Qar meliorasiyası torpaqlarda istilik və rütubət rejiminin yaxşılaşdırma
istiqamətində aparılan tədbirlər sistemlərindən biridir. Qar örtüyündə
rütubət ehtiyatı illik yağıntıların ümumi miqdarının yarısını təşkil edir.
Bir sıra kənd təsərrüfatı bitkilərinin inkişafında qar örtüyü mühüm
əhəmiyyət kəsb edir. Qar örtüyü torpaqların qorunmasında, rütubətlə
təmin olunmasında, bitkilərin qış fəslində şaxtadan qorunmasında
mühüm əhəmiyyətə malikdir. Təsərrüfatın müxtəlif sahələrinə ziyan
vurmasına baxmayaraq qar meliorasiyasının aparılmasına son dövrlər
xüsusi əhəmiyyət verilməkdədir. Bu sahədə ilk fikirlər A.İ.Voyeykova
məxsusdur. Onun fikrincə qar örtüyünün paylanması təbii hadisələrə və
coğrafi qanunauyğunluqlara aid olsa da müəyyən mənada insanların
arzusundan da asılıdır. Belə ki, kol və ağaclar əkməklə yağmış qarın
lazım olmayan sahələrə sovrulmasının qarşısını almaq, onun qalınlığını
artırmaq və istifadə olunan torpaq sahələrində rütubətin miqdarını
çoxaltmaq mümkündür. Pambıq yığımı qurtararkən kolların sahələrdən
kənarlaşdırılmaması, Şimali Qafqazda günəbaxan yığımından sonra
gövdəsinin saxlanması qar meliorasiyası mahiyyətini daşıyır.
Qarsaxlama, qartoplama, qarbərkitmə və ərimiş suların saxlanılması qar
meliorasiyasının əsas xüsusiyyətləri sayılır.
XIX əsrin sonunda V.V.Dokuçayev, P.A.Kostiçev, A.A.İzmayılski
əkinçiliyin inkişafında çöl zonası üçün qar örtüyünün əhəmiyyəti
istiqamətində müəyyən teoretik araşdırmalar aparan tədqiqatçılar
olmuşlar.
Torpaqlarda rütubəti artırmaq məqsədilə ilk ―qar hərəkatı‖ tədqiqatı on
min hektarlarla sahədə Volqa sahillərindən başlamışdır.
Qar meliorasiyasının əsas mahiyyəti yağmış qarın müəyyən müddət
saxlanılmasından ibarətdir. Belə demək mümkündürsə qar ləklərinin,
yaxud qar örtüyünü bərkidilməsi nəinki qar örtüyünün saxlanmasında,
həmçinin ərazinin bərabər rütubətlənməsində mühüm əhəmiyyət kəsb
edir. Çöl zonasında dəmyə şəraitdə taxılçılığın inkişafında ərazidən
bütövlükdə stabil məhsul götürülməsində bu tədbir xüsusi əhəmiyyətə
malikdir.
Qar meliorasiyası torpağın dərin qatlarında rütubətin təqribən 2 dəfə
artmasına səbəb olur. Artırılmış rütubət yay fəslində bitkilərin rütubətlə
təmin olunmasında mühüm rol oynayır
