31
Mazkur tajriba va shunga o‘xshash hodisalarni kuzatib,
dinamikaning
uchinchi qonuni chiqariladi:
Ta’sir har doim aks ta’sirni vujudga keltiradi. Ular son qiymati
jihatidan bir-biriga teng bo‘lib, bir to‘g‘ri chiziq bo‘ylab qarama-
qarshi yo‘nalgan:
.
(2.2)
Bu kuchlar turli jismlarga qo‘yilganligidan,
bir-birini muvozanatlay
olmaydi. Ya’ni, o‘zaro ta’sirlashuvchi jismlar bu kuchlar ta’sirida alohida-
alohida tezlanish oladi:
.
Masala yechish namunasi. F kuch ta’sirida
m
1
massali jism 2 m/s
2
tezlanish oladi.
m
2
massali
jism esa, shu kuch ta’sirida 5 m/s
2
tezlanish oladi.
Bu jismlar o‘zaro ulansa, ular shu kuch ta’sirida qanday tezlanish bilan
harakatlanadi?
B e r i l g a n: F o r m u l a s i:
Y e c h i l i s h i:
a
1
= 2 m/s
2
a
2
= 5 m/s
2
m
1
;
m
2
.
F = m
1
· a
1
; F
=
m
2
· a
2
m
1
· a
1
= m
2
· a
2
;
F = (
m
1
+
m
2
)
· a;
m
2
a
2
=
a =
= 1,43
.
Topish kerak
a – ?
Javobi: 1,43
.
1. Dinamika qonuni bo‘yicha Galiley aytgan fi krda qanday xatolik bor
edi?
2. Inert massa deganda nimani tushunamiz?
3. O‘zingizga ma’lum bo‘lgan o‘zaro ta’sirlarni ayting va misollar keltiring.
4. O‘zaro ta’sir natijasida nega jismlar har doim ham tezligini o‘zgar-
tirmaydi?
