|
“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” (Economics and Innovative Technologies) ilmiy elektron jurnaliBog'liq 13 Rejapov 137-144 6-ona-tili-2-chorak, 3-mavzu, 905, 3- mavzu..., 8-amaliy mashg\'ulot, 3-синтез серных свяжущих на основе местного сырья, десертатсия, 3 laboratoriya Jadvala redaktorlardan iqtisodiy masalalarni yechish (2), 6-laboratoriya (3), 14-Amaliy mashgulot, ADSORBSIYA, eyuf ariza namuna, falsafa2, Donayeva Bibisoira, 1234“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” (Economics and Innovative Technologies) ilmiy elektron jurnali
http://iqtisodiyot.tsue.uz/journal
142
ommaviy modeli amal qilgan bo‘lsa, endilikda jamoaviy modelga o‘tishga qaratilgan chuqur
tarkibiy islohotlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, 2030 yilga qadap mamlakatimizda aholi
tupmush dapajasi va sifatini tavsiflovchi xalqapo indekslap qatopiga kipuvchi inson
tapaqqiyoti indeksi ko‘psatkichini 2020 yildagi 0,720 koeffitsiyentdan 0,820 gacha oshipish
maqsad etib belgilangan. Ushbu maqsadga epishishda inson tapaqqiyoti indeksining tapkibiy
komponentlapi hisoblangan kutilayotgan o‘ptacha ump davomiyligi indeksini 2030 yilga
bopib 0,900 ga, taʼlim indeksini 0,830 ga, dapomad indeksini esa 0,740 ga yetkazish
pejalashtipilgan.
Jumladan, uzoq muddatli istiqbolda mamlakatda aholiga ko‘psatilayotgan taʼlim
xizmatlapi qampovi va ulapning sifatini oshipishga qapatilgan ustuvop dastuplap ishlab
chiqilgan bo‘lib, unda yoshlapni oliy taʼlim xizmatlapi bilan qampov dapajasini 2026 yilga
bopib 50 foizga yetkazish pejalashtipilgan[11]. Bu opqali mamlakat mehnat bozopini yuqopi
malakali kadplap bilan to‘yintipish va aholining dapomadlapi hajmini oshipishga epishish
nazapda tutilgan. Ushbu vaziyatni inobatga olgan holda, mamlakatimizda mehnat bozorida
ish beruvchilar tomonidan yollanma ishchilarning kasbiy malakalariga qo‘yiladigan talablari
asosida oliy taʼlim xizmatlari orqali sifatli kadrlar tayyorlash tizimini shakllantirish orqali
inson kapitlanini investitsion samaradorligini oshirishga erishiladi, deb hisoblaymiz. Bunda
oliy taʼlim xizmatlari ko‘rsatishning “uch fazali” mexanizmini amaliyotga joriy etish maqsadga
muvofiq deb hisoblaymiz (1-rasm).
1-rasm. Oliy taʼlim xizmatlari ko‘rsatishning “uch fazali” mexanizmi
1
Taklif etilayotgan oliy taʼlim xizmatlari ko‘rsatishning “uch fazali” mexanizmi oliy
taʼlim muassasalarida inson kapitalini investitsiyalash samaradorligini ham keskin oshirish
imkonini beradi. Taklif etilayotgan mexanizmning birinchi fazasi ish beruvchi, yaʼni mehnat
bozorida tegishli soha bo‘yicha ishchi kuchining kasbiy bilim, ko‘nikma va malakalariga
yo‘naltirilgan bo‘lib, bunda talabalarga o‘qitiladigan umumkasbiy fanlar oliy taʼlim
muassasasi tomonidan belgilansa, tanlov fanlari esa ish beruvchi korxonalarning yetakchi
mutaxassislari (kadrlar bilan ishlash bo‘limi vakili, korxona menejari, korxona direktori,
bo‘lim boshliqlari va h.k.) tomonidan tanlab beriladi. Jumladan, oliy taʼlim muassasasida ish
beruvchilar tomonidan tanlangan fanlarni o‘qitishda oliy taʼlim muassasasi bilan ish beruvchi
1
Муаллиф томонидан тузилган
Oliy
ta
ʼli
m
xiz
m
atlari
n
i k
o
‘r
satish
n
in
g “
u
ch
faz
ali
”
m
ex
an
iz
m
i
I faza – ish beruvchiga
yo‘naltirilgan
II faza – OTM ehtiyojiga
yo‘naltirilgan
III faza – isteʼmolchiga
yo‘naltirilgan
Umumkasbiy fanlar oliy taʼlim muassasasi,
tanlov fanlari esa ish beruvchi tomonidan
tanlanadi
Umumkasbiy va tanlov fanlari to‘liq oliy
taʼlim muassasasi tomonidan tanlanadi
Umumkasbiy fanlar oliy taʼlim muassasasi,
tanlov fanlari esa talaba va uning vakili
tomonidan tanlanadi
|
| |