|
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” (Economics and Innovative Technologies) ilmiy elektron jurnaliBog'liq 13 Rejapov 137-144 6-ona-tili-2-chorak, 3-mavzu, 905, 3- mavzu..., 8-amaliy mashg\'ulot, 3-синтез серных свяжущих на основе местного сырья, десертатсия, 3 laboratoriya Jadvala redaktorlardan iqtisodiy masalalarni yechish (2), 6-laboratoriya (3), 14-Amaliy mashgulot, ADSORBSIYA, eyuf ariza namuna, falsafa2, Donayeva Bibisoira, 1234“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” (Economics and Innovative Technologies) ilmiy elektron jurnali
http://iqtisodiyot.tsue.uz/journal
141
- ish beruvchilar uyushmalari bilan oliy taʼlim muassasalari o‘rtasidagi o‘zaro
aloqadorlikning mavjudligi;
- oliy taʼlim xizmatlarining mehnat bozori talablariga yo‘naltirilganligi;
- kasbiy standartlarni shakllantirishda davlatning minimal ishtiroki va ish beruvchilar
uyushmalarining ushbu sohadagi ustuvorlikka egalagi[9].
Yuqorida keltirib o‘tilgan oliy taʼlim xizmatlari ko‘rsatishning davlat tomonidan bozor
iqtisodiyoti dastaklari orqali tartibga solishning jamoaviy modeli uchun xos bo‘lgan
xususiyatlar bugungi kunda taraqqiy etgan mamlakatlar amaliyotida keng qo‘llaniladi.
Oliy taʼlim xizmatlari ko‘rsatishning davlat tomonidan bozor iqtisodiyoti dastaklari
orqali tartibga solishning ommaviy modelida yuqorida keltirib o‘tilgan jamoaviy modelga
nisbatan davlatning ishtiroki ko‘p bo‘lib, ushbu model uchun quyidagi xususiyatlar xos
hisoblanadi:
- oliy taʼlim muassasalari faoliyatini tartibga solishda davlatning bevosita ishtiroki va
davlat tomonidan oliy taʼlim xizmatlarini ko‘rsatish amaliyotini markazlashgan boshqaruvga
asoslanganligi;
- oliy taʼlim tizimida davlat mulkining ustuvorligi. Yaʼni, oliy taʼlim muassasalari davlat
tasarrufidagi taʼlim tashkilotlari hisoblanadi;
- oliy taʼlim muassasalarining tashkiliy tuzilishi qatʼiy belgilangan iyerarxik tuzilishga
asoslanadi;
- oliy taʼlim muassasalari bilan ish beruvchilar uyushmalari o‘rtasidagi o‘zaro
aloqalarning yo‘qligi;
- kasbiy taʼlim berishda anʼanaviy usullarga asoslanish va mehnat bozori talablariga
nomuvofiqlikning yuqoriligi;
- oliy maʼlumotli kadrlarni tayyorlashda davlat buyurtmasiga asoslanish. Boshqa so‘z
bilan aytganda, oliy taʼlim muassasalari uchun qabul kvotalari davlat mutasaddi tashkilotlari
tomonidan tasdiqlanadi[10].
Tahlillarga ko‘ra, oliy taʼlim xizmatlari ko‘rsatishning davlat tomonidan bozor
iqtisodiyoti dastaklari orqali tartibga solishning ommaviy modeli asosan bozor iqtisodiyoti
shakllanayotgan va rivojlanayotgan, shuningdek, kam daromadli mamlakatlar guruhlarida
keng qo‘llaniladi.
Oliy taʼlim xizmatlari ko‘rsatishning davlat tomonidan bozor iqtisodiyoti dastaklari
orqali tartibga solishning jamoaviy va ommaviy modellarining qiyosiy tahliliga asoslangan
holda aytish mumkinki, jamoaviy model bozor iqtisodiyoti tamoyillari asosida amal qilib,
ushbu modelda yuqori malakali, sifatli kadrlar tayyorlash imkoniyati ommaviy modelga
nisbatan yuqori hisoblanadi. Ommaviy model har taraflama bozor iqtisodiyoti talablariga
to‘liq javob bera olmaydi. Jumladan, ushbu model oliy taʼlim xizmatlari sifatini keskin tushib
ketishi bilan birgalikda, oliy taʼlim xizmatlari bozoridagi sog‘lom raqobat muhitini
shakllanishiga salbiy taʼsir ko‘rsatadi.
Keyingi yillarda mamlakatimiz oliy taʼlim xizmatlari bozorida amalga oshirilayotgan
islohotlarning ustuvor yo‘nalishlari, jumladan, oliy taʼlim muassasalari boshqaruvining
zamonaviy tizimlarini joriy etish, ularning akademik va moliyaviy sohadagi mustaqilligini
taʼminlash, nodavlat oliy taʼlim muassasalari faoliyatini rivojlantirish kabiy chora-tadbirlar
oliy taʼlim tizimini bozor iqtisodiyoti tamoyillariga moslashtirish borasida qo‘yilayotgan
muhim qadamlardan hisoblanadi. Avvalga yillarda mamlakatimizda oliy taʼlim xizmatlari
ko‘rsatishning davlat tomonidan bozor iqtisodiyoti dastaklari orqali tartibga solishning
|
| |
