Mavzu: jismoniy tarbiya mashg'ulotlarida qo'llaniladigan jismoniy tarbiya metodlari

Kuchni rivojlantirishning tipik vositalari: 7-9 yoshda jismlar bilan umumiy rivojlantiruvchi mashqlar, qiyshiq o‘rnatilgan gimnastika skameykalariga tirmashib chiqish, gim-nastika devoridagi mashqlar, sakrashlar, uloqtirishlardir; 10-11 yoshdagilar uchun – katta muskul tarangligi talab qilinadigan jismlarni ko‘tarish bilan umumiy rivojlantiruvchi mashqlar (to‘ldirma to‘plar, gimnastika tayoqlari va h.k.)da, uch usul bilan vertikal kanatga tirmashib, engil jismlarni uloqtirish va boshqalar; 14-15 yoshda - to‘ldirma to‘plar, katta ogirlikka ega bo‘lmagan gantellar, kanat (argamchi) tortishdek kuch talab qila-digan mashqlar, tortilishlar, qo‘lda tik turish va boshqalar. To‘gri o‘smirlarda ogirlashtirish maksimal vaznga nisbatan 60-70%ni tashkillashi lozim, bundan tashqari, mashqlarni muskul to‘la bajara olmay qolgungacha bajarish bu yoshdagilarda qat’iyan ta’qiqlanadi.

• 
  Kuchni rivojlantirishning tipik vositalari: 7-9 yoshda jismlar bilan umumiy rivojlantiruvchi mashqlar, qiyshiq o‘rnatilgan gimnastika skameykalariga tirmashib chiqish, gim-nastika devoridagi mashqlar, sakrashlar, uloqtirishlardir; 10-11 yoshdagilar uchun – katta muskul tarangligi talab qilinadigan jismlarni ko‘tarish bilan umumiy rivojlantiruvchi mashqlar (to‘ldirma to‘plar, gimnastika tayoqlari va h.k.)da, uch usul bilan vertikal kanatga tirmashib, engil jismlarni uloqtirish va boshqalar; 14-15 yoshda - to‘ldirma to‘plar, katta ogirlikka ega bo‘lmagan gantellar, kanat (argamchi) tortishdek kuch talab qila-digan mashqlar, tortilishlar, qo‘lda tik turish va boshqalar. To‘gri o‘smirlarda ogirlashtirish maksimal vaznga nisbatan 60-70%ni tashkillashi lozim, bundan tashqari, mashqlarni muskul to‘la bajara olmay qolgungacha bajarish bu yoshdagilarda qat’iyan ta’qiqlanadi.
  
• 
  Qizlardan 13-14 yoshdan boshlab talab qilinadigan nagruz-ka bolalar uchun talab qilinadigan nagruzkaga nisbatan o‘z tanasinig maksimal vazni atrofida bo‘lishi, ko‘proq lokal holda muskul guruhlariga kuch mashqlari, tashqi ogirlashtiruvchi sifatida gimnastika predmetlari yoki ogir bo‘lmagan jihoz-lardan foydalanish tavsiya etiladi.
  

• 
  Qizlardan 13-14 yoshdan boshlab talab qilinadigan nagruzka bolalar uchun talab qilinadigan nagruzkaga nisbatan o‘z tanasinig maksimal vazni atrofida bo‘lishi, ko‘proq lokal holda muskul guruhlariga kuch mashqlari, tashqi ogirlashtiruvchi sifatida gimnastika predmetlari yoki ogir bo‘lmagan jihozlardan foydalanish tavsiya etiladi.
  
• 
  Kuchni rivojlantirishda muskul zo‘riqishi ko‘lami (tirik organizm sodir qiladigan) ikki faktorga bogliq: a) orqa miyaning oldingi shohchalari motoneyronlaridan muskulga bora-digan impulpslar; b) shartli ravishda – muskulni o‘zining reak-tivligi, ya’ni ma’lum qo‘zgolishlarda javob berish kuchi. Muskulni reaktivligi uni fiziologik ko‘ndalangi, tolasi yo‘gonligi, uni qo‘zgala olishi darajasi va boshqa to‘zilishidagi bir qancha xususiyatlariga, markaziy nerv sistemasiga, trofik adrenalin-simpatik tizimi orqali amalga oshiriladigan ta’siriga va shu daqiqadagi muskul uzunligi va boshqa holatlar, faktorlarga ham bogliq. Muskul zo‘riqishi darajasini zudlik bilan o‘zgartirishda unga keladigan effektli impulpslar xarakteri etakchi mexanizmlardan biri hisoblanadi.
  

Foydalanilgan adabiyotlar:

• 
  1. Абдуллаев А. Хонкелдиев Ш.Х. Жисмоний тарбия назарияси ва услубияти. Олий ўқув юртлари учун дарслик. ЎзДЖТИ нашриёт матбаа бўлими 2005 йил.
  
• 
  2. Саломов Р.С. Спорт машғулотларининг назарий асослари. –Т., 2007.
  
• 
  3. Матвеев Л.П. Теория и методика физической культуры. ФиС. 1995.
  
• 
  4. Саломов Р.С. Спорт машғулотларининг назарий асослари. –Т., 2007.
  
• 
  5. Верхошанский Ю.В. Спортчининг махсус жисмоний тайёргарлигини асослари. –М.: Жисмоний тарбия ва спорт, 1988. -331 б.
  
• 
  6. Иванков Ч.Т. Теоретические основы методики физического воспитания. – М.: «Инсан», 2000. 353 с.
  
• 
  7. Матвеев Л.П. Теория и методика физической культуры. –М., 1991. -544 б.
  
• 
  8. Саломов Р.С. Спорт фаолиятининг назарий асослари. –Т., 2005.
  
• 
  9. Юнусова Ю.М. Теория и методика физической культуры. Учебное пособие для студентов высшых учебных заведений. –Т.: «Иқтисод молия», 2007.