Germaniyaning xalqaro iqtisodiy aloqalardagi roli
Germaniya iqtisodiy va siyosiy-geografik o’rni jihatidan juda yaxshi joyda joylashgan. Bunga quyidagilarni misol qilish mumkin:
• Iqtisodiy rivojlangan mamlakatlar bilan qo’shni, kenglik va meridional
yo’nalishda transevropa magistrial yo’llari (avtomobilь, temir yo’l, havo yo’llari)
kesishganligi:
• Mamlakat shimoliy qirg’oqlarini xalqaro savdo yo’llariga chiqish
imkoniyatini beruvchi Boltiq va SHimoliy dengiz suvlari yuvib turishi va yirik
xalqaro ko’lamdagi – Gamburg, Bremen, Vilьgelьmsxafen, Rostok portlari hamda
qo’shni xalqaro portlar – Rotterdam, Antverpen va boshqalarga yaqinligi;
• Evropa mamlakatlarining ichki suv yo’llari orqali bog’lovchi Reyn
daryosi (xalqaro statusga ega), SHimoliy dengiz va Qora dengizni bir-biri bilan
bog’lovchi Mayn-Dunay transevropa suv yo’li (1993 yil Qurilgan), O’rtagerman
kanalining (Berlin va Oder daryosiga qadar) mavjudligi;
• Qulay iqtisodiy-geografik holati nafaqat Yevropa balki xalqaro
miqyosdagi ko’plab yarmarka o’tkazuvchi markazlarning (Gannover, Kyolьn,
Frankfurt-na-Mayne, Leyptsig va boshq.) shakllanishiga shart-sharoitlar
hozirlagan.14
Ushbu mamlakatning asosiy eksport mahsulotlari – mashinasozlik va transport vositalari, kimyo, metallurgiya va sanoat mahsulotlari, oziq-ovqat, tekstil
metallurgiya va sanoat mahsulotlari, oziq-ovqat, tekstil mahsulotlari. Germaniyaning asosiy eksport hamkorlari Fransiya AKSH, Buyuk Britaniya, Italiya, Rossiya, Gollandiya, Belgiya, Avstriya, Ispaniya sanaladi.
GFRning tashqi savdo tovar tarkibida tayyor sanoat mahsulotlari hissasi
(tovar aylanmasi qiymatining 90% dan ortig’i) yuqori. Germaniya eksportining
tovar tarkibi XX asrning 60-yillarida shakllangan bo’lib, hozirga qadar barqaror
rivojlanib kelmoqda. Eksportda investitsion sanoat tovarlari, mashina va jihozlar
(56%), sanoat xom ashyolari va yarim fabrikatlar (22,4% dan ortiq), keng sanoat
is’temol tovarlari, importda tayyor sanoat mahsulotlari (70%) va yarim fabrikatlar
(10%), xom ashyo (5%), ya’ni, avtomobillar, ko’tarma-transport vositalari,
elektrotexnika jihozlari, neftь, tabiiy gaz, ko’mir, rangli metallar, propan, mineral
xom ashyo, to’qimachilik mahsulotlari, kiyim-kechak asosiy o’rin tutadi.
GFR yoqilg’i resurslariga bo’lgan ehtiyojining (neftning-98%, tabiiy
gazning-80%, toshko’mirning-26% va qo’ng’ir ko’mirning-2%) katta qismini va
ayni vaqtda yuqori texnologik tovarlarni import hisobiga qondiradi. Germaniya
dunyodagi eng yirik kapital eksport qiluvchi mamlakat. Germaniya kompaniya va
firmalari kapital eksport qilish bo’yicha Iqtisodiy Hamkorlik va rivojlanish
tashkilotining (IHRT) reytingida uchinchi o’rinda turadi va sobiq ittifoq
hududidagi postsotsialistik davlatlar bozorlarini intensiv o’zlashtirmoqda. Qo’shma korxonalar va nemis firmalarining «qiz» korxonalari – filiallari barpo etilmoqda. Ayniqsa, CHexiya, Vengriya, Rossiya bilan aloqalar intensiv rivojlanib bormoqda.
|
