Mavzu: Suvning dissotsiyalanishi

Mavzu: Suvning dissotsiyalanishi

Tayyorladi: Tursunboyeva Durdona

Tekshirdi: Jumayev Mannon

REJA:

• Suvning dissotsiyalanishi pH.
• Suv pH qiymati nima.
• Suvning ion ko’paytmasi.

Kuchsiz elektrolit b o ig an suv oz darajada H + va O H - ionlariga dissotsilanadi, bu ionlar dissotsilanmagan molekulalar bilan muvozanatda boiadi: H2O= H++OH- Ionlarning konsentratsiyasi odatda 1 litrdagi ionlarning mollari bilan ifodalanadi. Suvning dissotsilanish tenglamasidan ko'rinib turibdiki, unda [H+] va [O H - ] bir xil. Bir litr suvda xona temperaturasida (22 °C) faqat 10-7 mol suv dissotsilanishi va bunda 10-7 mol/1 $ |H + ionlari va 10-7 mol/1 O H" ionlari hosil boiishi tajribada aniqlangan.

Suvdagi vodorod ionlari bilan gidroksid ionlari konsentratsiyalarining k o 'p ay tm asi suvning ion k o ‘paytm asi deyiladi (K. bilan belgilanadi). Muayyan temperatura Ke — o'zgarmas kattalik boiib, 22 °C da son jihatidan 10-14 teng: К = [H+] [OH-] = 10-7 • 10-7 -10 -14

[H+] [OH-] ko'paytm aning o'zgarmasligi har qanday suv eritmada vodorod ionlarining konsentratsiyasi ham , gidroksid ionlarning konsentratsiyasi ham nolga teng boiishi mumkin emasligini ko'rsatadi. Boshqacha aytganda, kislota, asos yoki tuzning suvdagi har qanday eritmasi tarkibida N+ ionlar ham, OH+ ionlar ham boiadi, toza suv uchun [H+] — [OH-] = 10-7 mol/1. Agar unga kislota qo‘shilsa, u holda [H+]10“7 mol/1 dan katta, [OH ] esa 10“7 mol/1 dan kichik boiadi va aksincha, agar suvga ishqor qo'shilsa, u holda [H+] 10"7 dan kichik, [OH"]esa 10-7 mol/1 dan katta boiadi.

Vodorod ionlari konsentratsiyasining teskari ishora bilan olingan o‘nli logarifmi vodorod k o ‘rsatkich pH deyiladi: Sxemadan ko‘rinib turibdiVi, pH qancha kichik boisa, H + ionlarning konsentratsiyasi snuncha katta, ya’ni muhitning kislotaliligi yuqori boiadi; aksincha, pH qancha katta boisa, H+ ionlarning konsentratsiyasi shuncha kichik, ya’ni m uhitning ishqoriyligi yuqori boiadi.

Tabiatdagi va texnikadagi turli-tuman jarayonlarda pH ning ahamiyati nihoyatda kattadir. Kimyo, oziq-ovqat va to ‘qimachilik sanoatlarida ham da sanoatning boshqa tarmoqlaridagi ko‘pchilik ishlab chiqarish jarayonlari m uhitning muayyan reaksiyasida, ya’ni maium muhitdagina sodir boiad i. Qishloq xo‘jaligi ekinlarining yaxshi rivojlanishi va yuqori hosil olish uchun ham tuproq eritmasi muayyan boiishi zarur. Tuproq eritmasining pH qiymatiga qarab tuproqlar kuchli kislotali (pH =3 — 4), kislotali (pH =4 — 5), kuchsiz kislotali (pH =5), ishqoriy (pH = 8 — 9)

PH nima? Baliqlar uchun qulay sharoitlarni yaratishdan oldin, ph nima ekanligini tushunishingiz kerak. Ushbu birlik har qanday moddadagi vodorod ionlarining faolligini o'lchashga imkon beradi va kislotalilik miqdoriy jihatdan ifodalanadi.

Bu atama Evropada, Daniyada, 20-asrning boshlarida paydo bo'lgan. Kontseptsiya daniyalik kimyogar Soren Piter Laurits Sorensen tufayli, avvalgilar mavjud masalani to'g'ri nuqtai nazardan ko'rib chiqishga urinishlariga qaramay, faol ravishda tarqaldi. PH ko'rsatkichi soddaligi va qulayligi uchun faol ishlatiladi, chunki bu ikki turdagi ionlarning miqdoriy nisbati: H + - OH-. O'lchovlar har doim 14 ballik tizimda amalga oshiriladi.

Shuni ta'kidlash kerakki, agar indikator 7 dan yuqori bo'lsa, suv gidroksidi reaktsiyaga ega bo'ladi, bu holda kislota reaktsiyasi 7 dan kam ko'rsatkichni ta'minlaydi. Shu bilan birga, akvariumdagi neytral suv parametrlariga H + va OH- teng nisbati bilan ruxsat beriladi. Agar neytral belgilangan bo'lsa, bu raqam 7 ga teng bo'ladi.

Suvning ion ko’paytmasi Suv juda kuchsiz elektrolit bo’lsa ham oz miqdorda dissotsilanadi. Bu jarayon qaytar xususiyatga ega bo’ladi: 2H2O ⇄ H3O+ + OH– yoki sodda ko‘rinishda H2O ⇄ H+ + OH– «, shu sababli bu jarayon uchun muvozanat konstantasi K(H2O)=[H+][OH−][H2O] K(H2O) qiymati 22 °C da 1,8*10-16 ga teng ekanligi tajribalarda aniqlangan.

1000 ml suvdagi dissotsilanmagan suv molekulalarining modda miqdori [H2O] = 1000/18=55,56 mol kattaligini yuqoridagi formulaga qo‘ysak KH2O=[H+][OH−][55.56]=1.8∗10−16 yoki K =[H+][OH–] =1,8 •10-16 • 55,56= 1 •10-14 ni olamiz.

[H+][OH–] ni suvning ion ko’paytmasi deb ataladi va uning qiymati faqat temperaturaga bog’liq: 0°C da 1,14*10-15 dan 100 °C da 5,9*10-13 gacha (518 marta) ortadi. Suvga kislota qo‘shilganda [H+] ionlar konsentratsiyasi ortadi, (HO–] ionlari miqdori kamayadi, lekin ular ko‘paytmasi uchun toza suvdagi qiymati saqlanib qoladi.

Vodorod ko‘rsatkich pH Manfiy darajali qiymatlar bilan hisoblar olib borish noqulay bo‘lganligi sababli [H+] konsentratsiyasini manfiy logarifmi orqali vodorod ko‘rsatkich (pH)ni qo’lashga kelishilgan: -lg [H+] = pH [HO–] konsentratsiyasi uchun pOH ishlatiladi. Har doim pH +pOH= 14 ga teng bo’ladi.

Foydalanilgan adabiyotlar 1. Analiticheskaya ximiya. problemы i podxodы. tom 1. R. Kelnera, J.-M. Merme, M. Otto, G.M. Vidmer. - M. Mir, Izdatelstvo AST, 2004 2. Analiticheskaya ximiya. problemы i podxodы. tom 2. R. Kelnera, J.-M. Merme, M. Otto, G.M. Vidmer. - M. Mir, Izdatelstvo AST, 2004 3. Xaritonov Yu.Ya., Yunusxodjaev A.N., Shabilalov A.A., Nasirdinov S.D. «Analitik kimyo. Analitika». Fan. T. 2008. 1 - jild (lotinda) 4. Xaritonov Yu.Ya., Yunusxodjaev A.N., Shabilalov A.A., Nasirdinov S.D. «Analitik kimyo. Analitika». Fan. T. 2013. 2 - jild (lotinda) 5. Fayzullaev O. «Analitik kimyo asoslari» Yangi asr avlodi, 2006. 6. Mirkomilova M. «Analitik kimyo». O„zbekiston, Toshkent. 2001. 7. Farmatsiya fakulteti 2 kurs talabalari uchun analitik kimyodan o`quv-uslubiy qo`llanma. I qism. 2010 8. Farmatsiya fakulteti 2 kurs talabalari uchun analitik kimyodan o`quv-uslubiy qo`llanma. II qism. 2016