ta’siri Elektr toki

    Download 0.76 Mb.