1.3. Melioratsiya mashinalari konstruksiyalarining asosiy
yo‘nalishlari va ularni rivojlantirish omillari
Maxsus melioratsiya mashinalarini
yaratishda quyidagi uchta
yo'nalishdan foydalaniiadi:
1.
Sanoat,
qishloq
xo‘jaligi
yoki
meliorativ
traktorlarni
takomillashtirish asosida ularga o ‘rnatiladigan maxsus melioratsiya
uskunaJarining konstruksiyalarini ishlab chiqarish;
2. Qurilish mashinalarini konstruksiyalarini o'zgartirm agan hoida
ularga turli almashtiriladigan ish jihozlarini loyihaiash;
3. Traktor va qurilish mashinalari
bazasidagi melioratsiya
mashinalarini loyihaiash.
Traktor
bazasidagi
yaratiladigan
melioratsiya
mashinalari
loyihalashga
va
ishlab • chiqarisliga
sarflanadigan
xarajatlarni
kamaytirishga imkoniyat yaratadi. Bunda asosan mavjud traktorning
harakat manbalari,
yurish uskunasi, boshqaruv sistemalari va boshqa
konstruksiyalari saqlanib qolgan holda ayrim takomillashtirish, o ‘zgarti-
rishlar kiritish orqali amalga oshiriladi..
Melioratsiya mashinalari konstruksiyasini takomillashtirishning
quyidagi omillari mamlakatimiz va xorij mamlakatlarida qo‘llanilmoq-
da.
1. Ish jihozining tezligi va unga qo‘yiladigan
kuchni oshirish,
asosan yuqori quvvatli mashina bazasini qoMlash orqali amalga oshirish.
2. Ish jihozi va mashinaning ko‘rsatkichlarini oshirish asosan
mashinaning quvvati va ish unumdorligini ko ‘tarish orqali amalga
oshirish.
3. Uzluksiz ishlovchi mashinalarni yaratish va q o ila sh orqali ish
unumdorligini (3-8 marta) oshirish va narxini (2-4 marta) kamaytirish.
4. Iloji boricha faol ish jihozli mashinalarni qo‘llash.
5. Osma va yarim osma ish jihozlariga ega bo‘lgan
mashinalarni
ishlab chiqarish.
6. Mashinalarni kecha-kunduz va yuqori foyda bilan ishlatish
maqsadida, davriy va uzluksiz ishlaydigan keng qamrovli almashtirib
ishlaydigan ish jihozlarini yaratish.
7. M ashinaning bir joydan o ‘tish sonini kamaytirish va quriladigan
inshootlarni o ‘lchamini
oshirish maqsadida, aralash ish jihoziga ega
bo‘lgan mashinalarni qoMlash.
8.
Bir vaqtning o ‘zida bir nechta ishlarni bajaruvchi mashinalarni
loyihaiash (masalan, kanallar qazish, tuproqni
surish va uni shibbalash,
8
drenaj transheyalarini qazish, drenaj quvuri va sizdirgich materiallarini
yotqizish, gruntni transheyaga qayta ko‘mish va uni zichlash), ishlarini
birgalikda olib borishni bir texmkaga yukiash.
9.
Yig‘ma inshootlarni quruvchi mashinaiarni
yaratish va ularni
takomillashtirish.
10. Geometrik o ‘lchamiari va shakllari ixchamlangan yangi ish
jihozlarini yaratish va mavjudlarini takomillashtirish,
11. Mashinani boshqarish va harakatlaniirishda gidfoyuritmalardan
foydalanish.
12. Mashina harakati va boshqaruvini avtomatlashtirish.
13. Mashinaiarni (botqoq va qumli yerlarda) o ‘tuvchanligini
oshirish.
14. Qattiq va o‘ta qattiq tuproqlarda ishlovchi mashinaiarni
yaratish va mavjudlarini takomillashtirish.
15. Suvli va turg‘un bo‘lmagan tuproqlarda ishlovchi mashinaiarni
loyihalash va yaratish.
16.
Chuqur
va
tor
transheyalardagi
tuproqni
zichlovchi
(shibbalovchi) mashinaiarni yaratish va mavjudlarini takomillashtirish.
17. Sug‘orish mashinalarining (yomg‘irlatib, tomchilatib, yer
ostidan sug‘orish) yangi konstruksiyalarini yaratish va mavjudlarini
takomillashtirish.
18. Mashinalarning mustahkamligini va doimiyligini oshirish.
