Metall oyna(amorf qotishma)lar

Reja:

1:Metall oyna

2:Amorf qotishmalar haqida malumot

Shisha qattiq amorf moddadir. Shisha odatda moʻrt va shaffof boʻladi.
Shisha — tarkibi Shisha hosil qiluvchi komponentlar (kremniy, bor, alyuminiy, fosfor, germaniy oksidlari va boshqalar) va metallar (litiy, kaliy, natriy, kaltsiy, magniy, qoʻrgʻoshin va boshqalar)ning oksidlaridan iborat aralashmani qizdirish yoʻli bilan suyuqlantirib sovitishdan hosil boʻlgan amorf moʻrt material. Shisha qizdirilganda kristall moddalar kabi maʼlum bir trada suyuqlanmaydi va qotmaydi, balki asta-sekin qattiq holatdan choʻziluvchan yumshoq holatga va nihoyat suyuq holatga oʻtadi. Suyuqlantirilgan Shisha eritmasi sovitilganda maʼlum tralar oraligʻida avval plastik holatga oʻtadi, soʻngra qotadi. Shisha — izotrop, yaʼni uning fizik xossalari (yorugʻlik nurini sindirish koʻrsatkichi, issiqlik oʻtkazuvchanligi va boshqalar) turli boʻyicha oʻlchanganda bir xil boʻladi. Tarkibidagi anorganik birikmalarning turiga koʻra, Shisha quyidagi sinflarga boʻlinadi: elementar Shisha, oksid Shisha, galogenid Shisha, xalkogenid Shisha va aralash Shisha Elementar Shisha — faqat bir element atomlaridan iborat. Oltingugurt, selen, margimush, fosforni, oʻta tez sovitilganda esa baʼzi metallarni ham shishasimon holatda olish mumkin.
Yashil shishadan tayyorlangan kuldon.
Amorf materiallardan boshlaylik.Odatda odamlar kundalik hayotda aloqa qiladigan ikki xil materiallar mavjud: biri kristalli material, ikkinchisi esa amorf material.Kristalli material deb ataladigan narsa, material ichidagi atom tuzilishi ma'lum bir qonunga amal qilishini anglatadi.Aksincha, agar ichki atom tuzilishi tartibsiz holatda bo'lsa, u amorf material bo'lib, ichki atomik joylashuvi tartibli bo'lgan umumiy metall kristall materialga kiradi.Olimlar metallar eritilganda uning ichidagi atomlar faol holatda bo'lishini aniqladilar.Metall sovib keta boshlagach, harorat pasayganda atomlar sekin va tartibli ravishda ma'lum bir kristall qonunga muvofiq joylashadi va kristall hosil qiladi.Agar sovutish jarayoni tez bo'lsa, atomlar qayta joylashishdan oldin qotib qoladi va shu bilan amorf qotishma hosil bo'ladi.Amorf qotishmalarni tayyorlash tez qotish jarayonidir.Eritilgan holatda yuqori haroratli eritilgan po'lat yuqori tezlikda aylanadigan sovutish rulosiga püskürtülür.Eritilgan po'lat sekundiga millionlab daraja tezlikda tez sovutiladi va 1300 ° C da eritilgan po'lat soniyaning mingdan birida 200 ° C dan pastga tushiriladi va amorf chiziq hosil qiladi.
Kristalli qotishmalar bilan solishtirganda, amorf qotishmalar fizik, kimyoviy va mexanik xususiyatlarda sezilarli o'zgarishlarga duch keldi.Misol tariqasida temir asosidagi amorf qotishma olib, u yuqori to'yingan magnit induksiya va past yo'qotish xususiyatlariga ega.Bunday xususiyatlar tufayli amorf qotishma materiallar elektronika, aviatsiya, aerokosmik, mashinasozlik va mikroelektronika kabi ko'plab sohalarda keng qo'llanilishi mumkin.Masalan, aerokosmik sohada elektr ta'minoti, uskunaning og'irligi kamayishi va foydali yukni oshirish mumkin.Fuqarolik energetikasi va elektron uskunalarda qo'llaniladi, u elektr ta'minoti hajmini sezilarli darajada kamaytirishi, samaradorlikni oshirishi va shovqinga qarshi qobiliyatini oshirishi mumkin.Miniatyurali temir yadro ISDN integratsiyalashgan xizmat raqamli tarmog'ida transformatorda keng qo'llanilishi mumkin.Amorf chiziqlar supermarketlar va kutubxonalarda o'g'irlikka qarshi tizimlar uchun sensor teglar qilish uchun ishlatiladi.Amorf qotishmalarning sehrli ta'siri keng bozor istiqbollariga ega.
Amorf holat – moddaning kon-densatlangan holati. Atom va molekulalar tartibsiz joylashganligi tufayli moddaning fizik xossalari izotrop (barcha yoʻnalishlarda bir xil) boʻlishi bilan ifodalanadi. Moddaning kristall holatidan farqli ravishda bunda qattiq Amorf holatdan suyuq holatga oʻtish asta-sekin yuz beradi. Bitum, qahrabo, smola – ta-biiy Amorf holat da, oddiy shisha, eritilgan kvars, bakelit – sun’iy holatda uch-raydi. Kristallar aniq temperaturada eriydi. Amorf jismlarda esa qizdirish nati-jasida ularning yumshoqligi ortadi, qovushoqligi kamaya boradi. Oddiy shi-shalar uchun bunday holat 500–1000°da davom etadi. Gaz va suyuqlik holatlarini ham Amorf holat ga oʻxshatish mumkin.
Kristalli qattiq jismlardan farqli o'laroq, amorf jismda zarrachalarning joylashishida qat'iy tartib yo'q.
Amorf qattiq jismlar o'z shakllarini saqlab qolishga qodir bo'lsa-da, ularda kristall panjara yo'q. Ba'zi muntazamlik faqat qo'shnida joylashgan molekulalar va atomlar uchun kuzatiladi. Bu buyruq deyiladi qisqa muddatli buyurtma . U barcha yo'nalishlarda takrorlanmaydi va kristall jismlardagi kabi uzoq masofalarda saqlanmaydi.
Amorf metallar yoki qotishmalar suyuq (yoki gazsimon) holatdan tez sovutilganda kristallanish uchun vaqt yo'qligi sababli suyuqlik atomlarining tartibsiz joylashuvi xona haroratida yoki past haroratda qoladigan kondensatsiyalangan holatga aytiladi va uning atomlari. endi uzoq-oraliq tartib, davriylik va barqarorlikka ega emas. Muntazam tartibga solish, lekin uzoq-oraliqda tartibsiz holatda. Ferromagnit xususiyatlarga ega bo'lgan amorf oltin qotishmalari ferromagnit metall shisha yoki magnit shisha (Glassy Alloy) deb ham ataladi. Ta'riflash qulayligi uchun ular quyida amorf qotishmalar deb ataladi.

Foydalanilgan adabiyotlar

Internet
You Tube

ETIBORIZ UCHUN RAXMAT

Download 1.2 Mb.