|
PayCash, WebMoney hám ASSIST elektron tólem sistemaları
|
| bet | 6/6 | | Sana | 28.11.2023 | | Hajmi | 1,15 Mb. | | #106893 |
Bog'liq 7-амалий WebMoneyPayCash, WebMoney hám ASSIST elektron tólem sistemaları
PayCash (pey kesh) Bul Internet tarmaǵındaǵı cifrlı naq pul tólewleri sisteması bolıp tabıladı. (Úshek Studio web-agentligi ónimi).[Bul “Tavricheskiy” banki hám “Alkorxolding” kompaniyalar toparı tárepinen islep shıǵılǵan qospa joybardir] PayCash sisteması depet qatlamına kiredi, tólew aldınan klient esap betinen “tólew dápterchasi”ga ótkerilgen halda cifrlı naq pulda ámelge asıriladı (tasıwshı - ShK (jeke kompyuter)). Kórip shıǵılıp atırǵan tólew sisteması tarmaqta 1997-jıl dekabr ayınıń basında payda bolıp, 1998-jıldıń yanvar ayında ǵalabalıq daǵaza etilgen. PayCash sisteması Internet tarmaǵı sheńberinde keń kólemdegi tólewlerdi tez hám nátiyjeli ámelge asırıwshı qural retinde oylap shıǵılǵan. Bul kredit kartochkaların qollap -quwatlaytuǵın sistema yamasa bank-klient sisteması emes, bálki áyne Internet tarmaǵındaǵı cifrlı naq pul tólewleri sisteması bolıp tabıladı. PayCash sistemasında qatnasıwshılar finanslıq operatsiyalardı ámelge asırıw ushın aldınan “qalta” dep shártli atalıwshi arnawlı programmalıq támiynattan paydalanıw minnetlemein aladılar. Paydalanıwshı tárepinen jeke kompyuterde ornatılǵan “qalta” bólek kem ushraytuǵın (tán) parametr - “qalta” járdeminde jo'natiluvchi hámme elektron hújjetler ushın elektron cifrlı qol ushın gilt jaratıp beredi. Gilt tek “qalta” menen baylanıslı hám ol payda etińan kompyuter menen ulıwma baylanıslılıǵı joq. “Qalta” iyesi hesh qanday sheklewlersiz onı bir kompyuterden ekinshi kompyuterge erkin ótkeziwi, uydan, ishxona yamasa qonaqta bolǵanında da tólewdi ámelge asırıwı múmkin. Elektron magazin iyeleri PayCash sisteması járdeminde Internet arqalı tólewlerdi qabıllawları hám rásmiylestiriwleri múmkin. Házirgi kúnde elektron pullar PayCashning basqa qatnasıwshıları járdeminde tólewlerdi nátiyjeli ótkeriwge sharayat jaratıp beretuǵın tayın programmalıq támiynattı ózinde tolıq sáwlelendiredi. PayCash tólew sistemasınıń qatnasıwshıları bankler de, klientler de bolıwı múmkin. PayCash bir-biri menen ulıwma baylanıspaǵan óz jergilikli sistemasın tashkil ete alıwshı bir qansha bankler bar ekenin názerde tutadı. Bunnan tısqarı, PayCash hesh qanday sheklewlersiz, bank sistemasında qollanılatuǵın, (elektron kóriniste shıǵarılǵan pul minnetlemeleri) elektron pulning bir kórinisi paydalanatuǵın global tólew sistemasın shólkemlestiriwge múmkinshilik jaratadı. Paydalanıwshılar fizikalıq hám yuridikalıq shaxslar, usınıń menen birge, (elektron magazinlar, kazino) kompyuter programmaları bolıwı múmkin. Bank ushın hár qanday paydalanıwshı birdey huqıqqa iye. Atap aytqanda, tólewlerdi qabıllaw múmkinshiligine ıyelew ushın paydalanıwshı arnawlı “elektron magazin” atınıń alıwı talap etilmeydi. Paydalanıwshı óziniń Shemirshek Cash sisteması sheńberinde ótkeriluvchi barlıq operatsiyaların “Qalta” járdeminde ámelge asıradı. Sistemanıń basqa qatnasıwshıları menen paydalanıwshı vint tarmaǵında xabar almasinuv procesi járdeminde birgelikte háreket etedi (“qalta” járdeminde tayarlanǵan hám jiberilgen). Mına nárseni ayrıqsha atap ótiw kerek, PayCash sistemasında paydalanıwshı, ápiwayı qaǵaz pulları sıyaqlı joǵatıp qoyılıwı múmkin bolǵan, elektron kóriniste shıǵarılǵan (elektron pullar ), usınıs etiwshi ushın bank minnetlemelerine óz buyrıǵın aladı. Mısalı, kompyuter buzılıwka ushrassa yamasa kelilab ketilsa, óz kompyuterine ótkergen, lekin ǵárejet etiwge ulgirmegen klient hámme aqshasın joǵatadı. Sol tárzde PayCash sisteması ápiwayıǵana klient-bank sisteması emes, bálki atı kórsetilmagan elektron pullar sisteması bolıp tabıladı. Bul taǵı usınıń menen óz tastıyıqın tabadıki, PayCash sistemasında qatnasıwshılar finanslıq operatsiyalardı ámelge asırıw ushın aldınan “qalta” dep shártli atalıwshi arnawlı programmalıq támiynattan paydalanıw minnetlemein aladılar. Paydalanıwshı tárepinen jeke kompyuterde ornatılǵan “qalta” bólek kem ushraytuǵın (tán) parametr - “qalta” járdeminde jo'natiluvchi hámme elektron hújjetler ushın elektron cifrlı qol ushın gilt jaratıp beredi. Gilt tek “qalta” menen baylanıslı hám ol payda etińan kompyuter menen ulıwma baylanıslılıǵı joq. “Qalta” iyesi hesh qanday sheklewlersiz onı bir kompyuterden ekinshi kompyuterge erkin ótkeziwi, uydan, ishxona yamasa qonaqta bolǵanında da tólewdi ámelge asırıwı múmkin. Elektron magazin iyeleri PayCash sisteması járdeminde Internet arqalı tólewlerdi qabıllawları hám rásmiylestiriwleri múmkin. Házirgi kúnde elektron pullar PayCashning basqa qatnasıwshıları járdeminde tólewlerdi nátiyjeli ótkeriwge sharayat jaratıp beretuǵın tayın programmalıq támiynattı ózinde tolıq sáwlelendiredi. PayCash tólew sistemasınıń qatnasıwshıları bankler de, klientler de bolıwı múmkin. PayCash bir-biri menen ulıwma baylanıspaǵan óz jergilikli sistemasın tashkil ete alıwshı bir qansha bankler bar ekenin názerde tutadı. Bunnan tısqarı, PayCash hesh qanday sheklewlersiz, bank sistemasında qollanılatuǵın, (elektron kóriniste shıǵarılǵan pul minnetlemeleri) elektron pulning bir kórinisi paydalanatuǵın global tólew sistemasın shólkemlestiriwge múmkinshilik jaratadı. Paydalanıwshılar fizikalıq hám yuridikalıq shaxslar, usınıń menen birge, (elektron magazinlar, kazino) kompyuter programmaları bolıwı múmkin. Bank ushın hár qanday paydalanıwshı birdey huqıqqa iye. Atap aytqanda, tólewlerdi qabıllaw múmkinshiligine ıyelew ushın paydalanıwshı arnawlı “elektron magazin” atınıń alıwı talap etilmeydi. Paydalanıwshı óziniń Shemirshek Cash sisteması sheńberinde ótkeriluvchi barlıq operatsiyaların “Qalta” járdeminde ámelge asıradı. Sistemanıń basqa qatnasıwshıları menen paydalanıwshı vint tarmaǵında xabar almasinuv procesi járdeminde birgelikte háreket etedi (“qalta” járdeminde tayarlanǵan hám jiberilgen). Mına nárseni ayrıqsha atap ótiw kerek, PayCash sistemasında paydalanıwshı, ápiwayı qaǵaz pulları sıyaqlı joǵatıp qoyılıwı múmkin bolǵan, elektron kóriniste shıǵarılǵan (elektron pullar ), usınıs etiwshi ushın bank minnetlemelerine óz buyrıǵın aladı. Mısalı, kompyuter buzılıwka ushrassa yamasa kelilab ketilsa, óz kompyuterine ótkergen, lekin ǵárejet etiwge ulgirmegen klient hámme aqshasın joǵatadı.
PayCash tólew sistemasınıń tiykarǵı abzallıqları tómendegilerden ibarat :
1. PayCash, joqarıda aytıp ótkeni sıyaqlı, Internet ortalıǵında naq pul tólewler sisteması bolıp tabıladı;
2. Bul tólew sistemasınıń zárúrli unamlı tárepi - odan paydalanıwdıń ápiwayılıǵında ;
3. Onıń qollanılıwı kredit kartochkalarınan paydalanıwdı biykar etedi;
4. Tólewler talay qawipsiz, eń áhmiyetlisi bolsa anonim tárzde ámelge asıriladı ;
5. Paydalanıwshı ádetiy naq pulsiz esap -kitaplardı ámelge asırıwshı PayCash sistemasında esap nomerge iye boladı ;
6. PayCash sisteması menen islew Ózbekstan nızamshılıǵına qarsı emes, odaǵı finanslıq operatsiyalardıń hámmesi nızamlı hám belgilengen tárzde, buxgalteriya hújjetleri tiykarında júritiliwi múmkin;
7. PayCash bir bankke tiyisli bolmaydıden, jergilikli hám global to'- lov sistemaların jaratiishga tayın ashıq sistema bolıp tabıladı. Bul bolsa, keleshekte PayCash ga jalǵanıw ushın klientke bankti ózgetirishi talap etilmeydi;
8. Hár qanday sistema qatnasıwshısı ; da tólewshi, de tólewdi qabıl etiwshi bóle aladı. Bul bolsa, PayCash sisteması “qalta”lari iyesine óz pul qarjların basqarıwda keń múmkinshilikler ashıp beriwi menen birge, Internet arqalı tólewlerdi qabıllawdı shólkemlestiriwdi ańsatlashtiradi.
PayCash sisteması kemshilikleri bolsa tómendegilerden ibarat : 1. Eger ápiwayı sawdada jalataynı tabıw itimallıǵı málim dárejede bar bolsa, anonim sistemada pul ótkeriwde bul shınjır uziladi hám ayıplı jazasız qaladı ; 2. Shártli túrde “qalta” dep atalıwshı programmalıq támiynat házirshe sırtqı aralasıwdan tolıq qorǵawlanbaǵan. Mısalı, disktaǵı hesh qanday maǵlıwmat shifrlanbaǵan, kiriwge gilt sózi ushın málim shegaralar qoyılmaǵan, operatsion sistema tárepinen svop-fayl daǵı sın kózqarastan maǵlıwmatlardı diskka jazıwdı qorǵaw boyınsha qawipsizlik ilajları kórilmegen hám boshq. Eger biyganalardıń (“troyanlar” hám viruslar ) komp yuterga kirey almasliklarini esapqa almasak, tólew sistemaları klientleriniń mápleri jetkiliklishe qorǵawlanganini kóremiz. 3. Maǵlıwmatlardı shifrlawda júdá qımbat sistemadan paydalanǵanligi. WebMoney tólew sisteması Tólew túri: Web Money Exchange - “cifrlı naq pullar”ga uqsas Internet esap -kitapları sisteması. Sistemada islew ushın WM Keeper Classic hám WM Keeper Light biypul programmasın ornatıw talap etiledi. Kóp valyutalılıq : AQShning dolları, Rossiyanıń rubli, Evropanıń yevrosi, Ukrainanıń grivnisi hám Ózbekstannıń swm pulları saqlanadı. Transaksiya bahası : IMTB, Web Money naqdsiz pul ótkermalari ushın “qalta”ingizdan tómendegi tariflar boyınsha pul ustap qaladı : Sistema qatnasıwshıları ortasında esap -kitaplardı ámelge asırıwda dáldalshılıq xaki tek aqshanı jiberiwshinen undiriladi hám ótkerilgen aqsha summasınıń 0, 8% ni quraydı. Xar bir transaksiyani ámelge asırǵanlıq ushın sistema tólew summasınıń 0, 8% muǵdarında, lekin 100 WMY den kem hám 55000 WMY den kóp bolmaǵan muǵdarda tarif undiriladi ( bir WM- indentifikatorning qaltaları menen ótkerilgen operatsiyalar bunnan tısqarı ). Transaksiyalarni ámelge asırǵanlıq ushın tariflar ózgeriwi múmkin. Ózbekstanda www. webmoney. uz tólew sisteması 2007-jıldan baslap qollanilib kelip atır. Bul sayttıń kórinisi 4. 1 suwretde keltirilgen.
Web Money sistemasındaǵı tólewler anonim bolǵanı sebepli, pul háreketi ústinen qadaǵalaw etip bolmaydı, elektron biznes qatnasıwshıları biri ekinshisine qashan hám ne ushın pul ótkergenin bilip bolmaydı. Web Money sistemasında identifikator usınıs etiledi, bul degeni dizimge ótiw waqtında WebMoney Transfer sisteması qatnasıwshısına jumıs penenaparıw ushın zárúr bolatuǵın 12-cifrlı unikal WM-identifikator usınıs etiledi. WM-identifikator sistema paydalanıwshısınıń unikal belgileniwi esaplanadı. WM-identifikator iyesi ózi ǵárezsiz túrde paydalanıw parolın kiritedi hám jasırın giltler saqlanatuǵın fayllar hám qaltalardıń saqlanıw jayın belgileydi. Ol programmanıń maǵlıwmatlar bólegine ózi haqqındaǵı maǵlıwmatlardı kirgiziwi, zárúr bolǵanında olardı ózgertiwi múmkin. Sistemada identifikaciyadan tısqarı Siz WM-identifikator járdeminde jasırın gilt jáne onıń parolı tiykarında autentifikatsiya procesin da alıp barasız. Jasırın gilt Sizdiń múlkińiz esaplanıp, basqa shaxslarǵa berilmasligi kerek. WM-identifikator iyesiniń shaxsın anıqlaw ushın sistemada WMattestatsiya ilajı alıp barıladı. Sistema paydalanıwshılarına ózleriniń qosımshaların islep shıǵıwları shártida identifikaciya hám autentifikatsiya processlerin avtomatlastırılgan sistemada alıp barıladı. Qawipsizlik xızmeti WebMoney Transfer texnologiyası Internet sisteması arqalı maǵlıwmatlardı ayir baslawshı programmalarǵa qoyılatuǵın qawipsizlik talapǵa tolıq juwap bergen halda islep shıǵılǵan. Arnawlı bir ilajlar arqalı paydalanıwshılardıń maǵlıwmatları hám qarjlarınıń qawipsizliginiń támiyinleytuǵın nátiyjeli sistema islep shıǵılǵan. Sistemada qollanılatuǵın qawipsizlik ilajlarınan bir qanshasın kórip shıǵamız. WM Keeper programmasına kirisiw ushın paydalanıwshınıń 12-cifrlı unikal WM-identifikatorini hám parolın (paydalanıwshı tárepinen kiritiledi), sonıń menen birge, jasırın giltler hám qaltalar saqlanatuǵın fayllardıń kompyuter yadı daǵı saqlanıw jayın biliw talap etiledi. Programmanıń dúzılıw arxitekturası ózge paydalanıwshılardıń WMhamyonlaridan nızamǵa qarsı paydalanıw hám esabında aqshalar ámeldegi bolmaǵan WM-qaltalardan esap -kitaplardı ámelge asırıw jaǵdaylarınıń aldın aladı (bunnan kredit kartaları arqalı tólewlerdi ámelge asırıw sistemaları tısqarı ). Programmanıń barlıq operatsiyaları —WebMoney larni qaltalarda saqlaw, esap betinen kóshirme, paydalanıwshılar RSA simon algoritmlardan paydalanǵan halda kodlastırılgan tártipte ámelge asıriladı. Hár bir seans ushın ámelge asırilatuǵın operatsiyalardıń jasırınlıǵın támiyinlew ushın unikal seans giltleri isletiledi. Baǵdarlama sheńberinde baylanıs úzilisleri ushın turaqlılıq joqarı dárejede. Eger qandayda bir bir operatsiya nátiyjeli ámelge asırilmasa, ol sistema tárepinen inabatqa alınbaydı. Transaksiyalarni ámelge asırıw waqtında aqshalar mudam qandayda bir bir táreptiń WM-qaltalarında jaylasqan boladı. Aralıq jaǵday sistemada joq. Bunnan kórinip turıptı, olda, WM-qarjlarınıń joǵatılıwı sıyaqlı jaǵdaydıń payda bolıwı ulıwma múmkin emes. Ornatılǵan texnologiyalıq mexanizmlerden tısqarı sistemada paydalanıwshılardıń ózleri tárepinen ornatılatuǵın qosımsha xızmetler de bar. Jasırınlıq : Qálewińizge qaray WM Keeper programmasınıń qosımshaları arqalı siz ózińiz haqqındaǵı maǵlıwmatlardı (atıńız, famılıyańız, email, pochta adresi hám x. q.). WebMoney Transfer programmasınıń basqa paydalanıwshıları názerinen jasırıwıńız múmkin. Bunday jaǵdayda operatsiyalardı ámelge asırıwıńızda ekinshi tárep siz haqqında maǵlıwmatlarǵa iye bola almaydı. Egerde keyinirek sizdiń kommerciya sherikińiz ózińiz tuwrıngizdagi maǵlıwmatlardı kórsetiwdi talap qilsa hám siz buǵan razı bolsańız, WM Keeper programmasınıń qosımshaları bul maǵlıwmatlardı kórinetuǵın etiwge múmkinshilik beredi. WM-identifikatori arqalı isletetuǵın WM-qaltalardıń nomerlerin anıqlaw múmkin emes. Qálewińiz hám kompyuteringizga qaray WM Keeper programmasınıń bir neshesin ornatıp sistemaǵa hár qıylı WMidentifikatorlar arqalı kiriwińiz múmkin. Dizimnen ótiw: WebMoney Transfer sistemasınıń paydalanıwshısı bolıw ushın óz ShK (jeke kompyuterińiz) ga klientlik programmasın ornatıwıńız hám programma interfeysi arqalı sistemada dizimnen ótiwingizning ózi jetkilikli. Dizimge ótiw waqtında sistema bitmiga qol chekishingizni hám ózińiz haqqındaǵı maǵlıwmatlardı kórsetiwińiz kerek boladı. Sonnan keyin paydalanıwshı identifikatori - WM-identifikator tapsırıladı. Sonıń menen birge, hár qıylı daǵı WM-qaltalar ashıladı. Óz sheriklerińizge ózińizdiń WM-qaltasıngizning nomerin xabar berip, olardan WM larni alıwıńız múmkin boladı. Sistemada dizimnen ótiw ushın WM Keeper programmasınıń eki versiyasınan birin óz kompyuteringizga ornatıwıńız kerek boldı WM Keeper - Classic yamasa Light. WebMoney Transfer sistemasınan paydalanıwshılar qatarına qosıw ushın tómendegi ámellerdi orınlaw kerek: WM Keeper Classic klientler programmasınıń installatsion arxivı ShKga kóshirip alınadı. 5 Alınǵan fayldı ol jaylasqan papka daǵı fayl atında installatsiya qılıw kerek. Installatsiya processinde ekranda payda bóliwshi kórsetpelerge ámel qılıw kerek. Installatsiyadan keyin wazıypalar paneli (ekrandıń shep tárepindegi tómen múyesh) de «Pusk» («Start») menyusındaǵı WM Keeper belgisin basıp, programmanı jumısqa túsiriw kerek. Payda bolǵan dialog túńliginde dizimnen ótiw yamasa sistemaǵa kirisiw usınıs etiledi. Dizimnen ótiwdi tańlaw kerek. Sonnan keyin bizge jasırın giltli fayllar hám qaltalar jaylanǵan fayllardı saqlaw ushın kompyuter yadı daǵı jaydı kórsetiw hám programmanı jumısqa túsiriw ushın parol belgilew usınıs etiledi. Qatarlardı toltırıp «Sazdat»ni tańlaw kerek. Dizimnen ótiw procesi óz-ózinen ámelge asadı. Sistemaǵa kirisiw ushın zárúr bolǵan ayrıqsha WM-identifikator beriledi. Onı, onıń parolın jazıp alıw kerek hám álbette giltli fayldan ıqtıyat shárt nusqa kóshirip alın. Programma ornatilgach, ol R-, Z-, E- hám Y-markalı qaltalar jaratadı. Qaltalardan sistemada esap -kitaplardı ámelge asırıw ushın paydalanıwıńız múmkin. WM Keeper programmasın jumısqa túsiriw de start menyusınan ámelge asıriladı. Ekranda WM-seyf suwreti payda bo'lgach, «Vxod» («Kirisiw») ni tańlap, dizimge ótiw waqtında tayınlanǵan óz WM-identifikatoringiz hám parolıńızdı kirgiziw kerek. Programma sertifikatlastırıw serverine jalǵanıwın (Online jaǵdayı ) kútiw kerek hám nátiyjede óz WM-qaltaların hám sistema daǵı operatsiyalarǵa kirisiw múmkinshiligine iye boladı. WM Keeper Classic programması Windows 98 SE, Windows Me, Windows 2000, Windows XP, Windows 2003 operatsion sistemalarında isleydi. Windows 98 de islew ushın qosımsha Distributed Component Object Model (DCOM) ornatıw kerek. DCOMning aqırǵı versiyaların Microsoft kompaniyasınıń saytınan tabıw múmkin (DCOM98 1. 3). WM Keeper Classic programmasınıń orıssha versiyası menen islewde tiyisli operatsion sistemanıń orıssha redakciyasınan jergiliklilestirilgen anglichan versiyadan paydalanıw kerek.
WM Keeper Classic programması ShKga ornatıw ushın minimal talaplar :
• Taktli chastotası 166 MHz bolǵan Pentium protsessori
• 32 Mb li operativ yad
• SvGA 800 x600 16 color (kópshilik skinlar ushın - hi-color)
• Qattı diskta 4 Mb bos jay
• Tıshqansha
• Modem yamasa bólek tarmaq arqalı Internetge jalǵanıw 5. 5 hám odan joqarı versiyalı Microsoft Internet Explorer brauzeri WM Keeper Classic programması haqqında tolıqlaw maǵlıwmat :
• WM Keeper Classicni proksi-server arqalı jalǵaw boyınsha usınıslar
• WM Keeper Classic interfeysiniń tolıq xarakteristikası
• WM Keeper Classic tariyxı
• eJúzimen Pro den paydalanıw • ruJúzimen den paydalanıw
• WM Keeper Phone Plugin xarakteristikası WM Keeper Classic turaqlı rawajlanıwlashtirilmoqda. Programmanıń ámeldegi versiyası - 3. 0. 0. 2. Installatsion fayldı downloads penenbetinen yamasa tómendegi belgiler boyınsha júklew múmkin:
• WebMoney Keeper 3. 0. 02 (orıssha versiya ) - 1, 9 Mb;
• WebMoney Keeper 3. 0. 02 (anglichan versiya ) - 1, 9 Mb. WM Money tólew sistemasında WebMoney Keeper Classic programmalıq támiynatınan tısqarı WebMoney Keeper Light programmalıq támiynatınan da paydalanıwımız múmkin. WM Keeper Light programmanı paydalanıwshınıń kompyuterine ornatıwdı talap etpeydi hám sistema qosımshalarınıń serverinde atqarıladı. Jumıs penenna- tijalari qorǵawlanǵan https-jalǵanıw arqalı klient brauzerine uzatıladı (128 razryadlı SSL qollanıladı ). WM Keeper Light menen islew ushın kompyuterge WebMoney Transfer sertifikatın ornatıw hám brauzerdi jumısqa salıw jetkilikli. WM Keeper Light brauzerlerdiń hár túrlı versiyaların quwatlaydı, sol sebepli hár qanday platformada islew múmkin. Microsoft Internet Explorer yamasa Netscape de dizimnen ótiw hám jeke sertifikat alıw múmkin hám www. wmcert. com saytında atqarıladı. Operada dizimnen ótiw hám jeke sertifikat alıw ushın «Servis-Nastroyki-Set» menyusındaǵı Opera kórsetkishlerinde brauzer identifikaciyasın ornatıw kerek: Mozilla 5. 0 retinde ańlatpalanadı. WM Keeper Light server qosımshasın jumısqa túsiriw ushın jeke sertifikat ornatıw hám https://www. light. webmoney. ru saytına kirisiw kerek. WM Keeper Light interfeysiniń xarakteristikaın jumısqa salınǵan programmada menyudıń «Pomosh» («Járdem») bandidan tabıw múmkin. Programma menen islew waqtında tuwılǵan sorawlarǵa juwap alıw ushın «? » belgili ikonkalardan da paydalanıladı - tıshqansha olarǵa tuwrılanganida interfeys elementine (ústin yamasa qatarǵa ) tiyisli xarakteristika payda boladı. Sistemanıń kemshiligi: 1024 bitgacha uzınlıqta bolǵan giltdan paydalanıwdı názerde tutatuǵın shifrlawdıń júdá qımbat ekenligi. Usınıń menen birge, bul sistemanı qayta shifrlaw múmkinshiligin keltrib shıǵarıwshı algoritmlardı islep shıǵıw yamasa chiqilmasligiga anıq isenim joq ekenligi.
ASSIST tólew sisteması ASSIST tólew sisteması - Kiperblat sisteması tólew interfeysi. 1999 - jıldıń aprelida mámilege kiritilgen. Ol “Platina” biznes banki (Moskva ) hám “Reskoft” MChJ (Sankt Peterburg) tárepinen jaratılǵan hám paydalanıladı. ASSIST tólew sisteması (http://www. assist. ru/) kredit kartalar boyınsha Internet tólew sistemaları ámel etiwiniń xalıq aralıq qaǵıydalar sheńberinde hám elektron magazinlardagi satıp alınǵan zatlar ushın tólewlerdiń tastıyıqlanǵan processlerine kóre jumıs penenjúrgizedi. Tavardı satıp alıw procesi Amerika hám Evropa magazinlaridan hecham parq etpeydi. Aldınan dizimnen ótiw shárt emes. Elektron magazindagi satıp alınǵan zattı tólew ushın klientke qandayda bir xalıq aralıq tólew sisteması (vISA, EuroCard/MasterCard, Diners penenClub, JCB i American Express) lardan birewiniń kredit kartochkası bolıwı jetkilikli. Kartochka hár qanday xalıq aralıq yamasa Ózbekstan biznes bankleri tárepinen mámilege shıǵarılıwı múmkin. Kartochka tuwrısındaǵı barlıq maǵlıwmatlar shifrlanǵan tárzde avtorizatsiyalashgan serverge beriledi. Qarıydar tólewdi qaysı valutada ámelge asırǵanlıǵına qaramastan, magazin esap betine tek sumda kelip túsedi. Magazin swm yamasa AQSh dollarına esap talabın qoyıwı múmkin (bunday halda Ózbekstan Respublikası Oraylıq bankiniń bul kúndegi stul boyınsha konvertatsiya ámelge asıriladı ). Tólew jardeminde kredit kartochkalarınan paydalanilganligi sebepli, transaksiyalar aralıǵı qálegenshe bolıwı múmkin. Klienttiń programmalıq támiynatı retinde hár qanday web brauzerdi alıw múmkin. Qosımsha hesh qanday programmalıq támiynat ornatıw talap etilmeydi. Server programmalıq támiynat retinde DynaSite den paydalanadı. ASSIST sistemasında jasırın, shifrlanǵan maǵlıwmatlar járdeminde qayta islew ushın klientten bankke ótkeriw waqtında tólewlerdiń qawipsizligi támiyinlenedi. Alınǵan jasırın klient maǵlıwmatların qayta islew (karta rekvizitlari, dizimge alıw maǵlıwmatları hám boshq.) “Platina” bankiniń Cyber-Plat sisteması back-office de ámelge asıriladı. Sonday etip, klienttiń bank hám jeke maǵlıwmatların, sonıń menen birge, onıń basqa elektron magazinlarda etken satıp alınǵan zatları tuwrısındaǵı basqa maǵlıwmatlardı hesh kim, xatto satıwshı da ololmaydi. Elektron magazinga tólewdi qayta islew nátiyjeleri haqqındaǵı maǵlıwmatlardı beriwde, 512 bıyt uzınlıqta ashıq tárzde bólingen kriptografiya kórinisindegi tegis emes algoritm tiykarındaǵı cifrlı qollardan paydalanıladı. Bunday uzınlıqtaǵı giltni jalǵanlastırıw júdá qıyınshılıqlı bolıp, onı ashıw kútá úlken aqsha talap etedi (qánigeler pikrine qaraǵanda, 8 mln AQSh dolları ). Berilip atırǵan maǵlıwmatlardıń qawipsizligi Maǵlıwmatlardı klientten server sistemasına beriw basqıshında shifrlaw ushın SSL 3. 0 protokolınan paydalanıladı. Cifrlı sertifikatlar beriw orayı - verisign kompaniyası tárepinen oǵan sertifikat berilgen. Bunda tólewlerdiń jasırın maǵlıwmatlardı klientten bankke, keyinirek qayta islewi ushın berip atırǵan waqıtta shifrlawdan paydalanıwı menen onıń qawipsizligi támiyinlenedi. Kelesinde maǵlıwmatlar beriw, kirisiw múmkin bolmaǵan jabıq tarmaqları boyınsha ámelge asıriladı. ASSIST sisteması járdeminde ótkeriletuǵın esap -kitaplar Ózbekstan nızamshılıǵına tolıq sáykes keledi hám Ózbekstan Respublikası puqaralıq kodeksiniń tiyisli elementları arqalı tártiplestiriledi. Bank kredit kartochkaları járdemindegi tólewler MoTap (Mail order Telephone order) sxeması tiykarında ótkeriledi (tiyisli tólew sistemaları (vISA, Europay, Diners penenClub) qaǵıydalarına qatań ámel etken halda ) hám O'zR Oraylıq bankiniń “Kredit shólkemleriniń bank kartochkaların emissiya qılıw hám olardan paydalanıw menen baylanıslı operatsiyalarda esap -kitaplardı ámelge asırıw tuwrısında” gi qaǵıydaın qánaatlantıradı. Kredit kartaları menen esap -kitaplar : qandayda vISA, Eurocard/MasterCard, Diners penenClub, JCB bank kredit kartochkaları iyesi (keyinirek “Qarıydar”) elektron magazinlarda satıp alınǵan zatların tólewi múmkin. ASSIST tólew sistemasınan paydalanıwshı qatnasıwshılar ortasındaǵı munasábetti túsintirip beremiz:
1. Qarıydar Internet arqalı magazinning web serverine jalǵanadı, tovarlar kompleksin qáliplestiredi hám tólew ushın tiyisli kredit kartochkasın tańlaydı ;
2. Magazin buyırtpanı tayarlaydı hám qarıydardı ASSIST sisteması avtorizatsiyalashgan serverine qayta jiberedi; bir waqtıniń ózinde magazin kodı, buyırtpa nomeri jáne onıń summası avtorizatsiyalashgan serverge beriledi;
3. Qarıydar Internet arqalı magazinning web serverine jalǵanadı, tovarlar kompleksin qáliplestiredi hám tólew ushın tiyisli kredit kartochkasın tańlaydı ;
4. Magazin buyırtpanı tayarlaydı hám qarıydardı ASSIST sisteması avtorizatsiyalashgan serverine qayta jiberedi; bir waqtıniń ózinde magazin kodı, buyırtpa nomeri jáne onıń summası avtorizatsiyalashgan serverge beriledi;
5. ASSIST avtorizatsiyalashgan serveri qorǵawlanǵan protokol (SSL 3. 0) boyınsha qarıydar menen baylanıstı tiklaydi hám odan kredit kartochkası parametrlerin qabıl etip aladı (yaǵnıy kartochka nomeri, onıń ámel qılıw múddeti, kartochkada kórsetilgen sıyaqlı, kartochka iyesiniń atı -sharıfi). Kartochka haqqındaǵı maǵlıwmat qorǵawlanǵan kóriniste avtorizatsiyalashgan serverge beriledi. Ol qarıydar menen operatsiyalarda magazinga berilmaydi.
6. ASSIST avtorizatsiyalashgan serveri alınǵan maǵlıwmatlardı aldın qayta isleydi jáne onı sistemanıń esap -kitap bankine (keyinirek “Bank” dep júritiledi) beredi.
7. Bank sistemada bunday maǵlıwmat bar ekenligin tekseredi hám operatsiyanıń belgilengen sistema shekleniwleri sheńberinde ekenin anıqlaydı. Tekserisler nátiyjesine kóre transaksiya avtorizatsiyasini ótkeriwdi qadaǵan etydi yamasa oǵan ruxsat beredi. Avtorizatsiya qadaǵan etilgen sharayatta Bank ASSIST avtorizatsiyalashgan serverine tólew ótkeriwdi bıykarlaw tuwrısında xabar beredi. Avtorizatsiyalashgan server qarıydarǵa sebebin kórsetken halda biykarlaw juwabın beredi. Bunnan tısqarı, avtorizatsiyalashgan server magazinga buyırtpa nomerin kórsetip, onıń biykar etilgenin xabar etedi. Avtorizatsiyaga ruxsat berilgende bolsa, onı qabıllaw ushın so'- rovnoma jabıq bank tarmaǵı arqalı qarıydar kredit kartochkası bankemitentiga yamasa bank-emitent wákil bolǵan tólew sistema kartaları processleri orayına uzatıladı. Karta tólew sistemaları orayından alınǵan avtorizatsiyadan unamlı nátiyje alınǵan jaǵdayda : a) Bank ASSIST avtorizatsiyalashgan serverine avtorizatsiyaning unamlı nátiyjesi haqqında xabar beredi; b) Avtorizatsiyalashgan server qarıydarǵa unamlı nátiyje haqqında xabar beredi. v) Avtorizatsiyalashgan server avtorizatsiyaning unamlı nátiyjesin buyırtpa nomeri menen Magazinga uzatadı ; g) Bank hám Magazin ortasındaǵı ámeldegi shártnama munasábetlerine muwapıq bank magazin esap betine aqsha ótkeredi; d) magazin xızmet kórsetedi (tavardı berip jiberedi).
ASSIST sistemasında kóshirmelerdi transaksiya boyınsha alıw tómendegi izbe-izlilikde júz beredi: Qarıydar Magazin Avtorizatsiya etilgen “Platina” banki Jabıq bank tarmaqları Bank-emitent Kartochka schyotini toltırıw Tavar haqini tólew ushın sorawnama Avtorizatsiya sorawı Aqshalardı ótkeriw Aqshalardı ótkeriw Kartochka parametrlerin kirgiziw Qarıydardı basqa adreske jiberiw Avtorizatsiya nátiyjesi ASSIST serveri
1. Qarıydar (eger ol sistemada dizimge alınǵan bolsa ) óz kodı hám parolın kórsetken halda avtorizatsiya serverine kiredi hám de ASSIST sisteması ámelge asırılǵan kóshirme tuwrısındaǵı maǵlıwmattı so'raydi.
2. Avtorizatsiyalashgan server (avtorizatsiya serveri) qarıydardıń kodı jáne onıń parolın tekseredi.
3. Tekseriw unamlı nátiyje bersa, avtorizatsiya serveri qarıydar talabın Bankke jiberedi.
4. Bank kóshirme jazadı jáne onı avtorizatsiya serverine beredi.
5. Qarıydar avtorizatsiya serverinen kóshirmeni aladı. ASSIST sistemasınıń kemshiligi sonnan ibarat, ol sırtdan biygana aralasıwdan tolıq qorǵawdı kepilliklamaydi. 4. 1-suwretdegi ASSIST tólew sistemasına muwapıq kredit kartaları menen esap -kitaplar sxeması islewi tuwrısındaǵı maǵlıwmat alınǵan mánzil. Russian Shopping Club (Rossiya bazar qılıw klubi/jamoasi) (http://www. russianshopping. com/). Sistema túri: tólew quralı ádetiy/an'anaviy plastik kartochka (vISA, Master Card, American Express, discover, Euro Card) biznes yamasa jeke shek esaplanadı. Pulni ótkeriw satıp alıw waqtında yamasa depet rejiminde ámelge asırılıwı múmkin. Kóp valutalik: kartochka/chekda AQSh dollarında aqshanı (bank-emitent tárepinen) konvertatsiya qılıw múmkinshiligi bolǵanda júzege keledi. Transaksiya ma`nisi: qarıydar ushın - biypul. Magazin ushın - satıw kólemine salıstırǵanda esaplanatuǵın bólek kelisim procent. Kirisiw badali júk. Tólew sistemasınıń tiykarǵı parametrleri 4. 4- kestede keltirilgen.
qaladı.
|
| |
