«Biz
darslik yaratishga m g
ilg 'or va eng sharqfli vazifa
sifatida qarashimiz...kerak».
LKarlmov
KIRISH
O czbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning 2003-yil 24-
martdagi «Qishloq xo‘jaligida islohotlarni chuqurlashtirishning eng
muhim yo ‘nalishlari to ‘g ‘risida» gi va 2007-yil 29-oktyabrdagi
«Yerlarni meliorativ holatini yaxshilash tizimini tubdan takomillashti-
rish chora-tadbirlari to ‘g ‘risida»gi Farmonlarida qishloq xo‘jaligi
ishlab
chiqarishini yanada barqaror rivojlantirish, yerlarning meliorativ hola
tini yaxshilash, ularning unumdorligini oshirish va shu asosda qishloq
xo‘jaligi ekinlari hosildorligini ko‘paytirish, shuningdek, melioratsiya
ishlarini tashkil qilish va moliyalashtirish mexanizmini takomillashtirish
uchun zarur shart-sharoitlar yaratish ko‘zda tutilgan.
Shuningdek, 2009-
yilda chop etilgan Muhtaram Prezidentimiz LA. Karimovning «Jahon
moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O'zbekiston sharoitida uni bartaraf
etishning
yo ‘llari
va choralari»
asarlarida
«2008-2012-yillarda
sug‘oriladigan yerlarning meliorativ holatini yaxshilash davlat dasturida
ko‘zda tutilgan chora-tadbirlar tizimining izchil amalga oshirilishiga,
y a’ni ekin maydonlarining meliorativ ahvolini yaxshilash,
faoliyat
ko ‘rsatayotgan irrigatsiya-melioratsiya obyektlarining tegishli texnik
holatini
ta’minlash,
ixtisoslashgan
suv
xo‘jaligi,
qurilish
va
ekspluatatsiya tashkilotlarining moddiy-texnik bazasini mustahkamlash,
ularni zamonaviy texnika bilan jihozlash masalalariga alohida e ’tibor
qaratish darkor» ligi ko ‘rsatib o ‘tilgan.
Respublikamizda 1997-yil 29-avgustda qabul qilingan «Ta’lim
to ‘g ‘risidagi» qonun va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» ni hayotga
tadbiq etish maqsadida Vazirlar mahkamasining bir necha qarorlari
chiqdi. Shu qonun va dasturlarga asosan Oliy ta’limda ikki bosqichli
bakalavriat va magistrlik ta ’lim y o ‘nalishlariga o ‘tildi. Tegishli ta’lim
yo‘nalishlari bo‘yicha Davlat ta’lim
standartlari yaratilib, ular asosida
fan dasturlari ishlab chiqildi. Fan dasturlari asosida darsliklar
yaratilmoqda.
3
«5450300 - Suv xo‘jaligi va melioratsiya ishlarini mexa
nizatsiyalash» ta’lim yo‘nalishida o ‘qitiladigan «Melioratsiya mashi-
naiari» fani shu soha bo'yicha mutaxassisiar tayyorlashda asosiy
a'rinlarda turadi.
«Melioratsiya mashinalari» fanini o'qitish, oldin o ‘rganilgan
«Traktor va avtomobiilar», «Yuk ko‘tarish-tushhish mashinalari»,
«Qurilish mashinalari», «Gidravlik mashinalar» va hoshqa faniami
0
‘rganisb
asosida shakilangan b o iib , melioratsiya mashinalarini
konstruksiyalarini o‘rganish, ulami loyihaiash nazariyasi hamda tilami
o'tuvchanlikka, turg'imiikka va q u w a t balansiga hisoblashni oTgatadi.
Ushbu darslik Davlat Ta’lim Standartlari asosida tasdiqlangan
na’munaviy o ‘quv rejasi asosida yozilgan bo‘lib, unda melioratsiya
mashinalarini konstruksiyasi,
vazifalari, tuzilishi, ishlash jarayonlari,
hisoblash va tanlash yo ‘Hari ko‘rsatilgan.
Darslik muallifning ushbu mutaxassislik va fan bo'yicha bir necha
yillik olib borgan ilmiy, amaliy va nazariy m ashg‘uIotlarining natijasiga
asoslanib, uning «Yopiq gorizontal drenaj quruvchi mashinalar» bobiga
ilmiy ishlar natijalari va vertikal drenajlarni qurish bo‘limlari bilan
to ‘ldirildi.
Darslikka muallifning rahbarligida bir
necha yillar davomida olib
borgan ilmiy tadqiqot ishlari, jumladan TT-19.68, ФА-А-15-Т053, ИДВ-
2-6 sonli Davlat grantlarining natijalari asosida yangi «Yopiq gorizontal
drenajlarni himoyalovchi mashinalar va ularni hisoblash» boblari
kiritildi.
Darslik ikki bo‘limdan tashkil topgan bo‘lib, birinchi bo‘limida
mashinalarning turiari, vazifalari, konstruksiyalari, texnik ko‘rsatkichlari
va
ishlatish jarayonlari
keltirilgan
bo‘lsa,
ikkinchi
boMimida
melioratsiya mashinalarini hisoblash nazariyalari ko ‘rsatilgan.
Darslik, Davlat tilida ilk bor chop
etilayotganligini hisobga olib, u
kamchiliklardan xoli emas, albatta, shu sababli muallif, bildirilgan fikr
va mulohazalarni mamnuniyat bilan qabul qiladi va oldindan o ‘z
minnatdorchiligini bildiradi.
Muallif.
Bizning manzilgohimiz: Toshkent shahri, 1000000, Qori-Niyoziy
ko‘chasi, 39. Toshkent irrigatsiya va melioratsiya instituti (TIMI).